آیا اقتصاد دیجیتالی در ایران رشد خواهد کرد؟ ناامیدی فعالان اکوسیستم در سایه شعارهای دولت

به گزارش پیوست، وزارت ارتباطات ایران می‌خواهد تا پایان دولت سیزدهم سهم اقتصاد دیجیتالی در GDP کشور به ۱۰ درصد برسد، سهمی که هم‌اکنون ۷.۲ درصد است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۳۰ همچنان بخش اعظم اقتصاد جهان را بخش سنتی آن تشکیل داده اما ارزش خلق‌شده در بخش اقتصاد هوشمند رشد چشمگیری خواهد داشت و از ۳.۶ تریلیون دلار به ۱۸.۸ تریلیون دلار خواهد رسید.

علی عبدالهی، مدیرعامل شرکت ملی انفورماتیک، در این باره هشدار داد باید ذهنیت‌ها را در این حوزه تغییر دهیم: «وقتی از پارادایم اقتصاد هوشمند صحبت می‌کنیم یعنی همه عرصه‌های خصوصی و عمومی بشری دستخوش تحول شده است، در نتیجه ذهنیت‌هایمان باید تغییر پیدا کند.»

او در مورد وضعیت ایران در حوزه هوش مصنوعی داده‌های نگران‌کننده‌ای ارائه داد و گفت: «در شاخص آمادگی هوش مصنوعی در جهان رتبه ۷۵ را داریم. باید خیلی سریع سرمایه‌گذاری در این حوزه را شروع کنیم. اگر از همین امروز سالانه یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کنیم می‌توانیم در سال‌های آینده در اقتصاد هوشمند جهان نقش ایفا کنیم. با مسیر فعلی‌ای که طی می‌کنیم این اتفاق نمی‌افتد. در سال ۲۰۲۲ آمریکا ۴۷ میلیارد دلار در این حوزه هزینه کرده است.»

مدیرعامل این شرکت زیرمجموعه بانک مرکزی ادامه داد: «ما الآن درگیر بستن شبکه‌های اجتماعی ‌و فیلترینگ هستیم. یادمان باشد پنج سال دیگر نمی‌شود جلو چنین تکنولوژی‌هایی را گرفت.»

مدیرعامل سرآوا: تکلیف را مشخص کنید

علی فیاض‌بخش، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری سرآوا، نیز در نخستین همایش ملی اقتصاد هوشمند و توسعه ملی آمارهایی در مورد سهم اقتصاد دیجیتالی از اقتصاد ارائه داد و گفت: «در دنیا حدود ۱۵.۵ درصد GDP سهم اقتصاد دیجیتالی است. در چین حدود ۳۰ درصد و آمریکا ۲۱.۶ درصد اقتصاد، سهم این بخش است. رشد این بخش در GDP  دنیا دو و نیم برابر سایر بخش‌هاست. سهم اقتصاد دیجیتالی در امارات ۹.۷ درصد است و می‌خواهند ظرف ۱۰ سال دو برابرش کنند. ما در ۱۴۰۱ به ۷.۲ درصد رسیدیم و هدف‌گذاری دولت ۱۰ درصد تا پایان دولت است.»

چنان‌که آمارهای مدیرعامل سرآوا نشان می‌دهد، شرکت‌های فعال در حوزه اقتصاد دیجیتالی عموماً ارزش بالاتری دارند. فیاض‌بخش گفت: «از بین هفت هزار و ۳۱۵ شرکت پرارزش دنیا که مجموعاً ۸۸ هزار میلیارد دلار ارزش دارند (به طور متوسط ۱۲ میلیارد دلار) حدود ۱۹ هزار میلیارد دلار آن از ۹۰۸ شرکت تکنولوژی‌محور می‌آید. این شرکت‌ها به طور متوسط ۲۱ میلیارد دلار حجم بازار دارند یعنی این شرکت‌ها معمولاً ۷۰ تا ۶۵ در مقایسه با شرکت‌های دیگر حجم بازار بالاتری دارند.»

مدیرعامل سرآوا از سیاست‌های حاکمیت در این حوزه نیز انتقاد کرد: «خیلی مهم است زاویه حکمران به این موضوع (حکمرانی اقتصاد دیجیتالی) روشن شود. در ایران ملغمه‌ای از سه مدل چین، روسیه و آمریکا وجود دارد و شرکت‌ها تکلیف خود را نمی‌دانند.»

