نارضایتی استارت‌آپ‌ها از شتابدهنده‌ها؛ سرمایه‌گذاری در ایران کم است

به گزارش پیوست؛ نارضایتی استارت‌آپ‌ها از اکوسیستم نوآوری کشور، نقطه نسبتاً تاریکی است که کمتر کسی به آن نور انداخته است. این نارضایتی از سوی شتابدهنده‌ها، سرمایه‌گذاران و افراد حاکم در این اکوسیستم بسیار شنیده شده است اما استارت‌آپ‌ها که همیشه از آن‌ها خلاقیت، نظم، ‌ایده‌پردازی و… انتظار می‌رود، دسته‌ای هستند که نارضایتی آن‌ها از شتابدهنده‌ها کمتر به گوش می‌خورد.

محمد ظفری بنیانگذار تیم استارت‌آپی بایولب، از دی ماه ۱۴۰۲ وارد کارخانه نوآوری شده است درباره وضعیت استارت‌آپ‌ها بعد از ورود به مجموعه‌های شتابدهی می‌گوید: به طور کلی متأسفانه شتابدهنده‌ها هنوز ساختار حرفه‌ای برای ارائه خدمات به استارت‌آپ‌ها ندارند تا مسیر استارت‌آپ را به صورت یک سفر تعریف کنند و با برنامه‌ریزی در هر مرحله به رشد آن تیم کمک برسانند. با شناختی که از شتابدهنده‌های داخلی دارم معتقدم، آنچه پیاده‌سازی می‌شود، یک برنامه عمومی است که  بصورت کلی برای همه تیم‌ها اجرا می‌شود. باید به شتابدهنده‌ها با دید افزایش تجربه و از همه مهمتر استفاده از شبکه  آن شتابدهنده نگاه کرد.

او ادامه داد: متأسفانه نگاه اختصاصی به تیم‌ها وجود ندارد و البته بخشی از این داستان نشات گرفته از شرایط نامناسب اقتصادی، جامعه و اکوسیستم رو به افول استارت‌آپی کشور است و بخش دیگری به نبود تیم‌های مناسب استارت‌آپی مربوط می‌شود تا حداقل از این طریق شتابدهنده مجبور به توسعه سریع و بهبود خدمات شود.

ظفری درباره چالش‌های استارت‌آپ‌ها و مشکلات موجود در شتابدهنده‌ها گفت: نبود دانش تخصصی متناسب با تیم‌ها جذب شده به صورت کلی یکی از مشکلاتی است که استارت‌آپ بعد از ورود به شتابدهنده متوجه می‌شود. از دیگر مشکلات شتابدهنده‌ها، نبود سرمایه کافی برای حمایت از تیم‌های جذب شده است. به وضوح مبلغ سرمایه‌گذاری توسط شتابدهنده‌های ایرانی به مراتب پایین‌تر از متوسط جهانی است و عملاً کمک توجه برانگیزی برای استارتاپ‌ها به شمار نمی‌آید.  البته شرایط نامناسب سرمایه‌گذاری و ریسک بالای خروج شتابدهنده از استارتاپ‌ها در کشور را نیز نمی‌توان نادیده گرفت.

او ادامه داد: نبود تضمین انجام به موقع تعهدات مالی از سمت شتابدهنده به نظرم می‌تواند در زمره چالش‌های وضعیت فعلی استارت‌آپ‌ها قرار بگیرد. برخلاف مدل‌های خارجی، در ایران متأسفانه شتابدهنده‌ها به منابعی متصل هستند که قدرت بالایی روی آن ندارند و بسیاری از شتابدهنده‌ها از تأمین مالی پایدار یا داخلی که اختیار و قدرتی در آن داشته باشند استفاده نمی‌کنند.

