زهره، ناهید، سینا و دیگران

صبح روزی که وزیر ارتباطات در برنامه تلویزیونی اعلام کرد ماهواره «پیام» در مدار قرار نگرفته و سقوط کرده است، موضوع اصلی که فناوری فضایی ایران بود در لابه‌لای شوخی‌های مجری و ستایش‌های بی‌حدوحصر از راستگویی آذری جهرمی مغفول ماند؛ اما در روزهای بعد بسیاری از کاربران در توییتر از وزیر پرسیدند در شرایطی که کشور درگیر مشکلات عدیده‌ای است پرتاب ماهواره به فضا چه اهمیتی دارد؟ جهرمی در همان فضا تلاش کرد بر لزوم این کار تاکید کند و در ادامه خبر کشف یک مزرعه خشخاش را منتشر کرد تا نشان دهد فناوری فضایی روی زمین کاربرد دارد. اما به نظر می‌رسد حتی اگر او موفق شود مردم را قانع کند، برای اقناع دولتمردان کار سخت‌تری دارد. دولتمردانی که وقتی در سال‌های دور زمام امور را در دست گرفتند با فناوری‌هایی از این دست مخالفت کردند. آخر کجایی زهره سال ۱۳۵۷، زمانی که حکومت پهلوی ساقط شد، انقلابیون جوان تمامی تصمیمات و عملکردهای حکومت پیشین را از سر سرسپردگی و خیانت می‌دانستند. آنها تا آنجا پیش رفتند که برنامه هسته‌ای ایران را «خیانت به خلق» خواندند و تلاش کردند نیروگاه اتمی بوشهر را تخریب کنند. طبیعتاً برنامه فضایی ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود؛ اما چون این برنامه پیشرفت فیزیکی نداشت مخالفت با آن چندان مورد توجه نبود. برنامه فضایی ایران در سال‌های میانی دهه ۵۰ و همزمان با افزایش خیره‌کننده درآمدهای نفتی کشور آغاز شد، زمانی که شاه با درآمدهای سرشار نفتی برنامه‌های بلندپروازانه خود را دردسترس‌تر از همیشه می‌دید. در دهه ۵۰ (۷۰ میلادی) نخستین پروژه فضایی ایران با همکاری شرکت «بل» آمریکا آغاز شد. این شرکت که همان زمان در زمینه لینک‌های مایکروویو در ایران فعالیت می‌کرد با همکاری شرکت مخابرات ایران، ارتش و سازمان رادیووتلویزیون پروژه ساخت و پرتاب ماهواره «زهره» را آغاز کرد. در همان دوران بود که ایران تلاش‌هایش را برای در...