مجوزهای بهره‌برداری در نرم‌افزارهای کد منبع باز؛ قواعد حکمرانی جمعی

«قدرت کد منبع باز از قدرت مردم است. مردم حکمرانی می‌کنند.» این جمله معروف از فیلیپه کان (Philippe Kahn) دانشمند، ریاضیدان و مهندس هوش مصنوعی فرانسوی است که به دلیل اختراع دوربین تلفن همراه در جهان شناخته شده است. در تفسیر این جمله می‌توان گفت به اشتراک‌گذاری یک پروژه بین اجتماع عظیمی از افراد متخصص که هر یک با توجه به شناخت و نیاز مشتری آن را تکمیل می‌کنند و در قید و بند تکالیف و تعهدات قانونی و حقوق خصوصی قرار نمی‌گیرند، تجمیع توانایی‌های انفرادی است که در نهایت به قدرت اجتماع خواهد انجامید، اما این حکمرانی باید قاعده‌مند و در چارچوب حفظ حقوق جمعی باشد. قواعدی که بر اساس هدف، نیاز و نقشه راه تعریف ‌شده‌اند. در این نوشتار به معرفی نمونه‌هایی از مجوزهای بهره‌برداری کد منبع باز و نکات حقوقی قابل توجه در این حوزه پرداخته شده است. انواع معمول مجوزهای بهره‌برداری نرم‌افزارهای کد منبع باز (Open source licenses) لایسنس‌های اپن‌سورس عموماً به دو گروه طبقه‌بندی می‌شوند: آسان‌گیر (permissive) و کپی لفت (copyleft). ۱- لایسنس‌های آسان‌گیر چنان‌که از نام‌شان نیز مشخص است، بسیار ساده هستند و به شما اجازه می‌دهند مادامی ‌که «الزامات اعلامیه مجوز» (Notice requirements) استفاده از آن را رعایت می‌کنید، هر کاری مایل باشید با نرم‌افزار انجام دهید. این الزامات پیچیدگی زیادی برای سازگار شدن با آنها و رعایت‌شان ندارند اما برای اقداماتی همچون توزیع مجدد می‌توانند چالشی اجرایی بر سر راه برنامه‌نویسان ایجاد کنند. در خلاصه‌ترین توضیح می‌توان گفت الزامات اعلامیه مجوز، فایلی در قالب متن است که در کنار فایل قابل اجرا قرار می‌گیرد و برنامه‌نویس یا ارسال‌کننده آن به این وسیله به گیرنده اعلام می‌کند چه نرم‌افزارهای کد منبع بازی در نرم‌افزار او مورد استفاده قرار گرفته است. لایسنس‌های آسان‌گیر، مانند تمام مجوزهای بهره‌برداری کد منبع باز، نرم‌افزار را به همان صورتی که هست و بدون هیچ ضمانتی ارائه می‌دهند؛ بنابراین...