نگرانی کاربران ایرانی رمزارز از زیان در بازار صعودی آیا بازار رمزارز در ایران دستکاری شد؟

به گزارش پیوست، با افزایش قیمت‌ها در بازار کریپتو، برخی از کاربران به شکل‌گیری شَدوهای بلند روی نمودار این پلتفرم‌ها و انجام نشدن معاملات خود اعتراض کردند. نگرانی‌هایی که به موضوع کمبود نقدینگی در صرافی‌ها هم اشاره می‌کند و از طرفی اصلاح نمودار به دست برخی پلتفرم‌ها، شائبه دستکاری بازار را مطرح کرده است.

صعود چشم‌گیر قیمت ارزهای دیجیتال در مدت زمانی کوتاه، در حالی اتفاق می‌افتد که امسال برخی از صرافی‌های رمزارزی داخلی بخشی به نام معاملات تعهدی را اضافه کرده‌اند و به واسطه این معاملات کاربران می‌توانند از مزایای یک بازار دوطرفه بهره‌مند شوند و با توجه به وجود ضریب در این معاملات، سود یا زیان خود را چند برابر کنند.

در روزهای گذشته برخی کاربران از عملکرد معاملات تعهدی در پلتفرم‌های تبادلی گلایه می‌کردند و حتی نگرانی‌هایی در رابطه با زیان کاربران به دلیل مشکلات عملکردی یا عمق کم بازار پلتفرم‌ها مطرح شد. یکی از پربازدیدترین توییت‌های جواب داده شده توسط تیم پشتیبانی نوبیتکس به همین موضوع اشاره می‌کند. این کاربر معتقد است باوجود اینکه نمودار نوبیتکس نشان می‌دهد قیمت به نقطه خرید رسیده، اما معامله انجام نشده است. البته در کنار نوبیتکس دیگر پلتفرم‌ها که امکان معاملات تعهدی را فراهم کرده‌اند مانند «والکس» یا «تبدیل» هم با موارد مشابهی مواجه شده‌اند.

نوبیتکس در پاسخ به پیوست دلیل شکل‌گیری این شَدوها(shadows) در نمودار را اینگونه توضیح داد: در تمامی صرافی‌های رمزارزی دنیا در نوسانات شدید مبتنی بر نبود عمق کافی یا عملکرد اشتباه کاربر یا بات‌ها امکان ایجاد تغییرات قیمتی بسیار متفاوت از سایر بازارها وجود داشته و خواهد داشت. نمونه‌های بسیاری از جمله کاهش قیمت از ۲۰ هزار دلار تا ۱۱ هزار دلار بیت کوین در بازار فیوچرز بایننس، شدوهای بسیار بزرگ در بازارهایی مثل بیت مکس، اوکی ایکس و غیره از نمونه های چنین اتفاقی است. این موارد در بازارهای لوکال یا بازارهای محلی با اشتباه رایج کاربران در ثبت قیمت در حجم‌های بزرگ بسیار پرتکرارتر است و تلاش نوبیتکس برای آموزش کاربر، ارائه متن‌های هشدار در زمان ثبت قیمت و غیره نیز نرخ آن را به صفر نمی‌رساند. این اشتباهات رایج در زمان نواسانات شدید بازار بیشتر نیز می‌شود. منطبق با چنین اشتباهاتی، اصطلاحا با ثبت قیمت اشتباه با حجم بالا به سبب عمق کم امکان انجام معامله در قیمت‌های بسیار متفاوت از مارکت جهانی وجود دارد.

نگرانی‌های مطرح شده کاربران در مورد معاملات تعهدی به مواردی مانند شکل‌گیری شدوهای بلند برخلاف روند قیمتی، وجود قیمت معیار به عنوان شاخصی برای بسته شدن موقعیت معاملاتی (مربوط به نوبیتکس)، خطاهای سیستمی یا اصلاح نمودار بعد از بروز مشکل توسط پلتفرم‌ها اشاره دارند.

سایه‌های بلند روی نمودارهای بازار داخلی

هر کندل روی نمودار از چهار مولفه تشکیل شده است. قیمت بازگشایی، قیمت بسته شدن، بیشینه و کمینه قیمت. به همین ترتیب در صورتی که کمینه قیمت از قیمت بازگشایی کمتر شود یا برعکس، شدو شکل می‌گیرد و به صورت یک خط نازک که از بدنه کندل خارج شده است، نمایش داده می‌شود.

