میزان سرمایه‌گذاری رتبه ایران در هوش مصنوعی را کاهش داد ایران در رتبه ۶۰ رده بندی هوش مصنوعی قرار گرفت

 به گزارش پیوست؛ از زمانی که مبحث هوش مصنوعی و زیرساخت‌های لازم برای توسعه و کاربری آن مطرح شده است، کشورهای حاشیه خلیج فارس به شکلی جدی به فعالیت و سرمایه‌‌گذاری‌های کلانی در این حوزه دست زده‌اند.

امکان ندارد به دنبال عبارت‌هایی مانند دیتاسنتر، هوش مصنوعی و انرژی، سرمایه‌گذاری در زمینه هوش مصنوعی مولد( Gen AI) در رسانه‌های تکنولوژی بگردید و با نام کشورهایی چون امارات متحده و عربستان سعودی مواجه نشوید.

فعالیت‌های آسیایی در زمینه توسعه و اتکا به هوش مصنوعی تنها مختص حاشیه خلیج فارس نبوده و کشوری مانند سنگاپور از جایگاه‌های بسیار بالایی در رتبه‌بندی‌های هوش مصنوعی برخوردار است. این جایگاه‌ها که گاهی براساس نسبت مقیاس و اثرگذاری رتبه‌بندی می‌شود، سبب شده تا نام سنگاپور را در نمودارهای زیادی نزدیک کشورهایی مانند چین و آمریکا ببینیم.

وب‌سایت Tortoise زیربنای این رتبه‌بندی‌ها را بر اساس ۱۲۲ شاخصی که از ۲۴ منبع گوناگون عمومی و خصوصی پردازش داده و ۸۳ دولت جمع‌آوری کرده انجام داده است.

هر پارامتر به چه معناست؟

Tortoise به طور کلی از نه معیار برای رتبه‌بندی کشور‌ها استفاده می‌کند. این معیارها که به سه ستون اصلی به علاوه دو معیار نهایی تقسیم می‌شوند؛ به ترتیب و از چپ به راست عبارتند از:

اجرا و عملیات( با رنگ نارنجی)

استعداد(Talent): تمرکز این شاخص بر دسترسی‌پذیری به متخصصان و استعدادهای هوش مصنوعی برای رسیدن به راهکار است.

زیرساخت‌ها(Infrastructure): خاصیت این مولفه بررسی میزان مورد اطمینان بودن و قابل اتکا بودن زیرساخت‌های کشوری از اینترنت و برق گرفته تا دیتاسنترها و ظرفیت‌های ابر محاسبه‌گری است.

محیط اجرایی(Operating Environment): بخش‌های مورد توجه این شاخص زمینه رگولاتوری در کشورها و افکار عمومی در برخورد با هوش مصنوعی است.

ابتکار عمل ( با رنگ آبی)

پژوهش(Research): نگاه این شاخص به پژوهش‌های تخصصی و پژوهشگران است. که مولفه‌هایی از جمله تعداد مطالب منتشر شده و ارجاع به مجلات معتبر آکادمیک را شامل می‌شود.

توسعه(Development): در این‌جا زیرساخت‌ها و بسترهایی که برای پیشرفت و توسعه ابزارهای هوش مصنوعی و محصولات آن حیاتی و الزامی است مورد بازنگری قرار می‌گیرد.

سرمایه‌گذاری (به رنگ زرد)

استراتژی دولت(Government strategy): این مقوله میزان جدیت و برنامه‌ریزی دولت‌ها در زمینه هوش‌مصنوعی، میزان هزینه‌ها، استراتژی‌های طراحی شده و عملیاتی کردن این استراتژی‌ها در مراحل اجرایی را بررسی می‌کند.

بازرگانی(Commercial): در این ستون تلاش شده است تا به سطح فعالیت استارت‌آپ‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و ابتکارات تجاری که بر پایه هوش مصنوعی در کشورها عملیاتی می‌شوند تمرکز شده و به رده‌بندی آنها بپردازند.

ایران کجای نمودارهاست؟

رتبه کلی ایران در این نمودار ۶۰ام است. جایگاهی که بر اساس محاسبات کلی و در نتیجه برآورد تمام شاخص‌های ذکر شده به دست آمده است. رتبه‌ای که در میان ۸۳ کشور حاضر، ایران را در یک چهارم انتهایی جدول قرار می‌دهد.

نزدیک‌ترین کشورها به لحاظ مختصات جغرافیایی و جایگاه در جدول را می‌توان:  عربستان سعودی، امارات متحده عربی، ترکیه، مالزی، قطر و مصر در رده‌های بالاتر و با کسب امتیازات بهتر از ایران برشمرد. از سوی دیگر کشورهایی مانند: عراق و عمان در رده‌های پایین‌تری نسبت به ایران قرار دارند.