سهم ۰.۰۵ درصدی ایران از سرمایه‌گذاری تجارت الکترونیکی

آمارهایی که جواد نجفی، معاون مالی دیجی‌کالا، در این همایش ارائه داد چندان امیدوارکننده نبود. نجفی گفت: «در ایران از سال ۱۹۹۰ تاکنون ۳۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری در حوزه تجارت الکترونیکی انجام شده که ۰.۰۵ درصد دنیاست. از سال ۲۰۱۰ سالانه در جهان ۴۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در این حوزه انجام شده است.»

ارقام سرمایه‌گذاری در کشورهای منطقه نیز اختلافی معنادار نشان می‌دهند. معاون مالی دیجی‌کالا در این باره گفت: «در خاورمیانه نیز عقب مانده‌ایم. ترندیول ۱.۸ میلیارد دلار و نون عربستان یک میلیارد دلار سرمایه جذب کرده‌‌اند. اگر زودتر عمل نکنیم، بازارهای هدف منطقه را نیز از دست می‌دهیم. همچنین نخبه‌های ما هم جذب کشورهای دیگر خواهند شد.»

به گفته او، دیجی‌کالا تنها حدود ۲ درصد کل بازار خرده‌فروشی کشور را در اختیار دارد، ۲ درصد دیگر نیز متعلق به پلتفرم‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و تلگرام است.

مدیرعامل اسنپ: قوانین‌مان کهنه‌اند

محمد خلج، مدیرعامل اسنپ، یکی دیگر از سخنرانان این همایش بود. او از ایجاد هفت هزار شغل مستقیم به وسیله گروه اسنپ گفت و اعلام کرد پنج میلیون راننده در اسنپ ثبت‌نام کرده‌اند که یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر آنها فعال هستند. طبق آمارهایی که خلج ارائه داد، ۵۵ میلیون نفر اپلیکیشن اسنپ را نصب کرده‌اند و روزانه ۱۰ تا ۱۲ میلیون نفر از آن استفاده می‌کنند.

آن‌طور که مدیرعامل گروه اسنپ ادعا کرد، این شرکت با رسیدن به رکورد چهار میلیون سفر روزانه و میانگین ۳.۵ میلیون سفر روزانه از لحاظ تعداد سفر در میان پنج پلتفرم برتر جهان در این بخش قرار گرفته است.

به باور خلج، هدف‌گذاری رسیدن به سهم ۱۰ درصدی اقتصاد دیجیتالی از GDP خوب است اما تقریباً ابزاری برای آن نداریم.

خلج گفت: «اگر قرار باشد در عرصه بین‌المللی اقتصاد دیجیتالی نقش ایفا کنیم ابتدا باید Core اقتصاد دیجیتالی که زیرساخت‌های فناوری و اینترنت است روزبه‌روز ارتقا یابد، کیفیت اینترنت، دسترسی مناسب به اینترنت و پایداری این سرویس لازمه این است که بخواهیم در عرصه بین‌المللی حرفی داشته باشیم.»

مدیرعامل اسنپ از کیفیت اینترنت نیز شکایت کرد: «همین‌طور که در همه صنایع استهلاک از سرمایه‌گذاری بیشتر است در این حوزه نیز سرمایه‌گذاری زیادی روی زیرساخت‌های مخابراتی انجام نمی‌شود و عملاً کیفیت اینترنت‌مان کم و کمتر می‌شود.»

خلج از قوانین کهنه در این حوزه نیز گفت‌: «تنظیم‌گری حمایت‌گرانه که خیلی باید در این حوزه کار انجام شود. رگولاتور مشخصی در این حوزه وجود ندارد. قوانین در ایران یا مناسب کسب‌وکارهای سنتی است یا وجود ندارد.»

همچنین در این رویداد، مسعود وکیلی‌نیا، مدیرعامل ارتباط فردا، از ورود هلدینگ ارتباط فردا به فرابورس طی امسال خبر داد. وکیلی‌نیا از هدف‌گذاری برای ورود دو شرکت زیرمجموعه ارتباط فردا به بورس طی سال‌های آینده نیز سخن گفت.