دلایل قرارنگرفتن ظفر یک در مدار اعلام شد

به گزارش پیوست، ظفر یک توانست ۱۰۲ ثانیه اول پرتاب خود را با موفقیت طی و در مرحله دوم نیز بعد از جدا شدن پوشش ماهواره با گرفتن ارتفاع، از ارتفاع تعیین شده برای آن یعنی ۵۳۰ کیلومتری مدار زمین هم رد و به ارتفاع ۵۴۱ کیلومتر زمین برسد اما در شرایطی ظفر می‌توانست در مدار زمین قرار گیرد که سرعت آن نیز به ۷هزار۴۰۰ کیلومتر در ساعت برسد اما ظفر نتوانست در مسیر خود در فضا به سرعتی بیشتر از ۶ هزار۵۳۳ کیلومتر در ساعت برسد و در نهایت در اقیانوس هند فرود آمد.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در جمع خبرنگاران حاضر در مراسم پرتاب ماهواره ظفر یک گفت: «ظفر توانسته بیشتر از ارتفاع تعیین شده یعنی ارتفاع ۵۴۱ کیلومتری زمین قرار بگیرد اما در صورتی می‌توانست در این مدار دوام بیاورد که سرعت آن هم برابر با ۷ هزار ۴۰۰ کیلومتر بر ساعت بود.»
او با اشاره به پرتاب ناموفق ماهواره «پیام» در سال گذشته افزود:« پیام هم به دلیل نداشتن سرعت و همچنین ذوب شدن مدار الکترویکی با شکست مواجه شد اما در مورد ظفر همه چیز خوب پیش رفت اما به دلیل ضعیف عملکردن موتور ماهواره‌بر ظفر نتوانست با سرعت مناسب در مدار قرار بگیرد.»

جهرمی با تاکید این موضوع که به زودی با جمع‌آوری اطلاعات لازم از تیم فنی دلایل مشکلات در پرتاب ظفر مشخص خواهد شد تاکید کرد که ظفر ۲ که نسخه‌ای مشابه با ظفر ۱ است خرداد ماه سال آینده به فضا پرتاب خواهد شد.  قرار بود در صورت قرار گرفتن ماهواره ظفر در مدار زمین اطلاعات آن که یک ماهواره تحقیقاتی، تصویربرداری و مخابراتی است به صورت رایگان در اختیار کسب‌وکارها قرار بگیرد.

جنجال‌های یک ماهواره

 ماهواره ظفر ۱ و ۲ به سفارش سازمان فضایی توسط دانشگاه علم و صنعت ایران طراحی و ساخته شده است. این دو ماهواره، ماهواره‌های تحقیقاتی تصویربرداری هستند. وظیفه این ماهواره‌ها تهیه نقشه‌هایی در زمینه کاربری اراضی، پایش توسعه شهری، مرز پهنه‌های کشاروزی، پایش تغییرات در عرضه‌های طبیعی و جنگلی، پهنه‌هابندی و پایش تغییرات دریاچه‌های دائمی و فصلی، شناسایی مناطق تخریب شده بعد از بحران در نواحی شهری، به روز رسانی نقشه‌های ساختاری (شناسایی گسل‌ها، چین‌ها و…) است. براساس اعلام سازمان فضایی کشور ظفر ۱ و ۲ ماهواره‌های یکسان هستند اما براساس برنامه‌ریزی‌ها قرار بود در صورت قرار نگرفتن ظفر ۱ در مدار ظفر ۲ بلافاصله برای پرتاب آماده شود.

ظفر توانسته بیشتر از ارتفاع تعیین شده یعنی ارتفاع ۵۴۱ کیلومتری زمین قرار بگیرد اما در صورتی می‌توانست در این مدار دوام بیاورد که سرعت آن هم برابر با ۷ هزار ۴۰۰ کیلومتر بر ساعت بود.
وزیرارتباطات وفناوری اطلاعات

هزینه ساخت ماهواره‌ها با توجه به شکست آنها و قرار نگرفتن در مدار با یکی از جدی‌ترین انتقاد‌ها از سمت کاربران روبه‌رو بوده، کاربرانی که معتقدند در شرایطی که زیرساخت‌های شبکه، قوانین دست‌وپا گیر مانع فعالیت شرکت‌های نوپای فناوری اطلاعات شده چرا به جای در اولویت قرار دادن این موانع وزارت ارتباطات تمام تمرکز خود را روی پرتاب ماهواره گذاشته است.

در مقابل این انتقاد‌ها اما وزیر ارتباطات اعلام کرده که این ماهواره‌ها می‌توانند تصاویری در اختیار کسب‌وکارها و سازمان‌های دولتی قرار دهند که خرید آنها به صورت جداگانه به مراتب برای کشور گرانتر تمام می‌شود.

برای نمونه او در توییتی و در پاسخ به سوال کاربری در مورد هزینه ماهواره ظفر گفته بود:‌ «هزینه ساخت دو ماهواره ظفر۱و۲ کمتر از دو میلیون یورو شده است. عمر متوسط قرار گرفتن آن در مدار دو سال و نیم است و ارزش تصاویر ارسالی آن، بیش از ۱۰ میلیون یورو محاسبه شده است. یعنی اگر تصاویر ماهواره‌ای را نیاز داشته باشیم و بخواهیم بخریم و به ما بدهند و تحریم را بهانه نکنند، باید 10 میلیون یورو پرداخت کنیم.»

