فشار بر شانه‌های ضعیف‌ترین بازیگران

گوگل‌ادز سال‌ها یکی از مهم‌ترین ابزارهای تبلیغاتی کسب‌وکارهای ایرانی بوده است. چه فروشگاه‌های کوچک آنلاین که می‌خواستند مشتریان جدید پیدا کنند، چه استارت‌آپ‌هایی که دنبال رشد سریع بودند و حتی برندهای بزرگ، همه به کمک تبلیغات گوگل می‌توانستند مخاطب هدف خود را پیدا کنند و بازگشت سرمایه شفاف داشته باشند. حالا با تصمیم اخیر درباره فیلتر کردن گوگل‌ادز، این امکان از دست رفته است. شاید در نگاه اول به نظر برسد این تصمیم فقط یک تغییر فنی است، اما واقعیت این است که چنین محدودیتی پیامدهای جدی برای کل اکوسیستم تبلیغات و بازاریابی دیجیتال کشور دارد. پیش از هر چیز، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط قربانی اصلی این تصمیم هستند. آنها بودجه‌های محدودی دارند و به ابزارهایی نیازمندند که دقیق و کم‌هزینه باشد. گوگل‌ادز دقیقاً همین نقش را ایفا می‌کرد: دسترسی به مشتریان هدف با هزینه‌ای پیش‌بینی‌پذیر. حذف این کانال، به‌ویژه در شرایط اقتصادی فعلی، یعنی فشار بیشتر بر شانه‌های ضعیف‌ترین بازیگران. از سوی دیگر، استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های تکنولوژی هم متضرر خواهند شد. هزینه جذب کاربر در ایران طی سال‌های اخیر مدام افزایش یافته و حالا نبود گوگل‌ادز این هزینه‌ها را بالاتر می‌برد. در نتیجه مسیر رشد بسیاری از استارت‌آپ‌ها کند می‌شود و سرمایه‌گذاران نیز با تردید بیشتری به این حوزه نگاه خواهند کرد. باید توجه کرد که برخلاف تصور عمومی، گوگل‌ادز رقیب مستقیم شبکه‌های تبلیغاتی بومی نبود؛ بلکه مکمل آنها بود. بسیاری از کمپین‌های دیجیتال به ‌صورت ترکیبی طراحی می‌شدند: بخشی در شبکه‌های داخلی و بخشی در گوگل. این ترکیب باعث می‌شد کمپین‌ها اثربخش‌تر باشند. با حذف یکی از اضلاع این مثلث، کل کمپین‌ها ضربه می‌خورند و اثربخشی کاهش می‌یابد. در سطحی کلان‌تر، این تصمیم شکاف بین ما و رقبای منطقه‌ای را بیشتر می‌کند. کشورهایی مثل ترکیه، امارات و عربستان به‌سرعت در حال توسعه بازار تبلیغات دیجیتال و جذب سرمایه بین‌المللی هستند. در حالی که ما با چنین محدودیت‌هایی، عملاً راه رقابت کسب‌وکارهای ایرانی را سخت‌تر می‌کنیم.

راه‌حل چیست؟

تجربه جهانی نشان داده کشورهایی موفق‌تر عمل کرده‌اند که بین حمایت از پلتفرم‌های داخلی و استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی تعادل برقرار کرده‌اند. ما نیز باید همین مسیر را پیش برویم. به‌‌جای فیلتر کردن، بهتر است روی تنظیم‌گری هوشمند تمرکز کنیم: قوانین شفاف برای حفظ حقوق کاربران و کسب‌وکارها، در کنار حمایت از توسعه زیرساخت‌های بومی.

همان‌طور که در گزارش کاربردی بازاریابی دیجیتال ایران مطرح شد، کل بازار تبلیغات ایران طی سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ با نرخ رشد مرکب سالانه‌ای حدود ۳.۵ درصد پیش‌بینی می‌شود؛ با توجه به تغییر رفتار مصرف‌کنندگان و جابه‌جایی بودجه‌ها به سمت رسانه‌های آنلاین، انتظار می‌رود سهم تبلیغات دیجیتال رشد سریع‌تری نسبت به میانگین کل بازار داشته باشد. این در حالی است که ایران با ۷۹.۶ درصد ضریب نفوذ اینترنت و جمعیت جوان ظرفیت بالایی برای جهش دارد. با وجود این، نبود زیرساخت‌های بین‌المللی، محدودیت دسترسی به پلتفرم‌های جهانی و ضعف سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین (هوش مصنوعی، تحلیل داده و اتوماسیون بازاریابی) فاصله ما را با سایر کشور‌های منطقه بیشتر خواهد کرد. اگر قرار باشد هر بار به‌جای تقویت رقابت، دسترسی‌ها محدودتر شوند، نتیجه چیزی جز کوچک‌تر شدن کیک بازار، کاهش نوآوری و کند شدن رشد نخواهد بود.