آیندهای که رهبران فناوری از دنیای پساهوشمصنوعی ترسیم می‌کنند
هوش مصنوعی دیگر تنها یک فناوری تازه نیست؛ به پدیدهای تمدنی بدل شده است. در…
۷ آبان ۱۴۰۴
فاصله ایران با جهان دیجیتال در حال افزایش است
۷ آبان ۱۴۰۴
زمان مطالعه : ۶ دقیقه
نمایندگان بخش دولتی و خصوصی با تأکید بر توقف رشد اقتصاد دیجیتال و ضعف زیرساخت‌ها هشدار دادند که اگر ایران سرمایه‌گذاری در فناوری، انرژی و حکمرانی هوشمند را تقویت نکند، با فاصله فزاینده‌ای نسبت به کشورهای پیشرو مواجه خواهد شد. آنها بر نقش فعال بخش خصوصی، هماهنگی نهادهای تنظیم‌گر و استفاده از نخبگان جوان برای ساخت آینده اقتصاد دیجیتال تأکید کردند.
رضا یاری‌فر عضو هیات مدیره بانک شهر در نشست «چهارراه فین‌تک، پرداخت، بانکداری و تجارت الکترونیکی» با تأکید بر سرعت تحولات فناورانه و خطر عقب‌ماندن ایران از این روند جهانی، نسبت به آینده اقتصاد کشور در عصر هوش مصنوعی هشدار داد و گفت: «اگر در مسیر توسعه فین‌تک‌ها و تنظیم‌گری هوشمندانه در این حوزه تعلل کنیم، با شکاف شدیدی میان کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه روبه‌رو خواهیم شد؛ شکافی که می‌تواند به نوعی برده‌داری نوین منجر شود.»
او با اشاره به پژوهش‌های بانک جهانی توضیح داد: «در بسیاری از کشورها، دولت‌ها به‌جای نقش تسهیل‌گر، مانع توسعه می‌شوند. در حالی که رگولاتوری باید به‌گونه‌ای طراحی شود که همگام با سرعت فناوری حرکت کند، نه اینکه مقابل آن بایستد. کاهش سهم اقتصاد دیجیتال ایران در سال جاری نسبت به سال گذشته، زنگ خطری جدی است؛ این یعنی سرعت ما در حال کاهش است و فاصله‌مان با کشورهای پیشرو هر روز بیشتر می‌شود.»
یاری‌فر با اشاره به چالش‌های حاکم بر حکمرانی داده در ایران گفت: «دولت‌ها هنوز داده را به‌عنوان منبع قدرت یا کالای تجاری می‌بینند، نه زیرساخت رقابت‌پذیری. تا زمانی که همه بازیگران، از بخش خصوصی تا نهادهای تنظیم‌گر، در فرآیند حکمرانی داده مشارکت نکنند، امکان شکل‌گیری حکمرانی مؤثر در حوزه فناوری وجود ندارد.»
او در ادامه به راهکارهای بانک جهانی در این زمینه اشاره کرد و افزود: «بانک جهانی تأکید دارد که رگولاتوری هوشمند باید بر سه پایه فناوری، داده و اعتماد بنا شود؛ با تمرکز بر شفافیت، امنیت و حکمرانی یکپارچه. استقلال نسبی نهاد تنظیم‌گر، شفافیت تصمیم‌ها و صحت داده‌ها، سه شرط اصلی موفقیت در این مسیرند.»
یاری‌فر همچنین چند پیشنهاد برای مشکلات داد و گفت: «اول اینکه باید شورای تنظیم‌گری هوشمند تشکیل شود؛ شورایی که اعضایش از میان فعالان واقعی فین‌تک و کسب‌وکارهای فناورانه انتخاب شوند تا تصمیم‌ها از دل تجربه اجرایی بیرون بیاید. دوم، باید از ابتدا نهادهایی مانند شورای فقهی بانک مرکزی را درگیر کنیم تا در ادامه مانع‌تراشی نکنند. سوم، ضروری است از جوانان متخصص و نخبگان دانشگاهی در تصمیم‌سازی‌های حکمرانی فناوری استفاده شود، چرا که این حوزه اساساً متعلق به نسل جدید است.»
او با اشاره به اهمیت استراتژیک صنعت فین‌تک در اقتصاد جهانی گفت: «ارزش صنعت فین‌تک در جهان امروز ۱.۶ برابر ارزش کل زمین‌های ایالات متحده است؛ این یعنی سرعت رشد این بخش به‌قدری بالاست که از بسیاری از دارایی‌های فیزیکی عبور کرده و به یکی از پایه‌های اصلی ثروت جهانی تبدیل شده است.»
صاحبان انرژی، ثروتمندترین بازیگران آینده
یاری‌فر با توضیح اینکه در آینده نزدیک «صاحبان انرژی» ثروتمندترین بازیگران جهان خواهند بود، افزود: «مطالعات اخیر نشان می‌دهد شرکت‌هایی که در حوزه هوش مصنوعی و فناوری‌های مرتبط فعال‌اند، مصرف برق بسیار بالایی دارند. بنابراین کشوری که نتواند زیرساخت انرژی پایدار برای توسعه فناوری فراهم کند، از رقابت جهانی حذف می‌شود. در کشوری مثل ایران که منابع گازی و انرژی عظیمی دارد، نبود برق یا گاز دیگر فقط مسئله رفاه نیست، بلکه مسئله بقا و آینده ملی است.»
