دبیر جایزه ملی تامین مالی فناوری و نوآوری: آینده تامین مالی بیش از قبل نیازمند فناوری است

به گزارش پیوست، طبق گفته امیرحسام بهروز، دبیر جایزه ملی تامین مالی فناوری و نوآوری، فراتر از بخش تقدیر، هدف اصلی این جایزه فرهنگ‌سازی و معرفی تمام بازیگران تامین مالی است تا شرکت‌های استارت‌آپی و دانش‌بنیان بدانند تامین مالی تنها محدود به دریافت وام نیست و ابزارهای متنوعی به‌ویژه در بازار سرمایه و فرابورس ایران در اختیارشان قرار دارد.

او با توضیح تاریخچه‌ای از شکل‌گیری صندوق‌های پژوهش و فناوری می‌گوید:«از ابتدای دهه ۸۰ با تصویب ماده ۱۰۰ برنامه سوم توسعه، صندوق‌های پژوهش و فناوری شکل گرفتند و در طول دو دهه گذشته به حدود ۷۰ صندوق فعال رسیده‌اند که در زمینه ارائه تسهیلات، ضمانت‌نامه و سرمایه‌گذاری فعالیت می‌کنند. در ادامه مسیر، سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر (VC) و سپس سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر شرکتی (CVC) توسط مجموعه‌هایی چون گلرنگ، فولاد و همراه اول وارد عرصه شدند.»

بهروز با اشاره به رشد چشمگیر سکوی‌های تامین مالی جمعی ادامه می‌دهد:«این سکوها تاکنون ۴۳ مجوز از فرابورس دریافت کرده‌اند. همچنین ابزارهایی چون اوراق نوآوری برای حمایت مالی از شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق بازار سرمایه معرفی شد. در این مسیر، منابع دولتی مانند صندوق نوآوری و شکوفایی، معاونت علمی، وزارت ارتباطات، وزارت علوم و حتی بانک‌ها نیز به‌تدریج وارد همکاری‌های مشترک شدند و خدماتی از تسهیلات تا ضمانت‌نامه ارائه کردند.»

طبق گفته او با توجه به شکل‌گیری این ابزارها و نهادهای گوناگون، انجمن صندوق‌ها و سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر ایران تصمیم گرفت رویدادی ملی طراحی کند.

دبیر جایزه ملی تامین مالی فناوری و نوآوری در خصوص گردآوری شرکت‌کنندگان می‌گوید:«ما با همکاری نهادهایی چون معاونت علمی، صندوق نوآوری، وزارت علوم، بانک مرکزی و فرابورس ایران، داده‌های لازم را گردآوری کردیم. از سوی دیگر فراخوانی منتشر شد تا شرکت‌ها و فعالان خودشان اطلاعاتشان را ارائه دهند و برای صحت‌سنجی از مراجع رسمی نیز داده گرفتیم.»

طبق گفته او بانک‌ها و خدمات تسهیلات و ضمانت‌نامه، صندوق‌های پژوهش و فناوری، سرمایه‌گذاران خطرپذیر شرکتی (CVC)، صندوق‌های جسورانه بورسی، سکوهای تامین مالی جمعی، شرکت‌های مشاور پذیرش در بورس (IPO) و عرضه اوراق نوآوری از حوزه‌های این جوایز هستند.

به گفته بهروز همچنین حوزه سرمایه‌گذاری بذری و رتبه‌بندی شتاب‌دهنده‌ها، مراکز نوآوری و پارک‌های علم و فناوری هم در این رویداد در نظر گرفته شده است.

نحوه انتخاب برگزیدگان جایزه تامین مالی فناوری و نوآوری

دبیر جایزه ملی تامین مالی فناوری و نوآوری در خصوص نحوه انتخاب برگزیدگان نیز می‌گوید:«برای این منظور، کمیته‌ای علمی با حضور نمایندگان دستگاه‌های دولتی، بخش خصوصی، اساتید دانشگاه و خبرگان حوزه تامین مالی و سرمایه‌گذاری تشکیل دادیم. حدود ۲۸ نفر در این کمیته مشارکت داشتند و پس از برگزاری جلسات متعدد، مجموعه‌ای از معیارها تدوین شد.»

او در ادامه به بررسی تجربه جوایز مشابه در دیگر کشورها برای برگزاری این رویداد نیز پرداخته و ادامه می‌دهد:«گرچه بیشتر آنها متمرکز بر فین‌تک یا علم و فناوری بودند، اما ما با بهره‌گیری از الگوهای جهانی و نظر متخصصان، شاخص‌هایی متناسب با زیست‌بوم ایران طراحی کردیم.»

بهروز با تاکید بر اینکه شاخص‌های انتخاب برگزیدگان صرفا بر عدد و رقم یا حجم ریالی متمرکز نیست، چراکه در این صورت مجموعه‌های بزرگ در صدر قرار می‌گرفت، توضیح می‌دهد:«معیارهایی چون حجم واقعی تامین مالی، میزان ریسک‌پذیری، گستره حوزه‌های فعالیت، سطح نوآوری در طرح‌ها، میزان دانش‌بنیانی پروژه‌ها و نحوه استفاده از منابع مالی مدنظر قرار گرفته است. به این ترتیب، عملکرد هر نهاد با توجه به ظرفیت واقعی خودش سنجیده می‌شود.»

