مدیر شتابدهنده بوم: مدل آمریکایی شتابدهنده پاسخگوی نیاز ما نیست

به گزارش پیوست، عرفان حبیبی، مدیر شتاب‌دهنده بوم، جزو افرادی محسوب می‌شود که مهاجرت معکوس از تهران به شهرستان داشته و در همدان روی صندلی مدیرعاملی یکی از شتابدهنده‌های آن منطقه نشسته‌ است. او داستان خود را از اینجا آغاز می‌کند که چطور بعد از تجربه راه‌اندازی یک استارت‌آپ در تهران، به همدان برمی‌گردد و آنجا به فکر تجربه مدیریت شتابدهنده می‌افتد و دراین‌باره می‌گوید: من سال ۹۸ از همدان به تهران آمدم و آن موقع امکانات و زیرساخت‌هایی سمت همدان و غرب کشور اصلا وجود نداشت. می‌توانم بگویم این ویژگی مشترک همه شهرستان‌های دور از مرکز بود. آمدیم تهران و یک سری کارهای استارت‌آپی انجام دادیم و با اکوسیستم بیشتر آشنا شدیم. تقریبا همان موقع کرونا هم شروع شد و این باعث شد DNA کار ما از همان اول ریموت و دورکاری باشد و بعد از چندسال فعالیت دیدیم که می‌توانیم به شهرستان برگردیم و از ظرفیت‌های زیاد نیروی انسانی آنجا استفاده کنیم. درعین‌حال شبکه‌ای هم که شکل داده بودیم خارج از ایران و همدان بود و دیدیم می‌توانیم به شکل ریموت به آنها دسترسی داشته باشیم و تهران دیگر برایمان مزیت رقابتی ندارد. تصمیم گرفتیم از کوه نیروی انسانی که خارج از تهران وجود دارد استفاده کنیم.

شتابدهنده بوم تاکنون توانسته هفت استارت‌آپ را شناسایی و جذب کند. حبیبی درباره فرآیند جذب این استارت‌آپ‌ها اینگونه توضیح می‌دهد: سال گذشته دو برنامه جدا یکی در فصل تابستان و یکی در پاییز و زمستان داشتیم که فراخوان جذب تیم دادیم. تیم‌های زیادی برای حضور درخواست دادند. یک دوره دو تا سه ماه پیش شتابدهی داشتیم. یعنی اینکه سرمایه‌ای تزریق نشد. فقط منتورینگ بود و فضای کار تا بچه‌ها بتوانند روی ایده‌هاشان کار کنند و با ادبیات حوزه آشنا شوند. سپس از بین آنها تعدادی را برای تزریق سرمایه انتخاب کردیم.

طبق گفته حبیبی، از ۲۰۰ میلیون تا یک میلیارد تومان چک سایز شتابدهنده بوم برای تزریق سرمایه به استارتاپ‌هاست. او می‌گوید مجموعا روی این هفت تیم بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان سرمایه‌گذاری شده است. مدیر شتابدهنده بوم، الزاما تزریق پول زیاد از سمت شتابدهنده را راهگشا نمی‌داند و می‌گوید: ما روی تیم‌های PPC تمرکز کرده‌ایم. ترزیق پول کمتر خیلی‌ وقت‌ها باعث می‌شود این تیم‌ها خلاقیت بیشتری در کارهایشان به‌خرج دهند. برنامه‌ریزی ما شامل یک دوره سه ماهه برای پیش شتابدهی و یک دوره سه ماهه برای شتابدهی است و دوست داریم طی شش ماه تیم‌ها خارج شوند. اما این برنامه‌ریزی در عمل اتفاق نیوفتاده و از این بازه زمانی تجاوز کرده و الان بعد از دوسال، دوتا از تیم‌های ما درحال جذب سرمایه از VC های بزرگ‌تر هستند و تیم‌های درحال خروج ما محسوب می‌شوند. او همچنین گفت: ما در فضای پیش شتابدهی شاید بیشتر از ۵۰ تیم را ویزیت کردیم و فقط هفت تیم برای تزریق سرمایه انتخاب شدند و از بین همین تیم‌ها هم در آستانه یک سالگی فعالیت‌مان به زودی یک کمیته ارزیابی مجدد خواهیم داشت و احتمالا به ادامه همکاری با تعدادی از این تیم‌ها پایان می‌دهیم. 