یاری‌فر با هشدار نسبت به عادی‌سازی بحران انرژی گفت: «وقتی خاموشی چندساعته را ساده می‌گیریم، یعنی در برابر آوار بزرگ آینده بی‌تفاوتیم. این بی‌توجهی به معنای پذیرش فاصله‌ای است که کشورهای توسعه‌یافته را در جایگاه انسانِ برتر و کشورهای عقب‌مانده را در جایگاه زیردست قرار می‌دهد؛ همان چیزی که نویسندگان حوزه آینده‌پژوهی از آن با عنوان برده‌داری نوین یاد می‌کنند.»
او در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به پدیده مهاجرت نخبگان توضیح داد: «اگر نتوانیم برای نسل جوان مسیر رشد و امید بسازیم، آنها کشور را ترک می‌کنند و هیچ کشوری در دنیا بدون اتکا به نخبگان خود توسعه نیافته است.پایه توسعه کشور از انتخاب آدم‌های درست شروع می‌شود. اگر در حساس‌ترین جایگاه‌ها، افرادی منصوب شوند که حتی سواد فنی اولیه در حوزه فناوری اطلاعات ندارند، هیچ فرآیند پایداری شکل نمی‌گیرد. در تجربه کشورهایی مانند هلند هم نشان داده شده که توسعه از انتصاب‌های درست در نقاط کلیدی آغاز می‌شود، نه از شعار و سند.»
نگرانی از توقف رشد اقتصاد دیجیتال
بیژن عباسی آرند مشاور وزیر ارتباطات هم با ابراز نگرانی از توقف رشد سهم اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص ملی گفت:«سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص ملی کشور در سال‌های اخیر یا متوقف شده یا حتی کاهش یافته است. این روند نگران‌کننده است و نشان می‌دهد که لازم است هم دولت و هم بخش خصوصی در سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های خود بازنگری جدی انجام دهند.»
او با اشاره به وضعیت اپراتورهای تلفن همراه به عنوان یکی از بازیگران اصلی اقتصاد دیجیتال افزود: «در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ درآمد اپراتورهای بزرگ کشور بین ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلار بود، اما امروز با وجود افزایش نرخ ارز و تورم، این رقم به کمتر از یک میلیارد دلار رسیده است. این یعنی درآمد این بخش با هزینه‌ها و توسعه زیرساخت‌ها هم‌تراز نبوده و فرصت رشد از بین رفته است.»
عباسی‌آرند با تأکید بر اینکه نبود سرمایه‌گذاری متناسب، در نهایت به افت کیفیت خدمات و بحران‌های زیرساختی منجر می‌شود، گفت:«همان‌طور که در حوزه انرژی به‌دلیل سرمایه‌گذاری ناکافی با قطعی برق مواجه‌ایم، در حوزه ارتباطات هم ممکن است با چالش‌های مشابه روبه‌رو شویم. اگر توسعه زیرساخت متوقف شود، کل زنجیره اقتصاد دیجیتال آسیب می‌بیند.»
مشاور وزیر ارتباطات در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به شکل‌گیری پلتفرم‌های جدید در حوزه فین‌تک و تجارت الکترونیکی افزود: «در مراحل اولیه، همان‌طور که کسب‌وکارهای سنتی حمل‌ونقل در برابر تاکسی‌های آنلاین مقاومت می‌کردند، اکنون هم بانک‌های سنتی در برابر فین‌تک‌ها چنین رفتاری دارند. اما فین‌تک‌ها برای نوآوری، خلق ارزش و توسعه خدمات دیجیتال ضروری‌اند و باید به‌عنوان مکمل نظام بانکی دیده شوند، نه رقیب آن.»
دولت باید تنظیم‌گر باشد، نه بازیگر
حسین اسلامی مدیرعامل رمیس هم با انتقاد از رویکرد منفعلانه در برابر تحولات فناورانه، تأکید کرد که «اکنون زمان آن است که فعالانه آینده را رقم بزنیم و منتظر تصمیم‌های دولتی نمانیم.دولت مسیر خودش را دارد، اما نباید منتظر تغییر وزیر یا دولت جدید بمانیم. این ما هستیم که باید با تلاش و مجاهدت، آینده را بسازیم.امروز پیشروان واقعی در کشور شرکت‌های خصوصی هستند و دولت باید نقش تنظیم‌گر خود را ایفا کند، نه بازیگر اصلی. ما باید بپذیریم که در بسیاری از حوزه‌ها از انرژی گرفته تا فناوری با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستیم و لازم است با برنامه‌ریزی و تحمل، برای ایجاد زیرساخت‌های پایدار اقدام کنیم.»
او با اشاره به ضرورت هماهنگی نهادهای تنظیم‌گر گفت: «یکی از چالش‌های جدی ما تعدد تنظیم‌گران است. در حوزه‌هایی مثل سلامت دیجیتال و خدمات هوشمند، شاهد تصمیم‌های ناهماهنگ هستیم. برای رشد واقعی فین‌تک و اقتصاد دیجیتال، نیاز به تنظیم‌گری همسو و مبتنی بر تعامل میان دولت و بخش خصوصی داریم.جوانان متخصص و فعالان بخش خصوصی امروز آینده اقتصاد کشور را رقم می‌زنند. اگرچه ممکن است تجربه سیاسی نداشته باشند، اما جسارت و دانش فنی آنها سرمایه‌ای است که باید از آن محافظت کنیم. آینده را نه با انتظار، بلکه با اقدام می‌توان ساخت.»
ارسال دیدگاه