پله فرار

این تصویر نمادین از وضعیت سهام شرکت‌های مرتبط با فناوری اطلاعات در بورس، گرچه تمامی واقعیت را نشان نمی‌دهد، اما دست‌کم واقعیت بیرونی را به خوبی به تصویر می‌کشد. برای دانستن واقعیت درونی این صنعت و معدود شرکت‌های بورسی آن، اندکی تامل بیشتر لازم است. تا خود درون پرده چه تدبیر می‌کنند صبح روز ۱۹ مرداد سال ۸۷ روز عجیبی در ساختمان بورس تهران بود. حرفه‌ای‌هایی که هر روز سری به این بازار می‌زنند از شلوغی غیرعادی کلافه شده بودند. آدم‌های تازه‌وارد آنچنان با فضای بورس غریبه بودند که سوال‌های خنده‌دار می‌کردند و حتی بعضی‌ها با انبانی از پول نقد راهی خیابان حافظ شده بودند. همه می‌خواستند سهام مخابرات ایران را بخرند، شرکتی آشنا که در سی‌ و هفتمین سال تاسیسش، پنج درصد سهام خود را به وارد بورس کرده بود. آن روز، سهام مخابرات در چند دقیقه به فروش رسید، اما آنها که گمان می‌کردند با خرید سهام مخابرات گنجی عظیم به دست آورده‌اند، در سال‌های بعد با سرخوردگی مواجه شدند. سهام شرکت مخابرات ایران در روزهایی به بورس عرضه شد که این شرکت کم‌کم با سود عملیاتی خداحافظی می‌کرد و اگر نبودند شرکت‌های زیرمجموعه و املاک گرانبها، سهامداران با دلی چرکین از مخابرات خداحافظی می‌کردند. در دیگر سو، گرچه مخابرات با پنج درصد سهام خود ۱۵ درصد بورس را مالک شد، اما اتصال این شرکت به بخش دولتی و شبه‌دولتی همواره موجبات ناخرسندی سهامداران خرد را فراهم کرده است. تصمیماتی که اتخاذ می‌شود، معمولاً آن چیزی نیستند که سهامداران می‌خواهند. چند سال بعد مهم‌ترین و پولدارترین زیرمجموعه شرکت مخابرات، یعنی همراه ‌اول نیز ۱۰ درصد سهام خود را ابتدا در فرابورس و سپس در بورس عرضه کرد. سهام همراه اول شاید همان چیزی بود که سهامداران انتظار داشتند: پرسود و کم‌خطر. گرچه اینجا نیز ۹۰ درصد سهام در اختیار دیگران است و باز هم ممکن است تصمیمات آن...