یازده باور غلط در مورد پروانه انتشار بازی‌های ویدیویی

به گزارش اداره ارتباطات و امور بین الملل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، اولین باور این است که برای اخذ پروانه انتشار باید هزینه پرداخت شود. در صورتی که صدور این پروانه‌ها برای بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای درآمد نخواهند داشت و قرار نیست از بازی‌سازها هزینه دریافت شود.

هر به‌روزرسانی بازی پروانه انتشار جداگانه می‌خواهد

این باور هم یکی دیگر از باورهای اشتباه است. برای به‌روزرسانی‌ باید چند مرحله داستانی یا چند مکانیک جدید به بازی اضافه شود، اگر تغییری در رده‌بندی سنی بازی ایجاد نشود، بازی‌سازان می‌توانند برای بازی خود مثل همیشه و به هر تعداد لازم به‌روزرسانی منتشر کنند و هیچ محدودیتی وجود ندارد. درمورد رده‌بندی سنی، بازی‌سازان می‌توانند برای تغییر رده‌بندی سنی از  بنیاد درخواست بررسی مجدد کنند یا اینکه خود بازی‌سازان طی یک فرم خوداظهاری اعلام کنند که با شناختی که از آئین‌نامه رده‌بندی دارند، تغییری در رده بندی سنی بازی ایجاد نشده است. البته اگر خلاف این موضوع مشخص شود، بازی باید مجددا بررسی شده و پروانه انتشار دریافت کند.

فقط بازی‌های ایرانی به مجوز نیاز دارند و بازی‌های خارجی آزادانه منتشر می‌شوند

برابر قانون ابلاغ شده به بنیاد، این مجوز برای تمامی بازی‌ها قرار است اعمال شود. فرقی نمی‌کند بازی‌ها ایرانی باشند یا خارجی. بازی خارجی اگر رایگان باشد، فقط کافی است که یک ناشر ایرانی برای آن درخواست پروانه انتشار بدهد، اگر هم غیر رایگان باشد، ناشر ایرانی باید برای دریافت پروانه انتشار، قرارداد خودش با سازنده بازی را ارائه کند. در حال حاضر نیز بسیاری از بازی‌های بزرگ خارجی توسط مارکت‌های بزرگ داخلی پروانه انتشار گرفته‌‌اند و سایر بازی‌ها نیز خواهند گرفت. بنابراین همان مسیری که برای بازی‌های ایرانی در نظر گرفته شده، برای بازی‌های خارجی نیز وجود دارد. در مورد بازی ایرانی، اگر توسعه‌دهنده شخصا بخواهد پروانه انتشار بگیرد، حتی نیاز به مجوز نشر هم ندارد؛ اگر شخصی بخواهد بازی توسعه‌دهنده دیگری را منتشر کند، باید مجوز فعالیت نشر را دریافت کند.

قانونی که ابلاغ شده یک دستورالعمل داخلی است

همیشه جزئیات عمل و شیوه اجرا در دستورالعمل‌های داخلی تشریح می‌شود؛ اما دستورالعمل اگر مبتنی بر یک سند بالادستی نباشد، جای دفاع ندارد. دستورالعمل پروانه انتشار هم که توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ابلاغ شده، نخست یک دستورالعمل داخلی نیست و بعد مبتنی بر وظایفی است که شورای عالی فضای مجازی در سال ۹۴ بر عهده وزارت ارشاد گذاشته است، ضمن اینکه در اساس‌نامه بنیاد هم که توسط شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده، بر صدور این مجوزها تاکید جدی شده است.

هیچ کشوری در دنیا مجوز انتشار در خصوص تولیدبازی صادر نمی‌کند

در تیرماه ۹۸ مطالعه‌ای تطبیقی توسط معاونت پژوهش بنیاد با عنوان «مروری بر قوانین نظارتی کشور‌های مختلف برای تولید، توزیع و مصرف بازی‌های دیجیتال» روی چند کشور‌ در مناطق جغرافیایی مختلف شامل خاورمیانه، آسیای شرقی، اروپا، استرالیا و آمریکا صورت گرفت. در این تحقیقات مشخص شد که در بین ۱۱ کشور مورد مطالعه، بازی‌سازان کشور‌های کره جنوبی، امارات متحده عربی و ایالات متحده آمریکا (در برخی از ایالت‌ها) باید اقدام به دریافت «مجوز فعالیت در حوزه بازی‌سازی» کنند. در کشور‌های چین و آلمان نیز بازی‌سازان باید قبل از انتشار نسبت به دریافت مجوز انتشار اقدام کنند که منظور همان «پروانه انتشار بازی» است. این فقط در مورد ۱۱ کشور است و بررسی سایر کشورها نتایج بیشتری را به ما نشان خواهد داد. رده‌بندی سنی نیز در ۱۰ کشور از این۱۱ کشور اجباری است و تنها در مالزی رده‌بندی سنی اجباری نیست.

