محدودیت تسویه ۷۲ ساعتی به چالش صرافی‌های رمزارز تبدیل شد

به گزارش پیوست، سال گذشته پلیس فتای تهران و دادسرای ناحیه ۳۱ تهران، در جلسه‌ای به این نتیجه رسیدند که دستورالعملی مبنی‌بر مسدود کردن امکان برداشت رمزارز تا ۷۲ ساعت پس از واریز ریالی به حساب کاربری در پلتفرم‌های رمزارز را ابلاغ کنند. در این صورت برداشت ریالی کاربران باید تا ۷۲ ساعت نزد صرافی‌های ارزدیجیتال باقی بماند و بعد از سپری شدن این مدت زمان تسویه با کاربر انجام شود.

نارضایتی‌های کاربران از محدودیت تسویه ۷۲ ساعتی صرافی‌های ارزدیجیتال در هفته‌های گذشته افزایش یافته است. اما برخلاف مشکلات گذشته که انگشت اتهام معمولا به سوی پلتفرم‌های معاملاتی بود، این بار به نظر می‌رسد پلیس فتا مسئولیت را برعهده گرفته است. براساس نامه منتشر شده به تاریخ ۲۴ آذر ۱۴۰۱ پلیس فتا برای جلوگیری از کلاهبرداری و فیشینگ، صرافی‌ها را ملزم به عدم تسویه ۷۲ ساعتی وجوه کاربران کرده است.

هرچند پیاده‌سازی این الزام برای کسانی که اولین برداشت خود را ثبت می‌کنند روندی مرسوم در صرافی‌ها بود اما نگرانی‌ها جایی افزایش یافت که کاربران با سابقه صرافی‌ها هم با پیغام تاخیر مواجه شدند. همین موضوع باعث شکل‌گیری ذهنیت‌هایی در مورد مشکل نقدینگی صرافی‌ها شد که در نهایت با پاسخ مدیران عامل صرافی‌ها دلیل محدودیت تسویه ۷۲ ساعتی، پلیس فتا اعلام شد.

سیده مهکامه شریف‌زاد، رئیس کارگروه تبادل انجمن بلاک‌چین در این مورد به پیوست گفت: این موضوع از ابتدای فرایند شکل‌گیری در کارگروه تبادل انجمن و فعالان تبادل انجمن بررسی شد و به شدت مورد مخالفت قرار گرفت. ماهیت وجود چنین الزامی از نظر اجرایی و عملیاتی بسیار اشتباه است و محدودیت‌های فتا موجب خلق چنین الزاماتی شده است. اگر به هر دلیل نقصی در رسیدگی به پرونده‌های حوزه تبادل در فتا وجود دارد، نباید این نقصان را به ایجاد محدودیت برای کسب‌وکارهای تبادلی تبدیل کرد و ارائه خدمات در این حوزه را با مشکل مواجه کرد. برای حل این موارد در حال برگزاری جلسات مشترکی در فتا هستیم تا مسیر صحیح رسیدگی و نظارت ایجاد و چالش‌های فتا نیز برطرف شود.

محدودیت ۷۲ ساعتی یا تکرار اشتباه

افزایش مشکلات اقتصادی و نبود اطلاع‌رسانی درست، از جمله زمینه‌های افزایش کلاهبرداری و فیشینگ است که امروزه حوزه پرداخت‌های الکترونیکی را با چالش‌های بسیاری مواجه کرده‌است. با این حال نپرداختن به زمینه‌های این مشکلات و اعمال محدودیت باعث شده تا افراد سودجو روش‌های کلاهبرداری خود را به روز کرده و همچنان حوزه پرداخت الکترونیکی کشور قربانی می‌دهد.

می‌توان گفت صرافی تترلند اولین کسب‌وکاری بود که به این موضوع و نگرانی‌های کاربران واکنش نشان داد. مهدی محمدلو، مدیر اجرایی تترلند می‌گوید: این روند نمی‌تواند راه‌حلی صحیح و ماندگار برای بررسی پرونده‌ها باشد و این الزام باعث شده تترلند و اکثر صرافی‌های مشابه متضرر شوند. این روند باعث بی‌اعتمادی سرمایه‌گذارانی می‌شود که فعالیتی شفاف دارند. همچنین تاکنون با افرادی که حساب‌های خود را به منظور کسب سود بیشتر اجاره داده‌اند، برخورد نشده است و کلاهبرداران در حال سواستفاده هستند که در این میان بیشترین ضرر را صرافی‌ها متحمل شده‌اند.