جواد کیهانی کارشناس بازار رمزارزها دلیل شکل‌گیری شدو روی نمودار را علاوه‌بر امکان نقص فنی، کمبود نقدینگی در بازار می‌داند. به گفته او: معمولا صرافی‌ها از مدل اردربوک یا دفتر سفارش استفاده می‌کنند و معاملات برهمین اساس در پلتفرم‌ها شکل می‌گیرد از همین رو کمبود نقدینگی می‌تواند به شکل‌گیری شدو‌های بلند در نمودار منجر شود.

همچنین کیهانی به ضعف بازارسازی توسط پلتفرم‌ها اشاره می‌کند. به گفته او: البته آربیتراژگیرها که معمولا از بات استفاده می‌کنند، خیلی سریع اختلاف قیمت پلتفرم‌ها را پوشش می‌‌دهند و قیمت به سرعت به میانگین سایر صرافی‌ها برمی‌گردد. هرچند حرکت‌های سریع قیمت و شکل‌گیری شدوهای بلند ضعف بازارسازی پلتفرم را هم نشان می‌دهد. به این صورت که پلتفرم نتواسته بازارسازی درستی انجام دهد تا این حرکت شدید شکل نگیرد.

دیگر پلتفرم‌ها هم وجود این شَدوها را تایید می‌کنند و بردیا احمدنیا، مدیرعامل صرافی والکس معتقد است شکل‌گیری این شدوها در زمان نوسان بازار طبیعی است اما در بازارهایی با عمق کمتر احتمال بروز این مشکل بیشتر می‌شود و به همین دلیل والکس سقف سفارش ۵۰ میلیون تومانی برای معاملات تعهدی دارد تا از بروز این مشکلات پیشگیری شود. همچنین احمدنیا به جبران خسارت کاربران در صورت بروز خطا از طرف والکس اشاره کرد و گفت: در صورتی که مشکلات از طرف والکس به زیان کاربر منجر شود، جبران خسارت می‌کنیم اما اگر تحت تاثیر روند بازار جهانی باشد، شامل جبران خسارت نمی‌شود.

محمد تقوایی مدیر محصول معامله اهرم‌دار «تبدیل» هم معتقد است: در پلتفرم تبدیل موارد معدودی از شکل‌گیری شدوها روی نموارد وجود داشته که دلیل آن ضعف بازارسازی بوده است. به گفته او در صورتی که کاربری به دلیل مشکلات سمت پلتفرم متضرر شده باشد، جبران خسارت صورت می‌گیرد.

قیمت معیار

یکی دیگر از اصلاحات مورد بحث در روز‌ها گذشته معاملات تعهدی، قیمت معیار یا Mark Price در نوبیتکس است. نوبیتکس در پاسخ به پیوست قیمت معیار را به عنوان قابلیتی معرفی می‌کند که در تمامی صرافی‌های بزرگ و معتبر جهانی به عنوان استاندارد قیمت و معیار قیمت لحظه‌ای عمل می‌کند.

این پلتفرم توضیح داد که باتوجه به تفاوت در حجم معاملات و عمق هر بازار، شکل‌گیری اختلاف قیمت میان صرافی‌ها وجود دارد و این اختلاف با کمتر شدن عمق که در بازارهای محلی بیشتر هم می‌شود، احتمال نوسانات قیمتی را افزایش می‌دهد. به همین دلیل مبنای لیکوئید شدن دارایی کاربران یا نقدشوندگی آن چه در معاملات فیوچرز، چه معاملات مارجین و چه در معاملات تعهدی نوبیتکس، میانگینی از قیمت صرافی‌های مختلف است و صرفا قیمت و چارت همان صرافی معیار نقد شوندگی دارایی کاربر نیست.

به گفته نوبیتکس؛ این قابلیت، به نفع کاربران است برای اینکه از هرگونه دستکاری، حوادث مرتبط با عمق کم بازار و غیره مصون باقی بمانند و تنها در صورتی موقعیت معاملاتی آنها لیکوئید یا نقد شود که میانگین قیمت جهانی به نقطه لیکوئیدیشن کاربر رسیده باشد. نوبیتکس به عنوان تنها اکسچنج ایرانی که این قابلیت را پیاده کرده است، در نواسانات شدید چند روز اخیر توانست نرخ لیکوئیدیشن کاربر با نرخی متفاوت با بازار جهانی را به صفر برساند.

