اعتماد بازار به استارت‌آپ‌ها؛ افزایش سرمایه‌گذای و IPO شرکت‌های فناوری در ۲۰۲۵

به‌گزارش پیوست، از میان حوزه‌های نام‌برده شده، هوش مصنوعی و امنیت سایبری با قیمت‌های بالاتری ارزش‌گذاری شده‌اند. برای مثال شرکت Congition AI با جذب ۴۰۰ میلیون دلار سرمایه به ارزش ۱۰.۲ میلیارد دلار رسید. اما در مقابل، شرکت‌هایی که در حوزه بیوتک و فین‌تک بودند با ارزش‌گذاری‌های پایین‌تری در بازار عرضه شدند. به‌عنوان نمونه شرکت Beauty Tech Group در لندن با ارزشی معادل ۳۵۰ میلیون پوند راهی بورس شد.

این روند نشان می‌دهد برخلاف سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ که بسیاری از  IPOهای استارت‌آپی با افت ارزش سهام روبه‌رو شدند، اکنون بازار سرمایه جهانی بار دیگر به استارت‌آپ‌ها اعتماد کرده است.

این رفتار مالی و رشد سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها تنها به کشورها و بازارهای اروپا یا آمریکایی محدود نمانده است. بررسی کشورهای منطقه و نزدیک به ایران نشان‌ می‌دهد که علاوه‌بر انجام سرمایه‌گذاری‌های جدی روی استارت‌آپ‌ها، برخی شرکت‌های حوزه فناوری نیز به‌تدریج وارد بورس شده یا آماده عرضه اولیه هستند.

برای مثال، در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۵، اکوسیستم استارت‌آپی ترکیه ۴۶ معامله سرمایه‌گذاری به ارزش ۸۵۷.۹ میلیون دلار به‌ثبت رساند. حجم سرمایه‌گذاری در این اکوسیستم نسبت به سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۵ (۷۰.۲ میلیون دلار) حدود ۱۲ برابر افزایش یافته است. فناوری، فین‌تک، سلامت دیجیتال، تجارت الکترونیک و خدمات نرم‌افزاری عمده حوزه‌های فعالیت استارت‌آپ‌هایی است که این سرمایه‌گذاری‌ها روی آنها انجام شده است.

در عربستان سعودی، استارت‌آپ تحویل سریع Ninja  با جذب ۲۵۰ میلیون دلار سرمایه در جولای ۲۰۲۵، به ارزش ۱.۵ میلیارد دلار رسید. هیات‌مدیره این استارت‌آپ در حال برنامه‌ریزی برای عرضه اولیه عمومی  (IPO) در سال ۲۰۲۶ هستند. در امارات متحده عربی، شرکت مخابراتی du  در سپتامبر ۲۰۲۵، عرضه ثانویه سهام خود را با قیمت نهایی ۹.۲۰ درهم به ازای هر سهم به‌اتمام رساند. این عرضه، نقدشوندگی بازار را افزایش داده و دسترسی به سرمایه‌گذاران جدید را تسهیل کرده است.

در ارمنستان، شرکت ServiceTitan، اولین شرکت فناوری ارمنستانی، در دسامبر ۲۰۲۴، با قیمت ۷۱ دلار به ازای هر سهم در بورس NASDAQ عرضه شد. سهام این شرکت در روز اول ۴۲ درصد افزایش یافت و ارزش بازار آن به بیش از ۱۰ میلیارد دلار رسید. در تاجیکستان، از مجموع ۱۲۶ شرکت استارت‌آپی فعال، ۲۲ شرکت موفق به جذب سرمایه مجموعا ۱۷.۳ میلیون دلار شدند.

این نمونه‌ها نشان می‌دهند که حتی در کشورهایی که هنوز مسیر ورود استارت‌آپ‌ها به بورس کامل نشده، جریان سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها قوی است و اعتماد به ظرفیت‌های نوآورانه در حال عملیاتی شدن است. کشورهای منطقه گام‌های جدی به سمت ایجاد اکوسیستم‌های پایدار و قابل سرمایه‌گذاری برداشته‌اند و این روند می‌تواند الهام‌بخش توسعه مشابه در ایران باشد.