همچنین عیسی کشاورز، مدیرعامل صرافی یوبیتکس می‌گوید:فضای حوزه پرداخت‌های الکترونیکی در همه جا خالی از کلاهبرداری و سواستفاده‌‌های احتمالی نیست. به همین دلیل باید با رصد و پایش از اقدامات پیش‌گیرانه استفاده کرد. حجم کلاهبرداری به نسبت مزیت‌های حوزه پرداخت‌های الکترونیکی ناچیز است و نمی‌تواند مبنای بستن پلتفرم‌ها و سلب اعتماد کاربران باشد.

روابط عمومی نوبیتکس در مورد عدم تسویه ۷۲ ساعتی به پیوست گفت: بخش عمده این محدودیت‌ها در تعامل و با دستورالعمل‌های رگولاتور اعمال شده و به مرور هدفمندتر شده و می‌توان این محدودیت‌ها را هدفمندتر نیز کرد تا کاربرانی که احتمال فیشینگ کمتری دارند، با محدودیت مواجه نشوند. اما از علت و منشا اصلی فیشینگ و پولشویی که لینک‌های مخرب، اپلیکیشن‌هایی با هدف فیشینگ و مسیرهایی که موجب سرقت اطلاعات بانکی و وجوه افراد می‌شود، نباید غافل شد.

صالح خواجه‌دلویی، مدیرعامل هیت‌وبیت معتقد است: الزام تعیین شده در راستای کنترل فیشینگ است. این در حالی است که رمز پویا با ساختاری عریض و طویل از طرف بانک مرکزی برای مقابله با همین موضوع فیشینگ ارائه شد. اما کماکان فیشینگ وجود دارد. پس این قبیل اقدامات نتوانسته به درستی موضوعاتی مانند فیشینگ را کنترل کند.

محدودیت تسویه ۷۲ ساعتی، موضوعی قدیمی

اولین مواجه کاربران با پلتفرم‌های معاملاتی رمزارزی شامل محدودیت‌های بسیاری می‌شود که با احراز هویت و نداشتن رفتار مشکوک، رفته رفته این محدودیت‌ها از طرف صرافی کاهش پیدا می‌کند. محدودیت‌هایی از جنس اعتبارسنجی که به صرافی کمک می‌کند ریسک کلاهبرداری را کاهش دهند. با این حال منتشر شدن نامه الزام محدودیت تسویه ۷۲ ساعتی نشان می‌دهد این الزام در پایان سال ۱۴۰۱ به صرافی‌ها ابلاغ شده است اما در هفته‌های گذشته درحال اعمال به صورت گسترده است.

مهسا پسرک‌لو، سرپرست خدمات کاربران تترلند می‌گوید: براساس شیوه‌نامه جدید پلیس فتا، هر تراکنش باید بعد از ۷۲ ساعت تسویه شود. با این حال این مسئله را نهاد‌های تصمیم‌گیرنده اطلاع‌رسانی نکرده‌اند و همین موضوع باعث سردرگمی و نارضایتی کاربران شده است. تترلند موظف است قوانین جدید را اجرایی کند و تلاش می‌کنیم به بهترین شکل ممکن اطلاع‌رسانی را انجام دهیم.

«از ابلاغ تا پیاده‌سازی مدت زمانی لازم است که بسته به شرایط هر کسب‌وکار و الزامات این پیاده‌سازی‌ها می‌تواند بازه‌های زمانی متفاوتی را در بر گیرد.» خاجه‌دلویی،مدیرعامل هیت‌وبیت، با بیان این مورد در ادامه گفت: در هیت‌وبیت الزامات به موقع پیاده‌سازی شد. اما این ابلاغ به صورت شفاهی چند ماه قبل از تاریخ نامه، به پرداخت‌یارها ابلاغ شده بود که بعد از مشخص شدن مرجع ابلاغ کنند (پلیس فتا) صرافی‌ها اقدام به پیاده‌سازی و رعایت این موضوع کردند.

اما علاوه‌بر نبود اطلاع‌رسانی و ایرادهای وارد شده به نحوه ابلاغ، کشاورز،مدیرعامل صرافی یوبیتکس، معتقد است: عدم تسویه ۷۲ ساعت در یوبیتکس رعایت می‌شود اما معلوم نیست تا چه میزان چاره کار باشد. با این حال می‌تواند به پلیس فتا برای مدیریت کلاهبرداری‌ها و سواستفاده‌ها کمک کند. در مورد عدم تسویه ۷۲ ساعتی، مشکل نبود وحدت رویه وجود دارد. به این صورت که برخی از صرافی‌ها این الزام را رعایت می‌کنند در حالی که برخی دیگر رعایت نمی‌کنند. در این حالت کاربران نگرانی خود را از تفاوت زمان تسویه‌ در صرافی‌های مختلف را به پلتفرم‌ها منتقل می‌کنند.