حبیبی در گفته‌های خود تأکید کرد که شهرستان‌ها سرزمین بکری هستند که هر حرکتی در آنجا می‌تواند گامی رو به جلو باشد و برای آدم‌ها انگیزه ایجاد کند. او همچین افزود: افراد زیادی آنجا مشغول فعالیت هستند ولی شاید جنس فعالیت‌شان با ادبیات اکوسیستم نوآوری سنخیتی نداشته باشد. وقتی این ادبیات منتقل شود، می‌بینید که چقدر کیس زیاد شد و امیدی در استان شکل گرفت. او در ادامه صحبت‌هایش به خدماتی که در اختیار استارتاپ‌ها قرار می‌دهند اشاره کرد و گفت: مهم‌ترین سرویس ما منتورینگ و مشاوره است و برخلاف تصور، کم اهمیت‌ترین‌شان سرمایه نقدی است. چون افراد این تیم‌های استارتاپی به کسانی که این مسیر را رفته‌اند نیاز دارند تا برایشان بگویند چطور می‌توانند گام‌های بهتر و درست‌تری بردارند. پول را از منابع دیگر هم می‌توان تأمین کرد. تجربه خود من هم بیشتر از اینکه سمت سرمایه‌گذارها باشد، سمت استارتاپ‌ها بوده و همین باعث می‌شود درک نسبتا خوبی از این فضا داشته باشم و بتوانم به تیم‌ها کمک کنم.

عرفان حبیبی از مرکز نوآوری کینو، موسسه دانش بنیان برکت و  کارایا به عنوان سرمایه‌گذارهای خودشان نام می‌برد و اضافه می‌کند: در تلاش هستیم تا با کمک سه تا از VC ها یک صندوق جدید تشکیل می‌دهیم. این سه پارتنر احتمالا داوین، بهمن و حرکت اول خواهند بود.

حبیبی معتقد است پارتنرهایی که خارج از تهران قرار دارند، اتفاقات شهرستان را ضعیف می‌بینند و این موضوع را به عنوان یکی از چالش‌های شتاب‌دهنده‌های خارج از تهران مطرح می‌کند. او می‌گوید شرکای ما در تهران فکر می‌کنند تیم‌های شهرستان باید ضعیف‌تر باشند و چک سایز کوچک‌تری بگیرند درصورتی‌که واقعا اینطور نیست و وقتی پذیرفته‌ایم در دنیای IT کار کنیم این مرزبندی‌ها دیگر معنای خاصی ندارد. مزیت رقابتی‌های شهرستان بعضا بسیار بیشتر از تهران است. اقتضائات کار استارتاپی این نیست که حتما بخواهی نیروی کاری به او پول می‌دهی را ببینی و مطمئن باشی که از هشت صبح مشغول کار است.

مدیرعامل شتابدهنده بوم می‌گوید جایی متوجه شکست یک استارتاپ می‌شود که می‌بیند آدم‌هایی که روی آنها سرمایه‌گذاری شده، روحیه سابق را ندارند و علاقه‌ای به کار گروهی نشان نمی‌دهند. تشخیص این فرآیند نیاز به حضور نزدیک آن شخص ندارد. او در پایان صحبت‌هایش در ایستگاه پیوست از لزوم بازنگری در مدل‌ها گفت و یادآور شد که شتابده‌های موفق در دنیا به تعداد انگشت‌های یک دست هم نمی‌رسند. این موضوع به ما تلنگر می‌زند که متدولوژی‌های شتابدهنده‌ها اصالت ندارند و مسئله باید تربیت کردن آدم‌ها با روحیه بنیانگذار بودن باشد. اصالت باید به موضوع برگردد و مدل‌ها بازتعریف شوند. او همچنین افزود: شتابدهی بوم هنوز تخصصی نیست و دیدیم اگر بخواهیم این کار را بکنیم تعداد تیم‌هایی که با ما همکاری خواهند کرد کم می‌شود. به همین دلیل تمام قیود را برداشتیم تا بتوانیم تیم‌های مختلفی جذب کنیم. یکی از کارهای سخت ما این است که به تیم‌ها توضیح دهیم رشد آنها تنها به افزایش تعداد کاربران‌شان محدود نیست و مترهای مختلف دیگری هم وجود دارد. تعریف کردن چک سایز یا مواردی از این دست، قیودی نیست که بخواهیم شتابدهنده‌ها را به آن محدود کنیم و در ایران هم چنین چیزی جواب نمی‌دهد.