انتقاد‌هایی از این دست نسبت به هزینه برای ساخت ماهواره باعث پا پس کشیدن وزارت ارتباطات در این زمینه نشده است؛ چرا که اخیرا رئیس سازمان فضایی ایران در توییتی اعلام کرد که در سه سال اخیر بیشترین سهم بودجه‌ای وزارت ارتباطات به توسعه فضایی اختصاص داده شده است. براری در این توییت خود نوشت بود: « ساخت ایستگاه‌های زمینی دریافت اطلاعات، ساخت مرکز ذخیره و پردازش داده، هزینه ساخت و پژوهش پرتابگر و در نهایت هزینه ساخت ماهواره‌ها بخشی از سرمایه‌گذاری انجام شده است.»

پیشتر هم براری در توییتی دیگر اعلام کرده بود که ایران جز ۹ کشور اول دنیاست که در باشگاه کشورهای صاحب چرخه کامل صنعت فضایی قرار دارد یا اخیرا هم گفته بود که در سازمان ملل فعالیت‌های ایران برای ترویج برنامههای کاربردی صنعت فضایی تقدیر شده است.

ماهواره‌ها در صف انتظار پرتاب

پرتاب ماهواره و قرار گرفتن آن در فضا حالا به یکی از حساس‌ترین ماموریت‌های وزیر ارتباطات تبدیل شده است. بعد از ارسال ناموفق ماهواره «پیام» در سال گذشته وزیر ارتباطات بارها و در حاشیه مراسم‌های مختلف این وزارتخانه از برنامه‌های جدی وزارت ارتباطات و در راس آن سازمان فضایی کشور برای ارسال ماهواره به فضا خبر داده است. به جز ماهواره  ظفر۱ که امروز پرتاب آن با موفقیت همراه نشد براساس اظهارات محمدجواد جهرمی استقرار ۵ ماهواره دیگر هم در مدار براساس یک برنامه مشخص نهایی شده است.

مشخص نیست که این ۵ ماهواره کدام ماهواره‌ها هستتند چراکه تا پیش از این وزیر ارتباطات در  مراسم هفته جهانی فضا که مهر ماه سال جاری برگزار شد اعلام کرده بود که ناهید ۱، پارس ۱ و ظفر تا سه ماه دیگر به فضا پرتاب می‌شوند. تنها نتیجه‌ای که می‌توان از پدیدار شدن ۵ ماهواره گرفت این است که  همانطور که ماهواره ظفر  در ۲ نسخه طراحی و تولید شده است احتمالا از ناهید و پارس نیز دو نسخه طراحی شده که با این حساب میزان ماهواره به جز ظفر ۱، به ۵ ماهواره می‌رسد.

اینکه قرار است این ماهواره‌ها بعد از پرتاب ناموفق ظفر ۱چه زمانی در مدار قرار بگیرند هنوز مشخص نیست اما اواخر دی ماه و در مراسم تحویل ماهواره ظفر به سازمان فضایی کشور، «مرتضی براری» رئیس سازمان فضایی کشور در گفت‌وگو با پیوست اعلام کرده بود که کارهای ساخت ماهواره ناهید ۱ کامل و ساخت ماهواره بر آن نیز در حال پیگیری است. براساس اظهارات او کار ساخت ماهواره پارس ۱ هم تا دو ماه آینده تمام و بعد از انجام تست‌های لازم برای سازگاری با ماهواره‌بر تحویل داده خواهد شد.

به جز این ماهواره‌ها در صف انتظار پرتاب، یک ماهواره دیگر هم در دست ساخت است. این ماهواره جدید که هنوز جزییاتی از آن منتشر نشده قرار است توسط تیم سازنده ماهواره «پیام» ساخته شود. به گفته براری این ماهواره قرار است به یکی از ماهواره‌های قدرتمند با فناوری بالای ایران تبدیل شد.

برنامه‌های ماهواره‌ای وزارت ارتباطات با توجه به اطلاع‌رسانی‌های گسترده‌ای که وزیر ارتباطات، محمد جواد آذری جهرمی در شبکه‌های اجتماعی در مورد آن منتشر کرده  با انتقادات بسیاری همراه شده اما تا کنون هیچ‌کدام از انتقاد‌ها و در برخی مواقع به طنز کشیده‌ شدن این برنامه‌ها از طراحی لباس فضانوردان تا ساخت پنج کپسول کاوشگر برای اعزام انسان به فضا باعث نشده او از اطلاع‌رسانی در زمینه برنامه‌های فضایی وزارتخانه تحت رهبراش دست بکشد. تاجایی که امروز هم بعد از پرتاب ناموفق ماهواره ظفر در یک لایو اینستاگرامی به بیان جزییات دقیق پرتاب این ماهواره پرداخت. او می‌گوید هرچند این تجربه در نگاه اول تلخ است اما با توجه به دستاوردهای موفقیت‌‌‌آمیزی که برای تیم سازنده ماهواره دارد به معنی نزدیک شدن یک گام دیگر برای پرتاب موفق ماهواره به فضا است.