نبوغ جمعی: افشای کد منبع‌باز

گولان لوین (Golan Levin)، برنامه‌نویس مشهور آمریکایی و اجراکننده ده‌ها پروژه موفق کامپیوتری، در توصیفی جالب می‌گوید: «به اشتراک‌گذاری رایگان و آموزش در کد منبع‌باز با مفهوم نبوغ فردی ناسازگار است.» انسان‌ها سال‌هاست با نبوغ قائم به افراد خو گرفته‌اند و در هر پروژه‌ای به دنبال فردی ذاتاً رهبر یا مدیر هستند تا مسئولیت به ثمر نشستن و موفقیت پروژه را بر عهده گیرد، اما با پدید آمدن ابزارهایی مانند نرم‌افزارهای کد منبع‌باز، مفهوم نبوغ جمعی که از ویژگی‌ها و توانایی‌های تک‌تک افراد جمع به وجود می‌آید کار گروهی را وارد فضایی جدید کرد. در یک پروژه منبع‌باز، تمام شرکت‌کنندگان از آنچه روی می‌دهد آگاه‌اند و به جای تحمیل مسئولیت بر دوش یک نفر، بار سنگین آن را با هم می‌پذیرند. بنابراین اصلی‌ترین فاکتور برای ایجاد اشتیاق و فضای کار گروهی، اشتراک اطلاعات و تساوی حق دسترسی به کد منبع بین همه افراد است، فارغ از سلسله‌مراتب سازمانی، تحصیلات، سن، موقعیت اجتماعی و غیره. با این وصف، امروزه شرکت‌های فعال در حوزه کسب‌وکارهای فناوری اطلاعات اغلب با این سوال مواجه می‌شوند که محصولات خود را به صورت کد منبع‌باز منتشر کنند یا به صورت کد منبع‌بسته. پاسخ به این سوال علاوه بر ارزیابی بازار هدف و کاربران نهایی، نیازمند آگاهی از مزایا و معایب هر یک خواهد بود. در این نوشته تلاش شده است انتشار نرم‌افزارهای با کد منبع‌باز از منظر حقوقی بررسی و در نهایت جمع‌بندی مشخصی از این مجموعه نوشتار به مخاطبان ارائه شود. انتشار نرم‌افزار یا افشای کد منبع‌باز چنان‌که در نوشته‌های پیشین نیز گفته شد، در دسترس قرار دادن کد منبع نرم‌افزار، تحت عنوان «افشا» شناخته می‌شود. این افشا می‌تواند در نرم‌افزارهای کد منبع‌بسته، صرفاً برای خریدار/ سفارش‌دهنده نرم‌افزار صورت گیرد یا در نرم‌افزارهای کد منبع‌باز برای عموم و بدون هیچ‌گونه محدودیت. مسلماً استفاده مجانی از حاصل زحمات سایرین، لذتی بهشتی دارد اما همکاری در توسعه...