در ایران اما وضعیت متفاوت است. بر اساس داده‌های سازمان بورس، ارزش بازار فناوری اطلاعات و ارتباطات کمتر از دو درصد کل بورس تهران را تشکیل می‌دهد. تشکیل بازار نوآفرین و اقداماتی از این دست که به‌منظور حضور جدی‌تر شرکت‌های فناور در بازار سرمایه صورت گرفته هنوز باعث نشده بازار شاهد عرضه اولیه متعدد این شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها شود. البته که در حال حاضر و پیرو شرایط سیاسی و اقتصادی کلان، رویکرد سرمایه‌گذاری و فضای تصمیم‌گیری برای ورود یا انتظار برای بهبود دستخوش تغییراتی شده است.

هوش مصنوعی در صدر

طبق گزارش CB Insights از «State of AI Q2 2025» ۵۳ درصد از ارزش کل معاملات سرمایه‌گذاری در نیمه نخست سال به استارت‌آپ‌های AI اختصاص یافته است. مدل‌های زبانی پیشرفته، عامل‌های هوشمند و به‌ویژه «مدل‌های بنیادی روباتیک  (RFM)» از موضوعات ترند این حوزه به‌شمار می‌آید.

برخلاف تحلیل‌های هشداردهنده تحت عنوان احتمال کاهش رشد سرمایه‌گذاری‌های هوش مصنوعی از سال ۲۰۲۶ به‌بعد اما همچنان مشاهده می‌شود که این فناوری انتخاب اول برای سرمایه‌گذاری این حوزه است. عمده دلایل رشد سرمایه‌گذاری در این حوزه را علاوه‌بر اولویت هوشمندسازی و به‌اصطلاحی عقب نماندن از بازار، رفتار مالی و سرمایه‌گذاری شرکت‌های مهم و بزرگ فناوری می‌توان دانست. زیرا که چرخه سرمایه‌گذاری عظیم در دیتاسنترها، تراشه‌ها و زیرساخت‌های نرم‌افزاری که توسط غول‌هایی همچون انویدیا و مایکروسافت هدایت می‌شود، همچنان بازار وال‌استریت، جایی که رشد شاخص‌ها عمدتا بر دوش سهام شرکت‌هایی مانند انویدیا و مایکروسافت قرار گرفته را سرپا نگه داشته و سرریز آن به سمت استارت‌آپ‌های کوچک‌تر جریان پیدا کرده است.

علاوه‌بر این، در نیمه نخست سال ۲۰۲۵، بیش از ۶۵ درصد سرمایه‌گذاری‌های AI معطوف به استارت‌آپ‌های حوزه مدل‌های زبانی بزرگ (LLMs)، هوش مصنوعی مولد و عامل‌های خودکار بود. همچنین در این مدت جذب سرمایه برای پروژه‌های روباتیک و اتوماسیون صنعتی نیز روند صعودی قابل توجهی داشت. ارزش متوسط هر دور سرمایه‌گذاری در این استارت‌آپ‌ها حدود ۴۵ تا ۶۰ میلیون دلار بوده و بیشترین رشد سرمایه‌گذاری‌ها در آمریکای شمالی و آسیا رخ داده است.

پیش به‌سوی ایمنی

داده‌های Crunchbase (Q2 2025) در سه‌ماهه دوم ۲۰۲۵ نشان می‌دهد حجم سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌های امنیت سایبری به ۴.۹ میلیارد دلار، بالاترین سطح در سه سال اخیر رسیده است. افزایش تهدیدهای دیجیتال و مهاجرت گسترده سازمان‌ها به فضای ابری، سرمایه‌گذاران را به این بخش جذب کرده است. حتی شرایط IPO  هم برای بازیگران این حوزه بیش از پیش فراهم شده است. جذب سرمایه ۵۴۰ میلیون دلاری شرکت‌هایی مانند Cyera (امنیت داده‌های مبتنی بر هوش مصنوعی) نشانه‌ای از رشد این حوزه است.