به گفته او تا چند سال پیش، نگاه‌ها در حوزه تامین مالی استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان بیشتر به سمت معاونت علمی، صندوق نوآوری و شکوفایی یا صندوق‌های پژوهش و فناوری بود. او ادامه می‌دهد:«در این بخش‌ها، عملکرد قابل توجهی وجود داشت. برای مثال، صندوق‌های پژوهش و فناوری در سال ۱۴۰۳ به‌تنهایی حدود ۴۵ هزار میلیارد تومان ضمانت‌نامه صادر کردند که رقم قابل توجهی است.»

دبیر جایزه ملی تامین مالی فناوری و نوآوری در ادامه با اشاره به وجود ضعف جدی در حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر، اضافه می‌کند:«به همین دلیل از سال ۱۳۹۹ بحث تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی (CVC) مطرح شد و اولین صندوق‌ها از ۱۴۰۱ فعالیت خود را آغاز کردند. اکنون حدود ۲۰ صندوق CVC با سرمایه ثبت‌شده نزدیک به ۴ هزار میلیارد تومان فعال‌اند و هلدینگ‌های بزرگی چون فولاد، انتخاب و گلرنگ نیز وارد این عرصه شده‌اند. بخشی از این استقبال هم به‌دلیل مشوق‌هایی مانند اعتبار مالیاتی بوده است.»

آینده تامین‌مالی به چه شکل است؟

به اعتقاد بهروز آینده تامین مالی در ایران بیش از پیش وابسته به ابزارهای نوین خواهد بود؛ ابزارهایی که هم از ظرفیت هلدینگ‌های بزرگ بهره می‌گیرند و هم از فرصت‌های بازار سرمایه.

طبق گفته او فرابورس در این سال‌ها نوآوری‌های مهمی مانند راه‌اندازی بازار نوآفرینی داشته که مسیر پذیرش و جذب سرمایه را برای شرکت‌های فناور هموار کرده است و  علاوه بر آن، ابزارهایی مانند صندوق‌های جسورانه بورسی، VCها و PEها، سکوهای تأمین مالی جمعی و اوراق نوآوری، امکان‌های متنوعی را فراهم کرده‌اند.

او در خصوص آینده تامین مالی همچنین می‌گوید:«با توجه به اینکه اکنون بیش از ۱۰ هزار شرکت دانش‌بنیان و تعداد زیادی شرکت فناور در کشور فعال‌اند، آینده تامین مالی بیش از هر زمان دیگری در گرو توسعه همین ابزارهای نوین و پیوند میان بخش خصوصی، هلدینگ‌های بزرگ و بازار سرمایه خواهد بود.»

طبق گفته بهروز، این رویداد می‌تواند در آینده تامین مالی نقش مهمی ایفا کند. چراکه با معرفی و ترویج این ابزارها، بازیگران بیشتری را به میدان آورده و مسیر آشنایی و دسترسی شرکت‌های نوآور به منابع مالی را هموار می‌سازد.

چه بخش‌هایی در جایزه ملی تامین مالی فناوری و نوآوری وجود دارد؟

دبیر جایزه ملی تامین مالی فناوری و نوآوری با اشاره بر طراحی بخش‌هایی ویژه در این رویداد توضیح می‌دهد:«یکی از این بخش‌ها تقدیر از افراد، شرکت‌ها یا نهادهای اثرگذار در حوزه تامین مالی است؛ از پیشکسوتان این عرصه گرفته تا رسانه‌ها و خبرنگارانی که در فرهنگ‌سازی این مساله نقش داشته‌اند.»

به گفته او  مهم‌تر از همه بخش‌ها، بخشی به نام «نوآوری در تامین مالی» است. او در این باره می‌گوید:«در این بخش از فعالان خواسته‌ایم نوآوری‌های خود را در ابزارها یا فرایندهای تامین مالی معرفی کنند تا مورد بررسی قرار گیرد و در صورت پذیرش، در جشنواره معرفی و تشویق شود. هدف این است که فقط به عملیات روتین و سنتی اکتفا نکنیم و زمینه بروز و گسترش روش‌های تازه را فراهم کنیم.»

بهروز با تاکید بر اینکه برگزاری جشنواره فرصتی برای تعامل دستگاه‌ها و نهادهای مختلف ایجاد کرده است می‌گوید:«پیش از این همکاری‌ها بیشتر در قالب بخشنامه و جلسات اداری بود، اما حالا انجمن و این جایزه توانسته‌اند نقش پلی ارتباطی ایفا کنند. نتیجه این ارتباط، شکل‌گیری گفتگوهایی برای طراحی ابزارها و روش‌های ترکیبی تامین مالی بوده که پس از جشنواره پیگیری می‌شوند.»

او در نهایت اضافه کرد:«برای نمونه، ظرفیت‌های ارزشمندی در فرابورس وجود دارد که شاید پیش‌تر برخی دستگاه‌ها مانند وزارت علوم چندان با آنها آشنا نبودند. حالا با پیوند این ظرفیت‌ها به توان علمی و فناوری معاونت علمی و سایر نهادها، می‌توان روش‌های نوینی تعریف کرد که هم به نفع زیست‌بوم نوآوری است و هم به سود اعضای انجمن و در نهایت کشور.»