مروری بر آمارها مخابراتی و کمبودهای زیرساختی اینترنتی کشور

گسترش ارتباطات و فناوری اطلاعات یکی از شاخص‌های مهم توسعه جوامع به شمار می‌آید.  توسعه در این بخش نیازمند افزایش همزمان نفوذ استفاده از خدمات دیجیتال در جوامع و ارتقاء زیرساخت‌های ارتباطی در کشورها است. به گزارش پیوست، مروری بر جایگاه ایران در شاخص‌های ارتباطی اینترنتی نشان می‌دهد، در پایان سال ۹۷ ایران با ۷۴ میلیون کاربر و ضریب نفوذ ۹۰ درصدی، رتبه اول منطقه و در بین ۲۰ کشور پرکاربر اینترنت جهان نیز قرار دارد. در رابطه با نرخ رشد تعداد کاربران نیز وضعیت ایران قابل توجه است، به نحوی که در سال ۲۰۱۸، ایران جایگاه پنجم جهان را در سرعت رشد تعداد کاربران اینترنت ثبت کرده است. در کنار این آمارها، جمعیت ۸۰ میلیونی ایران با ترکیب سنی نسبتا جوان و تحصیل کرده، نشان از تقاضایی پایدار و روبه رشد برای دریافت خدمات اینترنتی و مخابراتی در آینده را نوید می‌دهد.

فاصله قابل توجه کیفیت خدمات اینترنتی کشور با هدف‌گذاری‌ها و استاندارهای جهانی

علیرغم نفوذ و گسترش اینترنت در کشور، بررسی میزان کیفیت خدمات اینترنتی در کشور نشان می‌دهد، همچنان سطح خدمات و متوسط پهنای‌باند ارائه شده به کاربران در کشور از میانگین جهانی بسیار کمتر است. براساس آخرین آمارهای منتشر شده در این زمینه میانگین پهنای‌باند اینترنت ایران حدود ۴.۵ مگابیت بر ثانیه است که از این حیث ایران در رتبه ۱۱۸ کشورهای جهان قرار دارد. این در حالی است که میانگین پهن‌باند جهانی در سال ۲۰۱۸ حدود ۱۱ مگابیت بر ثانیه برآورد شده است. همچنین در اسناد قانون برنامه ششم توسعه نیز هدف‌گذاری ضریب نفوذ صددرصد برای پهنای باند ۲۰ مگابیت بر ثانیه‌ای در نظر گرفته شده است که به معنای رسیدن سرانه مصرف اینترنت ایران از ۳۸ کیلوبیت برثانیه در سال ۹۶ به ۳۰۰ کیلوبیت برثانیه در سال ۱۴۰۰ خواهد بود.

کمبود آنتن‌های BTS اصلی‌ترین دلیل ضعف خدمات اینترنتی کشور

بررسی‌ها نشان می‌دهد، یکی از اصلی‌ترین دلایل ضعف کیفیت خدمات اینترنتی ارائه شده در کشور، از کمبودهای زیرساختی در لایه دسترسی ناشی می‌شود. در همین راستا و براساس آخرین آمارهای سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، حدود ۷۸ درصد (۶۴ میلیون نفر) از تقاضای اینترنت پهن‌باند کشور مربوط به شبکه سیار و ۱۲ درصد (حدود ۱۰ میلیون نفر) باقی‌مانده آن مربوط به شبکه ثابت مخابراتی (x-DSL, LTE) است. این آمار نشان می‌دهد عمده تقاضای پهن‌باند در شبکه مخابرات کشور مربوط به تجهیزات لایه دسترسی سیار یا همان ایستگاه‌های BTS است. گزارش‌های ارائه شده در رابطه با تعداد سایت‌های BTS کشور تا پایان خرداد ماه ۹۸  بیانگر این است که، در حال‌حاضر جمعا نزدیک به ۱۰۰ هزار سایت BTS در کشور وجود دارد که از این تعداد صرفا ۷۶ هزار سایت، امکان ارائه خدمات پهن‌باند را دارند، زیرا BTSهای نسل دوم مخابراتی که با نماد E در تلفن‌های همراه مشاهده می‌شوند، اساسا امکان ارائه سرعت و پهنای‌باند بالایی را ندارند.

مقایسه تطبیقی تعداد ایستگاه‌های BTS پهن‌باند ایران با برخی کشورهای مشابه ایران از لحاظ جمعیتی و اقتصادی بیانگر کمبودهای زیرساخت‌های مخابراتی کشور است. به عنوان نمونه کشور ترکیه با جمعیت تقریبا برابر و مساحت نصف ایران و میانگین سرعت اینترنتی ۲۷.۵ مگا‌بیت بر ثانیه بیش از ۱۰۰ هزار BTS پهن‌باند در خاک خود دارد. همچنین کشوری نظیر ویتنام با ۹۰ میلیون نفر جمعیت، مساحتی برابر با یک پنجم ایران و متوسط سرعت اینترنتی نزدیک به دو برابر ایران، صرفا ۴۳ هزار ایستگاه 4G در کشور خود دارد. این آمارها بیانگر آن است که در شرایط فعلی به منظور نزدیک شدن به میانگین‌های جهانی، اپراتورهای همراه نیازمند دو برابر تعداد آنتن‌های پهن‌باند موجود و به منظور دستیابی به هدف‌گذاری ۲۰ مگابیت بر ثانیه برنامه ششم توسعه، نیازمند بیش از ۳ برابر آنتن‌های پهن‌باند فعلی در شبکه خواهند بود.

حمایت از تولیدکنندگان و محصولات داخلی کلید رشد صنعت مخابرات         

در نهایت وجود چنین شکافی میان میزان تقاضا و عرضه پهنای باند و اینترنت در کشور نشان می‌دهد بازار مخابرات ایران به خوبی آمادگی یک جهش زیرساختی در زمینه پهنای‌باند را دارد. همچنین ظهور و گسترش سریع حوزه‌هایی نظیر اینترنت اشیا در دنیا، لزوم توجه و برنامه‌ریزی مسئولان فاوای کشور برای فراهم کردن زیرساخت‌های مورد نیاز این حوزه ها را ضروری‌تر ساخته است. از سوی دیگر تخصیص مناسب بازارهای بالقوه مخابراتی کشور به محصولات و تولیدکنندگان داخلی، می‌تواند منجر به رونق و شکوفایی صنعت تجهیزات مخابراتی کشور نیز شود. اقدامی که نظیر آن در سال‌های گذشته، توسط وزارت ارتباطات ترکیه با همکاری اپراتورها و تولیدکنندگان داخلی این کشور در زمینه تولید و استفاده از BTSهای بومی نسل ۴ در شبکه مخابرات آن کشور دنبال شد و در نهایت این کشور را در جمع پنج کشور تولیدکننده BTS پیشرفته قرار داد.