ایران نیز با افزایش تهدیدهای سایبری و وابستگی بیشتر صنایع به خدمات آنلاین مواجه است. این شرایط، نیاز به استارت‌آپ‌های بومی امنیتی با تمرکز بر مدیریت هویت، تست نفوذ مبتنی بر هوش مصنوعی و راهکارهای «AI + امنیت» را تقویت می‌کند. با توجه به رشد تهدیدهای دیجیتال در کشور، مشابه روند جهانی، تقاضا برای این خدمات در ایران در حال افزایش است. بخش Managed Security Services  و راهکارهای «AI + امنیت» می‌تواند در ایران نیز رشد کند.

حساب و کتاب دیجیتالی

بر اساس گزارش Crunchbase از نیمه اول سال ۲۰۲۵، استارت‌آپ‌های فین‌تک در این دوره مجموعا ۲۲ میلیارد دلار سرمایه جذب کرده‌اند که نسبت به نیمه دوم سال ۲۰۲۴ رشد ۱۱.۱ درصدی و نسبت به نیمه اول سال ۲۰۲۴ رشد ۵.۳ درصدی را نشان می‌دهد.

این افزایش سرمایه‌گذاری به‌ویژه با بازگشایی تدریجی پنجره‌های عرضه اولیه عمومی (IPO) و افزایش معاملات ادغام و تملیک (M&A) در نیمه اول سال ۲۰۲۵ همراه بود.

علاوه‌بر این، داده‌های Crunchbase نشان می‌دهد که بخش عمده رشد سرمایه‌گذاری‌ها به استارت‌آپ‌های پرداخت دیجیتال، لندتک و بلاک‌چین مالی اختصاص یافته است. سرمایه‌گذاران عمدتا به‌دنبال شرکت‌هایی هستند که بتوانند نوآوری در خدمات پرداخت، مدیریت اعتبارات و بانکداری دیجیتال ارائه دهند. همچنین، افزایش حجم معاملات M&A  و بازگشایی تدریجی پنجره‌های IPO موجب شده است تا استارت‌آپ‌ها فرصت جذب سرمایه‌های بزرگ و ورود به بازارهای عمومی را داشته باشند.

مدیریت هوشمند اقلیمی 

گزارش Net Zero Insights از نیمه اول سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری‌های سهامی در استارت‌آپ‌های اقلیمی به ۲۳.۵ میلیارد دلار رسیده است که یکی از پایین‌ترین سطوح از سال ۲۰۲۰ محسوب می‌شود.  این کاهش به‌ویژه ناشی از افزایش ریسک‌های سیاسی و کاهش مشوق‌های دولتی در برخی کشورهاست. با این حال، سرمایه‌گذاران به سمت استارت‌آپ‌های نرم‌افزاری و داده‌محور در حوزه‌های انرژی، حمل‌ونقل و کشاورزی هوشمند حرکت کرده‌اند. به‌عنوان مثال، شرکت‌هایی مانند Greenly و Yayzy در زمینه نرم‌افزارهای حسابداری کربن و ردیابی انتشار گازهای گلخانه‌ای فعالیت می‌کنند.

این روند نشان‌دهنده تغییر در استراتژی‌های سرمایه‌گذاری است که به‌جای تمرکز بر پروژه‌های سخت‌افزاری با نیاز به سرمایه‌گذاری بالا، به سمت راهکارهای نرم‌افزاری با هزینه کمتر و مقیاس‌پذیری بیشتر سوق یافته است. این تغییر می‌تواند به‌عنوان یک فرصت برای استارت‌آپ‌های بومی در ایران نیز مطرح باشد.

نیمه اول سال ۲۰۲۵ نشان‌دهنده بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران به استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های فناوری در سطح جهانی بود. عرضه‌های اولیه و سرمایه‌گذاری‌ها به‌ویژه در حوزه‌های هوش مصنوعی، امنیت سایبری و فین‌تک رشد قابل توجهی داشتند. آمار و ارقام ذکر شده حاکی از آن است که کشورهایی که شاید کمتر انتظار می‌رفت در این زمینه اقدامی انجام دهند کم‌وبیش در تلاش برای بورسی کردن استارت‌آپ‌ها و سرمایه‌گذاری جدی روی این کسب‌وکارها هستند. بررسی روند بازارهای کلان‌تر و بزرگ‌تر نیز نشان می‌دهد شاخص‌های مهم بازارهای مالی بیش از پیش در دستان شرکت‌های فناوری‌محور قرار گرفته است.