از نگاه هاروارد: چگونه الگوریتم‌ها، شبکه‌های اجتماعی را شکل می‌دهند؛ دموکراسی در عصر الگوریتم

زمانی می‌توانستیم اینترنت را یک عامل اجتماعی به‌وضوح مثبت قلمداد کنیم. اینترنت هدایت‌گر جریان‌های مترقی اجتماعی از «جان سیاه‌پوستان اهمیت دارد» تا «بهار عربی» بود. اینترنت باعث آزادی اطلاعات شد و پرچم دموکراسی را در جهان برافراشت. اما امروز دموکراسی در حال عقب‌نشینی است و به‌روشنی می‌توان نقش اینترنت را به عنوان عامل محرک آن مشاهده کرد. شبکه اجتماعی با عوامل مختلف، از ربات‌های اخبار جعلی تا اطلاعات وارونه و نظریه‌های توطئه، اذهان را در اختیار گرفته و نیروی تاریکی را تداعی می‌کند که باید با رویکرد بالا به پایین و مستبدانه با آن مقابله کرد. این تناقض را که اینترنت هم در نقش نجات‌دهنده و هم قاتل دموکراسی ظاهر شده است می‌توان با دیدگاه اقتصاد کلاسیک و علوم شناختی درک کرد. در بازار‌های سنتی، شرکت‌ها کالاهایی همچون خودرو یا تُستر تولید می‌کنند که خواسته‌های مشتریان را برآورده می‌کند. اما بازارهای موجود در شبکه اجتماعی و اینترنت از آنجا که به دنبال فروش اطلاعات کاربران به خریداران تبلیغات هستند، تفاوت بسیاری با بازار‌های سنتی دارند و در نتیجه به‌جای اینکه نیاز مصرف‌کننده را برآورده کنند، به نیاز مشتریان تبلیغات پاسخ می‌دهند. در شبکه‌های اجتماعی و بخش‌های مختلف اینترنت، کاربران هزینه خدمات را با ارائه اطلاعات خود به طرفین شخص‌ ثالثی پرداخت می‌کنند که از این اطلاعات برای تبلیغات هدفمند بر اساس تمایلات و مشخصه‌های فردی بهره می‌گیرند. پدیده‌ای که شوشانا زوبوف، روان‌شناس اجتماعی دانشگاه هاروارد، از آن با نام «سرمایه‌داری نظارتی» یاد می‌کند. در چنین سازوکاری انگیزه پلتفرم‌ها همسو با منافع خریداران تبلیغات است که معمولا به زیان منافع یا حتی سلامت کاربران خواهد بود. این مدل اقتصادی باعث شده پلتفرم‌های شبکه اجتماعی و آنلاین (حتی ندانسته) از محدودیت‌های ذهنی و نقاط ضعف کاربران سوءاستفاده کنند. برای مثال، توجه انسان به گونه‌ای تکامل یافته تا بر سرنخ‌هایی که به احساس یا شگفتی اشاره دارند تمرکز کند. توجه به اطلاعاتی که...