اولویت وزارت ارتباطات در پروژه فیبر نوری از پوشش به اتصال تغییر می‌کند/ تبعات یک تغییر مسیر

به گزارش پیوست، سکوت وزارت ارتباطات دولت چهاردهم در زمینه فیبر نوری سرانجام در آیین هفته ایران دیجیتال شکست و وزیر ارتباطات و برخی از مدیران رگولاتوری اعلام کردند گرچه به اجرای پروژه فیبر نوری متعهد هستند، اما برنامه از افزایش پوشش به تلاش برای اتصال مشترکان به فیبر نوری تغییر خواهد کرد.

ستار هاشمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در سخنان خود به‌صراحت گفت وعده‌های خلاف واقعیت را نمی‌پذیرد و اگر اپراتوری اعلام می‌کند که آماده سرویس‌دهی است، در صورت وجود درخواست از سمت مشترک باید به‌سرعت سرویس را برقرار کند. همچنین او تا آنجا پیش رفت که اگر سرویس‌دهی معطل تامین مودم است و تولیدکنننده داخلی نمی‌تواند محصول را تامین کند، باید واردات انجام شود. هرچند این بخش از سخنان او در دولت پیشین در قالب تفاهم‌نامه‌ای میان اپراتورها و تولیدکنندگان دیده شده بود اما هیچ‌گاه وزیر به‌صراحت بر واردات تاکید نکرده بود.

سخنان ستار هاشمی در بخش مودم احتمالاً با استقبال اپراتورها مواجه خواهد شد؛ اما از سوی دیگر، تولیدکنندگان را نگران می‌کند. همچنین تاکید ویژه وزیر بر اتصال مشترکان، چندان به مذاق اپراتورهای فیبر نوری خوش نیامد.

شرایط جدید پس از حدود ۱۰۰ روز سکوت در این زمینه به صورت رسمی اعلام شده است و پیش از آن مشخص نبود وزارت ارتباطات چه موضعی در برابر مهم‌ترین پروژه ارتباطاتی دولت پیشین دارد.

دیگر پول نداریم

۲۷ آبان گزارش فصلی رگولاتوری از وضعیت ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور در تابستان امسال منتشر شد؛ اما اعداد و ارقام مربوط به فیبرنوری، همان‌هایی بودند که در گزارش بهار نیز آمده بودند. البته آمار مربوط به اتصال FTTH تغییراتی نسبت به بهار نشان می‌دهد؛ اما اولاً این آمار با اعداد سایت iranfttx.ir متفاوت هستند و ثانیاً در زمینه افزایش پوشش، هیچ آمار جدیدی در گزارش رگولاتوری نیامده است.

یک روز بعد، های‌وب که از جمله شرکت‌های فعال در پروژه فیبر نوری است، با انتشار نامه‌ای در سایت کدال اعلام کرد دیگر نمی‌تواند این پروژه را با استفاده از منابع داخلی خود اجرا کند و به همین دلیل در مناقصه‌ای، برای انجام تعهدات پروانه‌ای، شرکتی را انتخاب خواهد کرد.

های‌وب به عنوان یکی از شرکت‌های (UNSP (Unified Network and Service Provider در چهار استان اﯾﻼم، ﮔﻠﺴﺘﺎن، ﮐﺮﻣﺎن و ﺳﯿﺴﺘﺎن‌وﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن به صورت کامل و ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﮐﺎﺷﺎن در استان اصفهان حضور دارد. این شرکت در اطلاعیه خود عنوان کرده است «ﮐﻤﮏ‌ﻫﺎی ﯾﺎراﻧﻪ‌ای دوﻟﺖ ﺑﺮای اﺣﺪاث ﺷﺒﮑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺶ اﻧﺪﮐﯽ از ﻫﺰﯾﻨﻪ‌ﻫﺎی اﯾﺠﺎد ﭘﻮﺷﺶ (ﮐﻤﺘﺮ از ۲۰ درﺻﺪ) را درﺑﺮ ﻣﯽ‌ﮔﯿﺮد» و این شرکت «ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ داﺧﻠﯽ و ﻓﺮوش داراﯾﯽ‌ﻫﺎ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل ۱۴۰۲ … ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ از ﺗﻌﻬﺪات» خود را انجام دهد اما با توجه به «ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺷﺪﯾﺪ اﻗﺘﺼﺎدی و اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺪﯾﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪ‌ﻫﺎی اﺣﺪاث ﺷﺒﮑﻪ ﻓﯿﺒﺮ ﻧﻮری از اﺑﺘﺪای ﺳﺎل ۱۴۰۳ و ﺑﺎ ﺑﺮوز ﺣﺎدﺛﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات در دوﻟﺖ، ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﯾﺎراﻧﻪ‌ای و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ درﯾﺎﻓﺖ ﺗﺴﻬﯿﻼت از بانک‌ها ﻣﺘﻮﻗﻒ» شده است و بدین ترتیب های‌وب به این نتیجه رسیده است که «ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﮑﺎﻓﻮی اداﻣﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‌ﮔﺬاری در ﺷﺒﮑﻪ را» ﻧﻤﯽ‌دﻫﺪ.

