اینترنت در روزهای کنکور قطع نمیشود
رئیس سازمان سنجش اعلام کرد اینترنت در روزهای کنکور یعنی امروز و فردا(ششم و هفتم…
۶ اردیبهشت ۱۴۰۳
الزامات پیشگیری و مقابله با نشر اطلاعات خلاف واقع در فضای مجازی ابلاغ شد
۲۷ بهمن ۱۳۹۹
زمان مطالعه : ۸ دقیقه
شواری عالی فضای مجازی کشور الزامات پیشگیری و مقابله با نشر اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی را در جلسه شصت و هشتم این شورا تصویب و ابلاغ کرد. این مصوبه با هدف صیانت از سلامت و امنیت روانی جامعه، کاهش آسیب‌ها، تعیین اقدامات پیشگیرانه و واکنشی، ارتقاء سطح مسئولیت پذیری و پاسخگویی هماهنگ و به هنگام برای مقابله با ناهنجاری‌ها و پیامد‌های آن ابلاغ شده است. در این مصوبه در کنار وظایف مشخصی که برای قوه قضائیه در نظر گرفته شده، بیشتر بار اجرای دقیق آن بر دوش وزارتخانه‌های ارشاد و امور خارجه گذاشته شده است. برای نمونه یکی از نکات جالب این وظیفه این است که وزارت ارشاد ملزم به تهیه و اجرای سازوکار جمع‌آوری اطلاعات نقاط تماس درگاه‌ها و پیام‌رسان‌های اجتماعی خارجی و مواجهه فعال با آنها در مواقع نشر اخبار، اطلاعات و محتوای خبری خلاف واقع با همکاری وزارت امور خارجه شده است. وظیفه‌ای که به نظر می‌رسد با توجه به اشاره نشدن به جزییاتی در مورد رعایت حریم خصوصی افراد برای اجرای آن، خلاف قوانین حریم خصوصی باشد. از سمت دیگر در این مصوبه مشخص نشده در شرایط تحریم بین‌المللی و نبود راه ارتباطی با پلتفرم‌های خارجی چگونه قرار است برخوردها و قوانین در نظر گرفته شده در این مصوبه به اجرا گذاشته شود.
به گزارش پیوست، این مصوبه شامل ۸ ماده است که در هر ماده سیاست‌های مشخص برای نظارت بر محتوای فضای مجازی و جلوگیری از هرگونه انتشار اخبار و محتوای خلاف واقع در فضای مجازی را مشخص کرده است. در ماده یک این مصوبه اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع شامل انواع صور متنی، صوتی، تصویری یا چند رسانه‌ای که ما به‌ازایی در واقعیت نداشته یا شکل تحریف شده‌ای از یک واقعیت است تعریف شده که در نهایت موجب آسیب و اخلال در نظم عمومی، تشویش اذهان عمومی، کاهش ثبات، انسجام، اعتماد، سلامت و امنیت فرد و جامعه در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی یا کسب منافع نامشروع میشود.
در این ماده تاکید شده که درگاه انتشاری اخبار خلاف واقع در فضای مجازی هم شامل کانال، صفحه، وبسایت، برنامک و بات یا رباتی است که در دسترس عموم بوده و در آن اطلاعات، اخبار و محتوای خبری منتشر یا بازنشر میشود. نکته جالب اینکه در این زمینه تنها با درگاه‌های نشری که خبر کذب منتشر کرده و بیش از ۵ هزار مخاطب دارند برخورد میشود. در این ماده اشاره نشده که اگر کانالی کمتر از ۵ هزار عضو داشته باشد و اقدام به انتشار اطلاعات خلاف واقع کند چه تکلیفی برای آن در نظر گرفته خواهد شد.