همچنین مهکامه شریف‌زاد به پیوست گفت: موضوعی که باید از زاویه دیگر به آن در این خصوص توجه کرد، این است که ایجاد این فشار به کسب‌وکارهای تبادل، کم کاری و کاهش شدید کیفیت خدمات به مشتریان کریپتو را در کشور افزایش می‌دهد و این کاهش کیفیت، به زودی مشتریان را به پلتفرم‌های خارجی با زمان تسویه کوتاه سوق میدهد. اعمال این فشارها به کسب‌وکار و کاربر به واسطه ایجاد امنیت و چالش نظارتی، با توجه به اجرای غیرکارشناسی، امکان دست درازی‌های زیادی را به اموال کاربران وارد می‌کند که نتیجه آن نه تنها حفظ مال و سرمایه مردم نیست، بلکه سوق دادن آنها به مسیرهای اشتباه‌تری است. البته متاسفانه اجرای همین روال هم به درستی توسط نهاد مرتبط (فتا) انجام نمی‌شود و بعضا در مسدودسازی حساب‌ها به صورت سلیقه‌ای رفتار می‌گردد.

روابط عمومی نوبیتکس، می‌گوید: کلاهبرداران با عناوین و روش‌هایی همچون کاریابی، مشارکت در خرید و فروش، آگهی‌های کاریابی و کسب درآمد برای استفاده از کارت بانکی افراد به بهانه سقف خرید روزانه، نسبت به فریب افراد اقدام می‌کنند. کاربران فریب‎‌خورده با دریافت مدارک جعلی فرد واریزکننده در دام افراد هکر و کلاهبردار گرفتار می‌شوند، زیرا امکان بررسی و صحت‌سنجی مدارک احراز هویت را ندارند و صرفا با عکس‌های ارسالی توسط کلاهبردار فریب می‌خورند. شناسایی لینک‌های مخرب و اپلیکیشن‌های هک و فیشینگ از دایره اختیارات پلتفرم‌های تبادل رمزارز خارج است و در حوزه اختیارات پلیس فتا و دستگاه قضایی است.  نوبیتکس در تعامل مستقیم با پلتفرم‌های مرتبط با ثبت آگاهی و با بررسی موارد یادشده، تلاش می‌کند تا حد امکان از ثبت آگاهی‌هایی با هدف و مضمون فیشینگ جلوگیری شود.

بستن درگاه پرداخت در صورت پایبند نبودن به عدم تسویه حساب ۷۲ ساعتی

الزام نهادهای ناظر برای کسب‌وکارها موضوعی است که می‌تواند رعایت نکردن آنها عواقب جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد. در همین روزهای اخیر، صحبت‌های زیادی در مورد جبران خسارت توسط صرافی‌ها یا تهدید به بسته شدن درگاه پرداخت در صورت رعایت نکردن الزام عدم تسویه ۷۲ ساعتی، شده است.

مدیرعامل صرافی یوبیتکس در این مورد به پیوست گفت: در صورت رعایت نشدن الزام عدم تسویه حساب ۷۲ ساعتی، صرافی‌ها ملزم به جبران خسارت می‌شوند در صورتی که کاربران فرایند احراز هویت را انجام داده‌اند. به همین دلیل بهتر است با انجام گفتگو به رویه‌هایی برای مدیریت بهتر نگرانی‌ها و حمایت از کسب‌وکارهای داخلی برسیم. یوبیتکس هم از بسته شدن درگاه پرداخت و دیگر مشکلات مصون نبوده است. بستن درگاه پرداخت حکم سنگینی است که می‌تواند مانند دادن حکم اعدام برای هر جرمی باشد.

همچنین مدیرعامل هیت‌وبیت معتقد است: در صورت رعایت نکردن الزام از سمت نهادهای قضایی، صرافی متهم می‌شود. همچنین محدودیت‌های درگاه پرداخت هم وجود دارد.

با این حال رئیس کارگروه تبادل انجمن بلاک‌چین نظر متفاوتی دارد. به گفته او: ابلاغ این مورد به صورت رسمی برای سامانه‌های تبادل کشور ارسال نشده و صرفا در حال حاضر یک قانون شفاهی است، فعلا نمی‌توان عواقبی برای آن تعریف نمود مگر آنکه توسط پلیس فتا رسما ابلاغ گردد.

رویکردی خلاف پیام‌رسان‌های داخلی برای پلتفرم‌های رمزارزی

افزایش فشارها با اعمال محدودیت برای صرافی‌های داخلی در حالی اتفاق می‌افتد که این نهادهای مالی توانسته‌اند بخش قابل توجهی از نیاز کاربران ایرانی به خدمات رمزارز را پوشش دهند. اما برخلاف دیگر پلتفرم‌های داخلی، با رویکرد محدودیت در ازای حمایت مواجه شده‌اند.