های‌وب اعلام کرده است پس از انجام کار در برخی از شهرها به این که نتیجه رسیده که ایجاد پوشش با شعاع ۳۰۰ متر هوایی، مناسب نبوده و باید این فاصله را تا ۱۰۰ متر زمینی کاهش دهد و این به معنای «اﻓﺰاﯾﺶ ۲۵ ﺑﺮاﺑﺮی ﻫﺰﯾﻨﻪ‌ﻫﺎی اﺣﺪاث شبکه» است.

علاوه بر این، در این اطلاعیه به نبود «ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪون دوﻟﺖ ﺑﺮای ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن از ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺎری ﺧﻮﯾﺶ (ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺳﺮوﯾﺲ ﻣﻮﺑﺎﯾﻞ) و ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺗﻘﺎﺿﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺪم به‌کارﮔﯿﺮی سیاست‌های ﻣﮑﻤﻞ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﻫﻤﭽﻮن اﯾﺠﺎد ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽ‌دار ﺑﯿﻦ ﺗﻌﺮﻓﻪ‌ﻫﺎی اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺛﺎﺑﺖ و ﻫﻤﺮاه» اشاره شده که در نهایت، ﻧﺮخ ﺟﺬب ﻣﺸﺘﺮی «ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ ﺣﺪ ﺑﺮآورد ﺷﺪه» است.

در همین حال گفته شده شبکه انتقال بین‌شهری در وضعیت مناسبی نیست و به همین دلیل «در اﮐﺜﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎ ارائه ﺳﺮوﯾﺲ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻣﯿﺴﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ».

های‌وب در نهایت مناقصه‌ای برگزار کرده که تنها شرکت‌کننده آن در هر سه نوبت «ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺮدازش ﻋﺼﺮاﻓﻖ» بوده و تصمیم دارد دور چهارم را نیز برگزار کند و پس از آن شرکتی جدید با نام «ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت زﯾﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻮری ﭘﺎرس» تاسیس می‌شود که سهامدار مشترک دارد و بقیه سهام آن در بورس به فروش خواهد رفت و در نهایت کلیه تعهدات به این شرکت جدید منتقل می‌شود.

آنچه های‌وب در نامه خود آورده است، مدیران دیگر اپراتورها در رویداد ایران دیجیتال عنوان کردند؛ اما در سمت مقابل، وزارت ارتباطات نیز نگرانی‌هایی دارد.

اتصال یا پوشش؟

اوایل آبان‌ماه، ستار هاشمی در ارزیابی خود از پروژه توسعه فیبر نوری منازل و کسب‌وکارها عبارت‌های توسعه‌های «شتاب‌زده و فاقد کیفیت لازم» را استفاده کرد. او ۲۶ آبان در جلسه‌ای با مدیران کل استانی باز هم به این موضوع اشاره کرد و گفت: «خیلی خوب است که در ارائه خدمت به مردم پیشتاز باشیم اما نباید آمار و ارقامی که ارائه می‌کنیم غیرعملیاتی باشد؛ مثل موضوع میزان پوشش در پروژه فیبر نوری که محل اختلاف است.» وزیر ارتباطات در همان جلسه عنوان کرد «اتصال» به جای «پوشش» ملاک ارزیابی قرار می‌گیرد تا اختلافی در آن نباشد.