این قانون با اصل‏ ۴۶ قانون اساسی منافات دارد

براساس اصل ۴۶ قانون اساسی: «هر کس‏ مالک‏ حاصل‏ کسب‏ و کار مشروع‏ خویش‏ است‏ و هیچ‌کس‏ نمی‏‌تواند به‏ عنوان‏ مالکیت‏ نسبت‏ به‏ کسب ‌و کار خود امکان‏ کسب ‏‌و کار را از دیگری‏ سلب‏ کند.» سوالی که به وجود می‌آید این است مگر قانون گفته است با دریافت این پروانه باید مالکیت بازی را به نام بنیاد یا وزارت ارشاد بزنید؟  در ضمن وزارت ارشاد از باب «مالکیت بر کسب و کار» به موضوع ورود نکرده و از باب وظایف حمایتی و نظارتی که بر عهده‌اش گذاشته‌اند در حال پیگیری موضوع است.

چرا بنیاد سورس بازی را از بازی‌ساز می‌گیرد

بنیاد به هیچ وجه از گذشته تاکنون سورس بازی (به معنی مصطلح آن در بین توسعه دهنده‌ها) را نه اخذ و نه بررسی کرده است و بعد از این هم (مادامی که قانون جدیدی ابلاغ نشود) با سورس کدها هیچ کاری ندارد. بنیاد همان فایل اجرایی قابل نصب بازی (مثلا در بازی‌های اندرویدی، همان فایل apk) که روی مارکت منتشر می‌شود را بررسی می‌کند، آن هم به خاطر الزامات شورای رده‌بندی.

پروسه صدور پروانه انتشار، در تعطیلات رسمی متوقف می‌شود

بنیاد با مسئولیت خود ۱۵ روز کاری (تقریبا ۲۰ روز تقویمی) را در نظر گرفته است تا اگر بازی‌ساز درخواست خود را به شکل صحیح ثبت کند، عرضه‌کنندگان (مارکت‌ها و سایت‌ها) بتوانند بازی را تا۲۰ روز منتشر کنند و فرآیند رسیدگی به یک بازی بیش از این مدت نخواهد بود. هماهنگی لازم هم با مارکت‌ها صورت گرفته است و بنیاد با ارائه وب‌سرویس به مارکت‌ها امکان استعلام لحظه‌ای و برخط را می‌دهد.

مگر بازی یک محصول فرهنگی است که بر اساس قوانین وزارت ارشاد بررسی شود

بازی قطعا یک محصول فرهنگی است؛ اما با این وجود فارغ از اینکه بخواهیم وارد بحث فرهنگی بودن یا نبودن این محصول شویم، شورای عالی فضای مجازی مسئولیت صدور پروانه انتشار بازی را بر عهده وزارت ارشاد گذاشته و به فرهنگی بودن یا نبودن محصول در مصوبه اشاره نکرده، هرچند با توجه به اینکه صدور چنین مصوبات مهمی معمولا نزدیک یک سال کار کارشناسی دارد، به نظر می‌رسد این مهم در جلسات مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در نهایت به این مصوبه ختم شده است.

اگر اسم بازی فارسی نباشد، مجوز نمی‌گیرد

این موضوع یکی از مواردی است که قانون آن در سال ۷۵ در مجلس مصوب شده و اخیرا هم مشاور وزیر ارشاد در امور پاسداشت زبان فارسی دقت در اجرای آن را مجدد به بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای یادآوری کرده است. بنیاد همواره در تمامی مراحل صدور پروانه و همین‌طور اسامی بازی‌ها تا جایی که بتواند در تسهیل فرآیند قدم برمی‌دارد. بنیاد حتی در مواردی برای برخی بازی‌ها با وزارت‌خانه مکاتبه رسمی هم کرده است. بنابراین با اینکه استفاده از اسم فارسی قانون مصوب مجلس است، بنیاد تا حد زیادی با بازی‌سازها در چارچوب قانون همراهی می‌کند. اخیرا در مهرماه ۹۹ حتی وزیر  ارشاد گفته بود که فیلم‌های سینمایی هم باید نام فارسی داشته باشند، پس موضوع تصمیم بنیاد یا یک سلیقه خاص نیست.

پروسه مجوز دو ماه زمان می‌برد.

حداکثر زمان صدور مجوز هفت روز کاری است. بازی‌های بسیاری بوده‌اند که حتی در عرض یک روز کاری موفق به کسب مجوز شده‌اند. بنابراین آن‌طور که تصور می‌شود گرفتن مجوز دشوار نیست، به خصوص که بسیاری از بازی‌ها برای رده‌بندی سنی از قبل توسط کارشناسان بنیاد بررسی شده‌اند و فقط کافی است بازی‌ساز برای آن‌ها درخواست ارائه کند. سعی می‌شود در راستای افزایش رضایت تولیدکننده و مصرف‌کننده، بازی‌هایی که پرطرفدار هستند با اولویت بالاتری بررسی ‌شوند.