چهار فصل از اقتصاد دیجیتال ۴۰۳

اقتصاد دیجیتالی در سال ۱۴۰۳ چهار فصل کاملاً متفاوت داشت. کمرنگ بودن در صفحه هوش مصنوعی دنیا و رفع نشدن مشکلات کیفیت در اینترنت کشور فصل‌های دردناکی بودند که در ۴۰۳ گذراندیم. بزرگ‌ترین اتفاقات اکوسیستم اقتصاد دیجیتالی را در ۱۴۰۳ شاهد بودیم که در ادامه آنها را با شما مرور می‌کنم.

فصل اول: نقاط عطف تغییر مالکیت و گردش سرمایه

سال ۴۰۳ را شاید بتوان مهم‌ترین سال برای اقتصاد دیجیتال به شمار آورد با اینکه اکوسیستم اقتصاد دیجیتالی همانند سایر بخش‌های کشور متاثر از اتفاقات سیاسی بود. برگزاری انتخابات زودهنگام و تشکیل دولت جدید در کنار تنش‌های پیش‌آمده برای کشورمان و شروع رالی دلار و طلا، «تمرکز» بر نوآوری و توسعه را به اولویت‌های چندم کسب‌وکارها برد و سبب شد که «بقا» و «کنترل هزینه» دغدغه مهمی برای کسب‌وکارها شود.

اما با حجم اتفاقات رخ‌داده، سال ۴۰۳ را می‌توان نقطه عطفی در اکوسیستم اقتصاد دیجیتالی قلمداد کرد. سرمایه‌گذاری همراه اول بر دیجی‌کالا، خروج سرآوا یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران در کشورمان از ترکیب سهامداری هزاردستان و چند شرکت دیگر، فروش کافه‌بازار به یکی دیگر از بازیگران اقتصاد دیجیتالی، تپسل، در کنار انتشار خبر پذیرش کسب‌وکارها در بورس، نقاط عطف امسال بودند.

گردش مالکیت و سرمایه در اقتصاد دیجیتالی حکایت از پویایی باقی‌مانده در این صنعت دارد.

فصل دوم: تکان نخوردن کیفیت اینترنت در ایران!

کیفیت اینترنت ایران نسبت به ۱۴۰۲ تفاوت چشمگیری پیدا نکرده و همچنان در وضعیت خطرناک است؛ نتیجه تداوم سیاست‌های محدودکننده داخلی، تحریم‌های یک‌جانبه خارجی و مشکلات گسترده در شبکه Access منجر به این شده است که همچنان تجربه کاربری اینترنت در ایران با سه گزاره کُند، پراختلال (دومین کشور از انتهای جدول بعد از میانمار و اوکراین) و محدود (بعد از چین در جایگاه ۹۹ از ۱۰۰ کشور) توصیف شود.

در مجموع بر اساس گزارش Google Crux کیفیت اینترنت ایران در رتبه ۹۱ و طبق داده OONI در رتبه ۹۹ از ۱۰۰ کشور است. در تجمیع این دو شاخص، ایران در جایگاه ۹۵ از ۱۰۰ کشور ایستاده است.

در چنین وضعیتی بیش از ۳۰ هزار کاربر اینترنت ماهواره‌ای در ایران وجود دارد و این رقم همچنان رو به‌ رشد است. استارلینک و سازگاری کاربران با این فناوری‌های جدید با گسترش نسل بعدی اینترنت ماهواره‌ای که بدون نیاز به دریافت‌کننده‌های مجزا (Direct To Cell) تلفن همراه را به اینترنت متصل خواهد کرد، به‌ طور بالقوه محدودیت‌های سنتی دسترسی به اینترنت را ناکارآمد و چالش‌هایی جدی‌ برای سیاست‌های محدودکننده ایجاد می‌کند.

فصل سوم: کمرنگ بودن در صفحه هوش مصنوعی!

در سالی که گذشت دنیا هیجان‌زده از رالی توسعه هوش مصنوعی بود و همه کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتالی رنگ‌وبوی هوش مصنوعی گرفتند. کشورها نیز در تعامل با یکدیگر درصدد ساخت همکاری‌های مشترک برای توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی برآمدند تا از این پارادایم جدید استقبال کنند.

وصل نبودن به بازارهای مالی جهانی سبب شد کمترین تعامل‌ها برای توسعه هوش مصنوعی ممکن باشد. از طرفی اقدامات جسته‌گریخته نهادها برای پایه‌گذاری هوش مصنوعی در کشور، در نبود چشم‌انداز و همگرایی در کنار موج مهاجرتی متخصصان این حوزه در سال ۴۰۳ به خروجی درخور توجه و ملموسی نرسید.

کمرنگ بودن در صفحه هوش مصنوعی در سال گذشته، در آینده اثر مستقیمی بر اقتصاد دیجیتالی خواهد گذاشت.

فصل چهارم: سوال بی‌پاسخ تأمین مالی!

در سال ۴۰۳ بدنه دولت و حاکمیت با ابردغدغه‌هایی روبه‌رو بود که به نظرم یک دغدغه مشترک با بدنه اقتصاد دیجیتالی داشت و آن مقوله تأمین مالی بود.

دغدغه این است که کشور برای انجام و پیشبرد کارهای اقتصادی چطور می‌خواهد بدون چاپ پول و رفتارهای تورم‌زا تأمین مالی کند تا سرمایه‌ در گردش کسب‌وکارها فراهم و کارهای توسعه‌ای ممکن شود.

بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌های خوش‌بینانه و حتی مفید هنگامی که به نظام بانکی برای تأمین مالی می‌رسند، در بهترین حالت در کشو میز روسای شعبه خاک می‌خورند چراکه هنوز مسئله وثایق مطرح است یا اینکه سطح درخواست تسهیلات کسب‌وکار آن‌قدر بالاست که از اختیار شعب خارج است.

در وضع کنونی اگر مقوله تأمین مالی حل نشود نمی‌توان به توسعه یا بهتر کردن خدمات امیدی داشت و شاهد انقباض کسب‌وکارها در آینده خواهیم بود.

اقتصاد دیجیتالی ویترین بزرگی است که آثار اقتصادی را در سریع‌ترین حالت ممکن به گوش کسب‌وکارهای خرد می‌رساند. اگر تغییرات جدی‌ای در فصل‌های حیاتی آن رخ ندهد، قطعاً نمی‌توان در آینده رشد هدف‌گذاری‌شده در سهم اقتصاد دیجیتالی از تولید ناخالص ملی را برای آن متصور بود.