ایراد از کجاست؟

با نگاهی دقیق‌تر به این رده‌بندی و آمار و ارقام می‌توان دید که کشور ایران در کدام ستون‌ها اوضاع بدتری دارد و در چه ستون‌هایی از اوضاع نسبتا خوبی برخوردار است. بدترین امتیاز ایران در میان تمامی مولفه‌ها به ستون سرمایه‌گذاری (با رنگ زرد) و سپس ستون اجرا و عملیات (با رنگ نارنجی) مربوط می‌شود.

در ستون سرمایه‌گذاری با دو مولفه‌ای مواجه‌ایم که مستقیم و  غیر مستقیم به نقش کلیدی دولت در مدیریت، سازماندهی و نقش آن در اقتصاد باز می‌گردند.

ایران در زمینه بازرگانی، مولفه‌ای که بر نقش کسب و کارهای استارت‌آپی و اتکای بازار بر ایده‌های هوش مصنوعی تمرکز دارد، از میان ۸۳ کشور جایگاه ۸۲ام را از آن خود کرده است.

 چنین نقص بزرگی از سویی می‌تواند به سبب ریسک‌پذیری کمتر کسب‌وکارها در استفاده از هوش مصنوعی و از سوی دیگر مقیاس و سهم بسیار اندک بخش خصوصی در اقتصاد کشوری باشد که اقتصاد آن‌را بیش از هرچیز با عنوان اقتصاد دستوری می‌شناسند.

سنگ‌اندازی رگولاتوری، تحریم‌ها، فراهم نبودن بستر ریسک‌پذیری برای کسب‌وکارها و اقتصاد نوسانی و دستوری که نمی‌تواند فضای امنی را برای کسب‌وکارهای کوچک و استارت‌آپ‌های تکنولوژی محور فراهم کند، نقشی اساسی در جایگاه از آخر اول ایران در این مولفه ایفا می‌کنند.

از میان کشورهای نزدیک‌تر به ایران، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و سنگاپور هم در میان ۳۰ کشور برتر این شاخص قرار دارند.

در شاخص دیگر این ستون البته (استراتژی دولت) ایران از جایگاه میانه‌ای در جدول برخوردار است. سندهای متعدد هوش مصنوعی و برنامه‌های چندین ساله‌ای که به طور معمول طراحی و به ندرت اجرایی می‌شوند را می‌توان مبنای این جایگاه قرار داد.

ستون دیگری که امتیازات کسب شده ایران در آن بسیار پایین است، ستون اجرا و عملیات (به رنگ نارنجی) است. در این ستون که بر زیرساخت‌ها، نخبگان و بستر عملیاتی متمرکز است ایران باز هم در یک چهارم انتهایی جدول قرار دارد و می‌توان این‌طور استنباط کرد که اوضاع زیرساختی و بسترهای فراهم شده برای اجرایی کردن و بهره‌وری از هوش مصنوعی از شرایط بسیار ناامیدکننده‌ای برخوردار است.

نبود برنامه‌های منظم و مدون آموزشی هوش مصنوعی، نبود امکان دقیقی برای شناسایی و پرورش استعدادها و متخصصان این حوزه، وجود نداشتن زیرساخت‌های قدرتمند مانند دیتاسنترها و مشکلات جدی که در زمینه تامین آب و برق وجود دارد و هر دو این منابع در کنار وجهه مالی، ایفاگر نقش کلیدی در تامین و تجهیز دیتاسنترها هستند.

امارات متحده عربی و عربستان سعودی از کشورهایی هستند که هزینه‌های زیادی در راستای ایجاد زیرساخت‌های مناسب هوش مصنوعی صرف کرده‌اند. این کشورها به تازگی در حال انعقاد قراردادهای جدیدی برای واردات پردازنده‌هایی هستند که می‌توان گفت یکی از جدی‌ترین و اصلی‌ترین معضلات توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی و مدل‌های گسترده زبانی در ایران است.

کشور سنگاپور هم با وجود مساحت اندک خود از نکات شایان توجه این جدول با داشتن رده سوم پس از آمریکا و چین در حوزه تامین زیرساخت است.

آن‌چه مشخص است این واقعیت است که برای کشوری با ابعاد ایران و اقتصاد آن، چنین بودجه و کم توجه‌ای در زمینه هوش مصنوعی، این پدیده مهم و کلیدی در اقتصاد و صنعت جهان را در سطحی غیرجدی و نه چندان کارآمد نگاه داشته و امکان بهره‌برداری‌های کلان اقتصادی و ابتکارات نوآورانه برای کسب و کارها را از آن سلب می‌کند.

نگاه متمرکزتر به استارت‌آپ‌ها، تامین زیرساخت‌‌ها، امکان دسترسی به پردازنده‌های قدرتمند و کمک به پرورش متخصصین حرفه‌ای در این حوزه از شاخصه‌هایی هستند که مرتفع کردنشان می‌تواند در زمان نه چندان طولانی گام مهمی برای ایران در این رقابت توقف‌ناپذیر و تنگاتنگ در راستای رسیدن به جایگاه بهبودیافته‌ای به نسبت اکنون باشد.