در حدود دو سالی که از آغاز عملیاتی این پروژه می‌گذرد، تبلیغات رسانه‌ای فراوانی برای آن انجام شده؛ اما آمارها نشان می‌دهند اتصال به شبکه با شیب بسیار کمی انجام می‌شود. اپراتورها در شهرهای با تراکم کم جمعیتی مشغول کار شده‌اند و سرمایه آنها در آن مناطق، قفل شده است زیرا مشترکان کمی جذب کرده‌اند. در همین حال شهرهای بزرگ، مراکز استان‌ها و کلان‌شهرها پیرو همکاری نکردن شهرداری‌ها بدون پوشش مانده‌اند؛ در حالی که اپراتورها می‌توانند در این شهرها مشترکان بیشتری جذب و درآمد بهتری کسب کنند. از سوی دیگر بسیاری از شهروندان می‌گویند در حالی که محل سکونت آنها در نقشه رگولاتوری به رنگ سبز درآمده اما اپراتورها سرویسی ارائه نمی‌کنند و حتی گاهی با گذشت چند ماه و دریافت چند میلیون تومان، خبری از اینترنت پرسرعت فیبر نوری نشده است.

اپراتورها نیز از کمبود مودم و همکاری نکردن شهرداری‌ها و حتی شهروندان برای عبور کابل سخن می‌گویند. همه اینها در حالی است که بر اساس ماده ۶۴ برنامه هفتم تا پایان این برنامه باید ۲۰ میلیون نقطه اداری، تجاری و مسکونی به فیبر نوری متصل شوند.

آیا این عدد محقق می‌شود؟ آن هم در وضعیتی که ماه‌هاست وزارت ارتباطات مشوق‌های اپراتورها برای ایجاد پوشش را به حساب آنها واریز نکرده است.

آیین‌نامه در دولت مانده

توقف ورود پول دولت به این پروژه که از ابتدا نیز مشخص بود تا به نقطه سوددهی رسیدن راه زیادی دارد، همه محاسبات را بر هم می‌زند.

صادق عباسی شاهکوه، مشاور وزیر و مجری طرح توسعه فیبر نوری منازل و کسب‌و‌کارها، درباره مشکلات پیش آمده در اجرای این پروژه در سال جاری به پیوست گفت: «مشکل امسال ما این بود که بر اساس برنامه هفتم، حساب فیبر نوری‌ای که پیش از این داشتیم باید تبدیل به صندوق توسعه شبکه فیبر نوری شود که نیاز به اساسنامه‌ای دارد تا به تصویب هیات دولت برسد. چون برنامه هفتم با سه ماه تاخیر ابلاغ شد و تغییر دولت هم پیش آمد، هنوز این اساسنامه تصویب نشده است؛ البته کمیسیون‌های دولت را گذرانده و در انتظار تصویب هیات دولت است.»

او افزود: «پرداختی از مانده‌های سال قبل به اپراتورها انجام شده؛ اما بابت سال جاری به همان دلیلی که گفتم هنوز انجام نشده که در صورت تصویت اساسنامه صندوق فیبر نوری، مشکلی برای پرداخت وجود ندارد.»

عباسی شاهکوه توضیح داد: «با تغییر دولت، رویکردها هم تغییر کرد و در حال آماده‌سازی اصلاح برنامه هستیم. در اصلاح، جهت‌گیری کلی این است که بیشتر به سمت اتصال می‌رویم. یعنی ممکن است سرعت ایجاد پوشش را کم کنیم و به سمت اتصال بیشتر برویم. منتها با توافق اپراتورها این اصلاح انجام خواهد شد و در حال کار روی این برنامه هستیم.»

حتی اگر سخنان عباسی شاهکوه را امیدوارکننده بدانیم، می‌توان گفت با تغییر دولت، سکته‌ای چندماهه در اجرای این پروژه ایجاد شده و در صورت ادامه همین روند، عملاً سال ۱۴۰۳ را باید سال توقف پروژه فیبر نوری به حساب آورد.