سرمایه انسانی و دیجیتالی شدن و رشد اقتصادی

سرمایه انسانی و افراد و آموزش نقش مهمی در ترویج و توسعه و شکل گیری اقتصاد دیجیتال بازی می‌کنند. اگرچه واضح است که زمین، نیروی کار و سرمایه فیزیکی و غیره به صورت سنتی به عنوان عوامل کلیدی تولید در همه مراحل توسعه انسانی حضور و نقش داشته‌اند؛ اما همه اینها در عصر تحول و اقتصاد دیجیتال، در معرض تغییرات چشمگیر و رادیکالی قرار گرفته‌اند. چرا که هزینه کالا ، خدمات و اطلاعات مرتب روند کاهشی و نزولی داشته و دارند. البته این جا مساله به هر انسانی بر نمی‌گردد؛ بلکه سرمایه انسانی اشاره به افرادی دارد که در زمینه فناوری‌های نو ، توانایی انجام پژوهش، توانایی نوآوری و ارائه ایده‌ها و چیزهای بدیع، قابلیت و شایستگی داشته باشند. همچنین این مساله امروز به رسمیت شناخته شده است که سرمایه انسانی در کنار سرمایه اطلاعاتی (Information Capital)، تبدیل به فاکتورهای کلیدی در تولید در اقتصاد دیجیتال و اقتصاد دانشی شده‌اند و در این میان حتی نقش سرمایه انسانی از عامل سرمایه اطلاعاتی هم کلیدی‌تر است.

در مطالعه‌ای که در ۸ کشور با درآمد متوسط در منطقه آسیای جنوب شرقی یا (ASEAN) انجام شده است و داده‌های این کشورها از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۴ از طریق تحلیل رگرسیون پَنل بررسی شده است که در آن سرانه GDP، نقش متغیر وابسته را داشته و متغیرهای مستقل شامل سرمایه فیزیکی، سرمایه انسانی و نهایتا شاخص‌های ICT بوده‌اند. نتایج حاکی از آن است که شاخص‌های ICT، تاثیر قابل توجه و معنادار و مثبتی روی افزایش سرانه GDP دارند. (البته همراه و در کنار سایر سرمایه‌ها از جمله سرمایه فیزیکی و سرمایه انسانی)

در اینجا منظور از شاخص‌های ICT، شاخص‌هایی از قبیل ضریب نفوذ تلفن ثابت و موبایل، پهنای باند اینترنت و دسترسی به اینترنت و میزان استفاده و قابلیت‌های ICT مانند سواد و سطح تحصیلات است.

میزان استفاده (Usage) و شدت استفاده از ICT تاثیر بیشتری داشته است تا صرفا دسترسی (Access)  به ICT به علاوه سرمایه انسانی در میان سایر متغیرهای دیگر، بیشترین نقش و تاثیر را در افزایش سرانه GDP ایفا کرده است که در نتیجه می‌توان به کشورها توصیه کرد که خیلی بیشتر از پیش در سرمایه انسانی در راستای استفاده از ICT، سرمایه‌گذاری کنند زیرا کیفیت سرمایه انسانی است که نقش کلیدی در عصر اقتصاد دیجیتال بازی می‌کند.

همچنین نتایج نشان‌دهنده آن است که داشتن دسترسی به تنهایی کافی نیست بلکه میزان استفاده و برخوردار شدن از مزایای استفاده از ICT است که سبب افزایش سرانه GDP می‌شود. همانطور که «استگلیتز» برنده نوبل اقتصاد بیان می‌کند: «این سرمایه انسانی است که مهم‌ترین و حیاتی‌ترین سرمایه در اقتصاد در میان سایر سرمایه‌ها است و بنابراین کشورها لازم است به میزان بیشتری در سرمایه انسانی سرمایه‌گذاری کنند برای مثال از طریق آموزش و تسهیل تحصیلات در جهت استفاده بیشتر از مزایای ICT.

در مطالعه‌ای دیگر که در سال ۲۰۱۸ در بین ۳۹ کشور آفریقایی انجام شده و طی آن داده‌های سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ تحلیل شده است و بر اساس برآوردکننده GMM (گشتاورهای تعمیم یافته)، به منظور درک این مساله که تا چه حد استفاده از فناوری‌های دیجیتال (بر اساس شاخص آمادگی شبکه یا NRI) تسهیل کننده رشد اقتصادی است،  انجام شده است. نتایج نشان‌دهنده تاثیر مثبت استفاده از ICT در سه سطح یعنی سطح فردی، کسب‌وکار و در سطح دولت در رشد اقتصادی است.