کشاورز در این مورد به پیوست گفت: دولت در زمینه شبکه‌های اجتماعی درحال جلوگیری از استفاده پلتفرم‌های خارجی برای حمایت از پلتفرم‌های داخلی است. اما در زمینه صرافی‌ها موضوع متفاوت است و تلاش‌ها برای حذف و نابودی پلفترم‌های داخلی که توانسته‌اند اعتبار و کاربر را تابع قوانین جمهوری اسلامی بدست آورند، است و نتیجه این اقدامات، سرمایه‌ها و کاربران هستند به سمت پلتفرم‌های خارجی سوق پیدا می‌کنند. تا قبل از پلتفرم‌های داخلی اطلاعات محدودی از فعالیت‌های این حوزه وجود داشت که با گسترش استفاده از پلتفرم‌های داخلی اطلاعات بیشتری در اختیار قرار گرفته است.

همچنین فعالان راهکارهایی را پیشنهاد می‌دهند. روابط عمومی نوبیتکس علاوه‌بر اشاره به نارضایتی جمعیت بزرگی از کاربران سالم در قبال محدودیت ۷۲ ساعته گفت: این محدودیت لزوما راهکار مناسبی برای پیشگیری از جرایم مرتبط با فیشینگ نیست. همچنین اجبار پلتفرم‌ها به جبران خسارت اینگونه پرونده‌ها و عدم برخورد با متهم اصلی، زمینه را برای تبانی و کلاهبرداری فراهم می‌کند.

راهکارهای زیر به‌عنوان راه‌حل‌هایی برای پیشگیری از کلاهبرداری و سوءاستفاده از حساب کاربری افراد با مقاصد فیشینگ ارائه می‌شود:

1. شناسایی فوری جدیدترین راه‌های کلاهبرداران برای فریب افراد، به‌منظور بستن این راه‌ها از سوی پلیس فتا و دستگاه قضایی.
2. اطلاع‌رسانی و آموزش مداوم و گسترده مردم در رابطه با شیوه‌های کلاهبرداری و فیشینگ، به‌منظور پیشگیری از وقوع جرم از مبداء.
3. مقابله پلیس و دستگاه قضایی با منشاء اصلی وقوع جرم که در موارد زیادی آگهی‌های درج‌شده در پلتفرم‌های تبلیغات است.

مهدی مسعودی‌فر، مدیریت مالی تترلند می‌گوید: مدل کسب‌و‌کاری تترلند و بسیاری از سکو‌های رمزارزی داخل کشور بر‌اساس کارمزد از تراکنش و مبادلات است. با ایجاد این نوع محدودیت‌های مالی نظیر زمان تسویه رمزارزی و محدودیت‌های ۲۵ میلیون‌ تومانی درگاه پرداخت که تنها باعث کاهش تعداد تراکنش‌ها می‌شود، لطمه بزرگی به سکوهای داخلی وارد و تنها باعث ایجاد بازار سیاه رمزارزی می‌شود که محل بسیاری از کلاه‌برداری‌ها است.

محدودیت تسویه؛ درآمدزایی یا افزایش ریسک و هزینه

نگهداری دارایی کاربران توسط صرافی می‌تواند تفسیرهای متفاوتی داشته باشد. برخی از افراد اعتقاد دارند این دارایی‌ها امکان درآمدزایی بیشتری را برای صرافی‌ها فراهم می‌کنند و در از طرفی هم اعلام می‌شود که هزینه نگهداری این دارایی‌ها برای صرافی‌ها بالا بوده و شامل ریسک می‌شود.

همچنین یعقوبی معتقد است: درصورت وجود محدودیت برای تسویه، نگه داشتن دارایی کاربران و تامین امنیت این دارایی‌ها، هزینه دارد. ما همواره در یوبیتکس رویکردمان اینگونه بوده است که کاربران دارایی خود را در صرافی نگه‌داری نکنند و از پلتفرم یوبیتکس برای انجام معاملات خود استفاده کنند. اما با محدودیت‌ها مسئولیت سنگینی بوجود می‌آید که هزینه بیشتری را دربرمی‌گیرد.

شریف‌زاد هم در این رابطه به پیوست گفت: ضرر نارضایتی کاربران اولین تبعات چنین اقدامی است که عملا سوخت شدن هزینه‌های بسیار بالای مارکتینگ و تبلیغات کسب‌وکار را به همراه دارد. همچنین انباشت سرمایه‌های رمزارزی در فواصل ۷۲ ساعت تبعات امنیتی نگهداری خواهد داشت که برای صرافی های otc که تسویه آنی کاربران را دارند و سرمایه‌ای نزد خود نگه‌داری نمی‌کنند مهم‌تر است.