با این حال کیهانی معتقد است: وجود مارک پرایس یا قیمت معیار در نوسانات شدید عملکردی دو طرفه دارند و می‌تواند در حالت‌هایی به ضرر کاربر تمام شود. برای مثال اگر در معامله‌ای که برای آن استاپ‌لاس یا حد ضرر تعیین شده است، ممکن است به دلیل قیمت معیار حتی در صورت شکل‌گیری شدو، معامله بسته نشود و قیمت برگردد که در این حالت کاربر زیان نمی‌بیند. اما در مقابل ممکن است شدو شکل‌گرفته، معامله بسته نشود و قیمت افت بیشتری را هم تجربه کند، که در این صورت کاربر متضرر می‌شود. به این ترتیب مارک پرایس یک چاقوی دولبه است و معیاری برای صرافی تا صرافی ریسکی را متحمل نشود.

دستکاری نمودار

در روزهای گذشته کاربران از اصلاح و یا دستکاری نمودار توسط پلتفرم‌های تبادلی گفتند. به این صورت که بعد از بروز مشکل و شکل‌گیری شدوها روی نمودار، برخی پلتفرم‌ها نمودار خود را اصلاح کردند.

جواد کیهانی در این رابطه به پیوست گفت: این اتفاق در بازار شما رخ داده و با این کار شما عملا این اتفاق را پاک می‌کنید. اگر معامله انجام شده و شدو را شکل داده، پس با حذف کندل عملا معاملات حذف شده‌اند که خلاف اصول بازار است. اگر هم معاملات ابطال شود، این موضوع هم خلاف قوانین بازار آزاد است. البته در صورت که این شدوها صرفا به دلیل خطای سیستمی باشد و معامله‌ای میان کاربران صورت نگرفته باشد، اصلاح آن مشکلی ندارد. اما اگر معاملات انجام شده که برخی متضرر و برخی سود گرفته‌اند، پاک کردن و اصلاح نمودار بی معنی است و باید معاملات برگردانده شود که امکان‌پذیر نیست.

نوبیتکس دلیل اصلاح چارت را اینگونه توضیح می‌دهد: نوبیتکس از سه سال پیش به منظور جلوگیری از تضییع حق کاربری که مرتکب اشتباه شده است، معاملاتی که از رنج معقول بازار خارج شده باشد، به صورت خودکار یا حتی در برخی موارد پیچیده‌تر با بررسی کارشناسان لغو و منطبق با آن چارت را اصلاح می‌کند. این بند در شروط استفاده از خدمات نوبیتکس آمده است و امید داریم تا زمانی که از یک بازار لوکال یا محلی به نسبت کم عمق به بازاری با عمق نزدیک به بازارهای جهانی برسیم، با صفر شدن نرخ چنین اتفاقاتی، خود به خود این قاعده نیز لغو و حذف شود.

این در حالی است که به گفته کیهانی، در بورس نهاد ناظر این قدرت را دارد که برخی معاملات را ابطال کند و به دنبال آن نقدینگی یا سهام به معامله‌گران برگردانده شود اما در بازار کریپتو این سازوکار تعریف نشده و بعید است صرافی‌ها قدرت این موضوع را داشته باشند که البته در صورت انجام آن می‌تواند به اعتبار صرافی صدمه بزند.

مدیر محصول معاملات اهرم‌دار تبدیل، اصلاح نمودار در این پلتفرم را رد کرد و گفت این موارد روی نمودار تبدیل اصلاح یا دستکاری نشده است.

البته کیهانی این اتفاقات را موضوعی مشترک در همه بازارها به خصوص بازارهای نوپا، می‌داند و معتقد است بروز آنها بخشی از طبیعت بازار است. به گفته او، اگر نگاهی به بازار بورس مشتقات آمریکا در دهه ۶۰ یا ۷۰ بیاندازیم، مرسوم بودن این اتفاقات را متوجه می‌شویم. در ایران هم این بازارها نوپا هستند و برخی افراد چه از روی منافع و چه از روی ناآگاهی به دنبال وارد کردن حجمه به بازار از ریشه هستند. این در حالی است که در تمام دنیا این اتفاقات وجود دارد و حتی این نوع بازارها به بالغ شدن کل بازار کمک می‌کنند.