محمد ظفری در ادامه درباره چالش‌های استارت‌آپ‌ها بعد از ورود به مجموعه‌های شتابدهی گفت: استارت‌آپ‌ها باید به انطباق با محیط ارتباطی جدید و فرهنگ کاری توجه کنند. بسیاری از تیم‌ها برای اولین بار وارد محیط توسعه محصول و اکوسیستم استارت‌آپی می‌شوند و اگر نتوانند به سرعت خود را با شتابدهنده‌ها و محیط جدید  تطابق بدهند، چالش‌های زیادی پیش رو خواهند داشت و یکی از این چالش‌ها روبرویی با انتظارات شتابدهنده در مورد، محصول، بازار، سرعت رشد و kpi  است.

نبود حمایت بلند مدت از استارتاپ‌ها

ظفری گفت: تقریباً درهمه شتابدهنده‌ها فراینده شتابدهی بسیار کوتاه است و این با پیچیدگی‌های بازار فعلی ما و دسترسی سخت به«VC»‌ها مغایرت دارد. عملاً شتابدهنده‌ها پس از پایان دوره شتابدهی تقریباً بسیاری از حمایت‌های خود را قطع می‌کنند و این باعث فشار بالا به تیم کارافرین و به طبع محصول در حال توسعه می‌شود. باید متناسب با شرایط هر تیم و میزان رشد تیم، شتابدهنده فضایی را برای حمایت پس از دوره شتابدهی برای تیم‌ها ایجاد کند. البته ایجاد این فضا نباید منوط بر دخالت در فرایند‌های تیم کارافرین و محصول در حال توسعه باشد و متأسفانه در شتابدهنده‌ها این اتفاق زیاد رخ می‌دهد.

به طور کلی، در حال حاضر حوزه شتابدهی در کشور ما غیر پویا، بدون چشم انداز و تقریباً خالی از افراد متخصص نسبت به سال‌های ابتدایی اکوسیستم استارتاپی و استارتاپ‌های نسل اول شده است.

با روند فعلی، اگر شتابدهنده‌ها تغییری در ساختار خود ایجاد نکنند، مطمئناً استارت‌آپ دارای تیم و‌ایده مناسب هم برای همکاری دچار تردید می‌شود. پیشنهاد من به تیم‌های خلاق که‌ایده با ارزشی دارند این است که با توجه به فضای فعلی شتابدهنده‌ها، حتی الامکان در ابتدای کار حتی با مبلغ کمتر نسبت به شتابدهنده، به دنبال تأمین منابع جمعی باشند و‌ایده را به صورت محدود در بازار تست کنند و بعد از آن به دنبال جذب سرمایه باشند.

او درباره تغییر روند شتابدهنده‌ها برای بهبود اوضاع استارت‌آپ‌ها گفت: معتقدم وقت آن رسیده که شتابدهنده‌های ایرانی حداقل با الگو‌برداری از شتابدهنده‌های موفق دنیا، نوآوری را از خود شروع کنند و تغییری در شرایط نامساعد فعلی به عنوان یکی از اصلی‌ترین بازیگران اکوسیستم ایجاد کنند و از حالت انفعال و بی‌اثری فعلی خارج شوند. در این صورت حتی اگر تیم‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری در دسترس نباشد، می‌توانند به دنبال جذب افراد تأثیر‌گذار و خلاق بروند تا تیم ها  و صرفاً نبود تیم مناسب بهانه‌ای برای متضرر دانستن شتابدهنده‌ها ندانند.

ظفری به عنوان صحبت پایانی درباره وضعیت استارت‌آپ‌هایی که وارد شتابدهنده‌ها می‌شوند گفت: شتابدهنده‌های ایرانی برای پذیرش استارتاپ‌ها به دنبال معیار‌هایی هستند که خود به سختی دارای آن معیار‌ها هستند. تیم اجرایی مناسب، برنامه اجرایی قابل پیاده و مقیاس‌پذیر، خلاقیت و نوآوری در کار از جمله انتظاراتی است که یک شتابدهنده از استارت‌آپ توقع دارد اما بهتر است عمیق‌تر از همیشه به نقطه‌ای که در آن‌ایستاده‌اند نگاه کنند.