مسئولیت جدید برای قوه‌قضائیه
برای بهتر اجرا شدن این مصوبه مرکز ملی فضای مجازی وظایف مشخصی هم برای دستگاه‌های مختلف از جمله قوه قضائیه در نظر گرفته است. طبق ماده دو این مصوبه، برای پیشگیری موثر از جرائم، قوه قضائیه باید ظرف سه ماه با همکاری مرکز ملی فضای مجازی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت ارتباطات نسبت به ارائه لایحه قضایی مقابله با طلاعات و اخبار و محتوای خبری خلاف واقع با پوشش همه ابعاد اقدام کند.
در ادامه مصوبه به جزییاتی که این لایحه باید از سمت قوه قضائیه در بر داشته باشد نیز اشاره شده است:
- تنقیح و متناسب‌سازی مجازات‌های مقرر در کلیه قوانین مرتبط، با هدف ارتقاء بازدارندگی در سطوح فردی، گروهی، نهادی، محلی، ملی و بین‌المللی
- تعیین و تفکیک مسئولیت صاحبان درگاه‌ها و سکوهای نشر و اشخاص حقیقی و حقوقی تولید‌کننده و انتشاردهنده اخبار، اطلاعات و محتوای خبری خلاف واقع
- تعیین مصادیق جرم مشهود در حوزه اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی
- تبیین صلاحیت محاکم جمهوری اسلامی ایران در رسیدگی به اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع علیه امنیت و حاکمیت ملی و حقوقی اشخاص در ارتباط با درگاه‌ها و سکوهای نشر خارجی
در مورد نکته اخیر جزییات این لایحه، مرکز ملی فضای مجازی اشاره نکرده که با توجه به تحریم و عدم ارتباط ایران با سکوها و درگاه‌های خارجی با کمک چه راه‌حل جایگزینی قرار است از حاکمیت ملی و حقوقی کشور دفاع شود.
دستورالعمل‌ها و پنجره واحدهای جدید در راه است
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم به عنوان بخش دیگری از بازیگر اجرای این مصوبه وظایف جدیدی را باید انجام دهد. طبق ماده ۳ این مصوبه وزارت فرهنگ و ارشاد ظرف سه ماه باید ۹ وظیفه مشخص انجام دهد. از جمله مهمترین این وظایف شناسایی و احراز هویت درگاه‌های نشر در سطوح ملی، استانی، و تشکیل پایگاه‌ها اطلاعاتی با همکاری دستگاه‌های ذیربط با اولویت دادن به درگاه‌های نشر پر مخاطب است. از سوی دیگر این وزارتخانه مسئول طراحی و پیاده‌سازی سازوکارهای جامع رصد و راست‌آزمایی اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع منتشر شده در درگاه‌های نشر و ایجاد سکوی مرجع برای آگاهی رسانی در مورد اطلاعات شده است. یکی دیگر از کارهای مهمی که باید برای اجرای این مصوبه وزارت ارشاد انجام دهد تدوین دستورالعمل و ایجاد پنجره واحد همکاری درگاه‌های نشر با نهاد‌های ذیربط برای مقابله و واکنش فوری با رخدادها است.
یکی دیگر از نکات جالب وظایف وزارت ارشاد در این زمینه همکاری با وزارت امور خارجه است. بر این اساس وزارت ارشاد ملزم به تهیه و اجرای سازوکار جمع‌آوری اطلاعات نقاط تماس درگاه‌ها و پیام‌رسان‌های اجتماعی خارجی و مواجهه فعال با آنها در مواقع نشر اخبار، اطلاعات و محتوای خبری خلاف واقع با همکاری وزارت امور خارجه شده است. به نظر می‌رسد این بند از مصوبه با توجه به اشاره به جزییاتی در مورد حریم خصوصی افراد، خلاف قوانین حریم خصوصی باشد.
