واردات موبایل، استخوانی در گلوی دولت یا منبعی برای کسب درآمد؟

به گزارش پیوست، دولت در بودجه سال ۱۴۰۱ تصمیم گرفت به جای آنکه به‌ طور کلی مانع ورود گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار شود، اعمال حق ورودی‌ ۱۲ درصدی بر واردات آنها را ادامه دهد و درآمدی را که از آن کسب می‌شود صرف تولید گوشی‌های داخلی کند. در شهریورماه سالی که گذشت، هیات وزیران آیین‌نامه حمایت از گوشی‌های داخلی را تصویب کرد. همه این رویدادها در حالی رخ داد که زمزمه‌های ممنوعیت واردات آیفون شنیده می‌شد. نهایتاً ثبت سفارش واردات گوشی‌های این برند در سامانه جامع تجارت بسته شد و موبایل‌های آیفون به گروه کالاهای غیرضروری و لوکس منتقل شدند.

هرچند کمی بعد رئیس سازمان توسعه تجارت اعلام کرد ثبت سفارش هیچ برند تلفن همراهی ممنوع نیست و این سازمان در تلاش است سازوکاری طراحی کند که با کمترین فشار به منابع ارزی دولت، تلفن همراه با پایین‌ترین قیمت به دست مصرف‌کنندگان برسد اما قیمت آیفون همچنان روندی صعودی را طی می‌کرد.

بر اساس آنچه در آیین‌نامه حمایت از تولید گوشی‌های داخلی آمده است، صد درصد منابعی که از حق ورودی اعمال‌شده بر گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار به دست می‌آید باید به سرمایه‌گذاری در صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته تخصیص یابد. به همین منظور است که به گفته مدیرعامل این صندوق در سال ۱۴۰۱ افزایش سرمایه‌گذاری در این نهاد ۲۳ برابر سال ۱۴۰۰ پیش‌بینی شده بود. در حالی که آمار و ارقام رسمی نشان می‌دهد میزان ارزش دلاری واردات موبایل در سال ۱۴۰۱ تقریباً نصف سال گذشته است.

قرار است حداقل ۷۰ و حداکثر ۹۰ درصد از این منابع مالی به حمایت از تولید گوشی همراه هوشمند داخلی و حداقل ۱۰ و حداکثر ۳۰ درصد به حمایت از صنعت میکروالکتریک اختصاص پیدا کند. مروری بر طرح‌هایی که در ۹ماهه اول سال ۱۴۰۱ تحت حمایت این صندوق بوده است نشان می‌دهد در حوزه فناوری اطلاعات، اثری از طرحی مرتبط با تولید تلفن همراه داخلی نیست اما در حوزه الکترونیک و میکروالکتریک ۱۲ طرح ذکر شده است.

حال این روند در بودجه سال ۱۴۰۲ نیز ادامه یافته حتی تعرفه واردات گوشی‌های موبایل بالای ۶۰۰ دلار افزایش نیز یافته‌است؛ تعرفه‌های واردات گوشی‌های موبایل بالای ۶۰۰ دلار طبق مصوبه مجلس در لایحه بودجه ۱۴۰۲ از ۱۲ درصد به ۱۵ درصد افزایش یافت و در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ نیز مانند ۱۴۰۱ گمرک ملزم شده تا منابع حاصل از اجرای این حکم را به ردیف درآمدی ۱۱۰۴۱۰ به منظور حمایت از تولید گوشی‌های هوشمند داخلی و صنعت میکروالکترونیک واریز کند.
حال باید دید امسال، منابع حاصل از واردات گوشی‌های تلفن همراه بالای ۶۰۰ دلار صرف حمایت از تولید گوشی‌های هوشمند خواهد شد یا مانند سال گذشته اثری از اجرایی شدن این بند از بودجه در پایان سال نخواهد بود.