آرزو زمانی، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار استارت‌آپ «آرمو» در زمینه ارائه خدمات واقعیت افزوده (AR) به کسب‌وکار‌های حوزه تجارت الکترونیک فعالیت می‌کند. و از سال ۱۴۰۱ وارد شتابدهنده  دیجی‌نکست شده است درباره وضعیت استارت‌آپ‌ها در مجموعه‌های شتابدهی می‌گوید:   شتابدهنده‌ها می‌توانند موقعیت مناسبی برای استارت‌آپ باشند، اما نباید تنها به آن‌ها اکتفا کرد. استارت‌آپ‌ها باید مسیر مستقل خود را پیش ببرند و از امکانات شتابدهنده نیز به عنوان مکمل، نه به عنوان تنها راه پیشرفت استفاده کنند. اگر من به عقب برمیگشتم شفافیت در مورد امکانات و خدمات واقعی قابل ارائه را بیشتر مورد توجه قرار می‌دادم. بررسی دقیق قرارداد‌ها و شرایط همکاری، نداشتن وابستگی کامل به وعده‌های همکاری با شرکت‌های بزرگتر مرتبط با شتابدهنده، توجه به سابقه و عملکرد واقعی شتابدهنده در حمایت از استارت‌آپ‌های قبلی، کیفیت و گستردگی شبکه ارتباطی شتابدهنده در اکوسیستم استارت‌آپی از جمله مواردی است که باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.

زمانی در توصیه به سایر شتابدهنده‌ها گفت: با در نظر گرفتن  استارت‌آپ‌ها نباید انتظار داشته باشند  شتابدهنده‌ها تمام کار‌ها را برایشان انجام دهند. باید روی پای خود بایستند. برخی شتابدهنده‌ها معیار‌های سختگیرانه‌ای برای پذیرش دارند اما گاهی در عمل، انتخاب‌هایشان اصلاً با این معیار‌ها همخوانی ندارد. قرارداد‌های برخی شتابدهنده‌ها بسیار سختگیرانه است. شتابدهنده‌هایی که سرمایه‌گذاری اندکی در مراحل اولیه یک استارت‌آپ می‌کنند، نباید انتظارات و درخواست امتیازات زیادی داشته باشند. استارت‌آپ‌ها باید مراقب وعده‌های غیرعملی شتابدهنده‌ها باشند و با دید واقع‌بینانه‌تری به همکاری نگاه کنند.

رفتار و برخورد اولیه شتابدهنده‌ها بسیار برای استارت‌آپ‌ها اهمیت زیادی دارد. تیم ما در دیجی‌نکست از همان ابتدا، امکانات اصلی مانند فضای کار اشتراکی، اینترنت و سرور را دریافت کرد که برای شروع کار بسیار مفید است.

برخی از شتابدهنده‌ها سرمایه اولیه‌ای را به صورت نقدی و غیرنقدی در اختیار استارتاپ‌ها قرار می‌دهند که می‌تواند برای شروع کار مفید باشد.

شتابدهنده باید تلاش کند به همه استارتاپ‌ها فرصت ورود بدهد و تبعیضی در این زمینه قائل نشود. این رویکرد باعث می‌شود طیف متنوعی از‌ایده‌ها و کسب‌وکار‌ها شانس حضور در آن شتابدهنده را داشته باشند. یکی از نقاط قوت شتابدهنده می‌تواند فراهم کردن شبکه ارتباطی گسترده در اکوسیستم استارتاپی ایران باشد. این امر از همان ابتدای ورود استارتاپ‌ها به مجموعه، فرصت‌های ارزشمندی برای ارتباط با افراد متخصص و باتجربه ایجاد می‌کند.

با این حال، مهم است که استارت‌آپ‌ها انتظارات خود را واقع‌بینانه تنظیم کنند. برخی وعده‌های اولیه ممکن است در عمل به طور کامل محقق نشوند و استارت‌آپ‌ها باید آماده باشند که مسیر مستقل خود را نیز پیش ببرند. استارت‌آپ‌ها باید حتماً قبل از امضا، تمام بند‌های قرارداد را با دقت مطالعه کنند.