اما این تنها همکاری وزارت ارشاد با وزارت خارجه در زمینه اجرای این مصوبه جدید نیست. طبق بند دیگری از این مصوبه وزارت ارشاد موظف به تهیه نظام مستندسازی اقدام حقوقی و مقابله با سوءعملکرد و عدم همکاری سکوهای نشر خارجی در زمینه اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع با همکاری دادستانی کل کشور و وزارت خارجه است. در این زمینه هم باز مرکز ملی فضای مجازی مشخص نکرده که در شرایط تحریم‌های بین‌المللی چگونه قرار است این برخوردها صورت بگیرد.
تدوین و پیاده‌سازی نظام اعتبارسنجی و رتبه‌بندی درگاه‌ها و سکوهای نشر با همکاری سازمان صداوسیما از منظر مقابله با اطلاعات خلاف واقع، طراحی و اعطای سالیانه نشان کیفیت نشر به درگاه‌های و سکوهای نشر با هدف تشویق و تنبیه، تدوین مقررات اخلاق حرفه‌ای و مسئولیت اجتماعی در زمینه انتشار مسئولانه اطلاعات از دیگر وظایف وزارت ارشاد در زمینه اجرای این مصوبه است.
بهره‌گیری از ظرفیت‌های دیپلماتیک وزارت امور خارجه
در ادامه این مصوبه به صورت ویژه برای وزارت امور خارجه وظایفی در نظر گرفته شده است. طبق ماده ۵ این مصوبه، وزارت امور خارجه با بهره‌گیری از ظرفیت‌های حقوقی و دیپلماتیک، برای مقابله با موارد ارجاعی از سوی دستگاه‌های مسئول در خصوص عملیات سازمان یافته انتشار اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع علیه منافع و امنیت ملی با منشاء خارجی اقدام کند. پیش از تصویب این مصوبه نیز انتشار برخی خبرها در شبکه‌های خارجی علیه ایران توسط وزارت ارتباطات و با همکاری وزارت امور خارجی مورد پیگیری قرار گرفته بود اما در نهایت نتیجه‌ای در بر نداشت.
هچنین در این مصوبه هیات نظارت بر مطبوعات موظف شده درگاه‌های نشر داخلی را مطابق با شرایط مندرج در قانون مطبوعات به عنوان نشریه الکترونیک محسوب و شیوه نامه جدید نظارت بر تخلفات ناشی از اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع را در چارچوب و آیین‌نامه‌های موجود تهیه و اجرا کند.
از سوی دیگر سازمان صدا و سیما هم موظف شده که در هنگام نشر اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی که دارای پیامد سطوح منطقه‌ای، قومی و ملی هستند را با حضور میدانی و استفاده از روش‌های جدید خبری اقدام به اطلاع‌رسانی دقیق کند.
وظایف درگاه‌های نشر چیست؟
اما درگاه‌های نشر اطلاعات مانند کانال‌ها، وب‌سایت‌ها، اپلیکیشن‌ها و … به عنوان اصلی‌ترین بازیگر این فضا نیز باید مجموعه اقداماتی انجام دهند تا مصوبه مقابله با نشر اطلاعات خلاف واقع به درستی اجرا شود. در قدم اول این درگاه‌ها باید سازوکاری لازم برای تشخیص اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع دریافتی قبل از انتشار شامل رویه‌های انسانی و ماشینی موسوم به تعدیل محتوا یا اتصال به سامانه‌های راست‌آزمایی مرجع ایجاد شده در کشور ایجاد کنند. در این زمینه شورای عالی فضای مجازی مشخص نکرده که سامانه‌های راست آزمایی چه سامانه‌هایی هستند و آیا در کشور هنوز چنین سامانه‌هایی راه‌اندازی شده‌اند؟
از سوی دیگر در این زمینه تاکید شده که به محض اطلاع از انتشار اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع نسبت به حذف و درج توضیحات اقدام و از رویه‌ها و سامانه‌های گزارش‌دهی فوری به مراجع قضایی ذیربط استفاده کنند.
*متن کامل مصوبه الزامات پیشگیری و مقابله با نشر اطلاعات خلاف واقع در فضای مجازی
ارسال دیدگاه