آمار و ارقام واردات موبایل به روایت گمرک

بنا بر آمار گمرک جمهوری اسلامی، در ۱۱ ماه اول سال ۱۴۰۱، به میزان دو میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار تلفن همراه وارد کشور شده است. در سال ۱۴۰۰ سهم واردات گوشی‌های تلفن همراه بالای ۶۰۰ دلار و ۳۲ درصد از کل مبلغ واردات گوشی همراه بوده است. اگر همین سهم را برای امسال نیز در نظر بگیریم، یعنی میزان واردات گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار در سال  ۱۴۰۱ حدود ۸۳۲ میلیون دلار بوده است که با احتساب ۱۲ درصد حق ورودی، آنچه قرار بوده در تولید گوشی داخلی سرمایه‌گذاری شود به عدد ۹۹ میلیون دلار و ۸۴۰ هزار دلار می‌رسد.

حق ورودی هر گوشی وارداتی که بالای ۶۰۰ دلار ارزش دارد باید به صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته اختصاص پیدا می‌کرد و این صندوق مبالغ دریافتی را به حمایت از تولید گوشی و محصولات میکروالکتریک اختصاص می‌داد. در شهریور ۱۴۰۱ آیین‌نامه حمایت از تولید گوشی‌های داخلی تدوین و قرار شد صندوق گزارش میزان سرمایه‌گذاری، تسهیلات پرداختی و یارانه سود پرداخت‌شده را به صورت برخط به کارگروه و سازمان برنامه و بودجه ارائه کند.

سه ماه بعد از تدوین این آیین‌نامه در آذر ۱۴۰۱ مدیرعامل این صندوق در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرد، تاکنون اقدام عملیاتی تامین مالی صورت نگرفته و این نهاد در انتظار ابلاغ آیین‌نامه عملیات اجرایی است.

ممنوعیت رجیستری آیفون، شوک قوی به قیمت بازار موبایل

یکی دیگر از خبرهای پرسروصدای بازار موبایل در سالی که گذشت، ممنوعیت رجیستری آیفون ۱۴ بود. ماجرا از ممنوعیت فروش این سری از گوشی‌های آیفون در مشهد آغاز و بعد اخباری درباره رجیستر نشدن گوشی‌های آیفون ۱۴ در فضای مجازی دست‌به‌دست شد. مهدی عبقری، دبیر انجمن واردکنندگان موبایل، گفت: ثبت گوشی مسافری آیفون از تاریخ ۱۰ مهرماه به‌ بعد غیرممکن بوده است. با این حال، اواسط آذر ۱۴۰۱ سخنگوی وزارت صمت احتمال رجیستری گوشی‌های آیفون را مطرح کرد. سخنی که واکنش دبیر انجمن واردکنندگان موبایل را در پی داشت. به گفته او، اینکه گفته می‌شود رجیستری گوشی‌های آیفون ۱۴ در صف قرار گرفته منظور گوشی‌هایی است که در مدت کوتاهی در مهرماه به شکل مسافری کد دریافت کرده‌اند و گوشی‌های موجود در بازار جزو این دسته نیستند.

اظهارنظرها درباره رجیستری این مدل از گوشی‌های آیفون تا اسفندماه هم ادامه پیدا کرد. سخنگوی وزارت صمت دی‌ماه اعلام کرد فقط بخشی از تصمیم‌گیری در خصوص واردات آیفون ۱۴ با این وزارتخانه است و دستگاه‌های دیگری هم در این موضوع صاحب‌نظرند.

آنچه بر سر آیفون ۱۴ آمد، نگرانی‌ها درباره رجیستری آخرین پرچمدار سامسونگ را نیز افزایش داد. در زمستان سالی که گذشت از گلکسی S23 رونمایی شد و زمزمه‌هایی مبنی بر ممنوعیت رجیستری این دستگاه نیز شنیده می‌شد اما انجمن واردکنندگان موبایل اعلام کرد محدودیتی در رجیستری این موبایل‌ها وجود ندارد. به این ترتیب می‌توان امیدوار بود حق ورودی‌ای که از واردات گوشی‌های بیش از ۸۰۰ دلاری گلکسی S23 نیز دریافت می‌شود در تولید تلفن‌های همراه داخلی سرمایه‌‌گذاری شود.