نحوه ارائه خدمات الکترونیکی دولت به کسب‌وکارها مشخص شد اپراتورهای خدمات الکترونیکی دولت، موافقت اصولی گرفتند

به گزارش پیوست، از امروز (۸ شهریور) به صورت رسمی دو اپراتور، شرکت سامانه‌های یکپارچه تعاملات الکترونیکی دانا و شرکت سامانه‌های تجاری نوآوران توسن، به صورت رسمی فعالیت خود را آغاز خواهند کرد. این دو اپراتور ارائه‌دهنده خدمات الکترونیکی دولت به بخش خصوصی و کسب‌وکارها خواهند بود.

تاکنون بخش خصوصی برای اینکه بتواند از سرویس‌های ارائه‌شده توسط دولت در مرکز ملی تبادل اطلاعات استفاده کند باید درخواست خود را به صورت مستقیم به کارگروه تعامل‌پذیری ارائه می‌داد و این کارگروه امکان دسترسی به این سرویس‌ها را از طریق PGSB (گذرگاه خدمات عمومی دولت الکترونیکی) فراهم می‌کرد. از همین رو هر سرویس بنا بر درخواست یک کسب‌وکار فقط برای همان کسب‌وکار فراهم می‌شد این در حالی است که قاعدتاً آن سرویس می‌تواند پیش‌نیاز ارائه خدمات تمامی کسب‌‌وکارهای مشابه قرار گیرد. از همین رو طبق مصوبه شورای اجرایی فناوری اطلاعات، سازمان فناوری اطلاعات موظف شده بود با برگزای مناقصه امکانات فعالیت بخش خصوصی در این بخش را فراهم کند.

تاکنون دو شرکت سامانه‌های یکپارچه تعاملات الکترونیکی دانا و سامانه‌های تجاری نوآوران توسن موفق شده‌اند مجوزهای لازم را از سازمان فناوری اطلاعات و تاییدیه فعالیت را از کارگروه تعامل‌پذیری دریافت کنند. هم‌اکنون شرایطی فراهم شده است که در صورت تعریف سرویسی در مرکز ملی تبادل اطلاعات، در صورت نیاز بخش خصوصی، امکان ارائه آن از طریق یکی از این اپراتورها وجود دارد. فعالیت این اپراتورها با هدف کاهش تصدی‌ دولت در کسب‌وکار بخش خصوصی صورت گرفته است.

در مصوبه کارگروه تعامل‌پذیری به صورت خاص برای اپراتورها، مرکز ملی تبادل اطلاعات و همچنین دستگاه‌های اجرایی وظایف و تکالیف مجزایی تعریف شده است.

تکالیف اپراتورهای ارائه‌دهنده خدمات

از مهم‌ترین وظایفی که کارگروه تعامل‌پذیری بر آن تاکید کرده، حفظ محرمانگی داده‌ها و حفظ امنیت بستر تبادل داده در کل فرایند درخواست و تحویل داده است. کسب‌وکارها برای دریافت سرویس‌های خود به اپراتورها متصل می‌شوند؛ از همین رو علاوه بر اینکه اپراتور باید ملزم به حفظ محرمانگی داده‌های کسب‌وکارها باشد باید در کل چرخه فعالیت نیز امنیت داده‌ها را حفظ کند چراکه هرگونه نفوذ به اپراتور منجر به آسیب‌پذیری کسب‌وکار و حتی داده‌های مرکز ملی تبادل اطلاعات خواهد شد.

همچنین اپراتورها موظف شده‌اند کلیه داده‌های ترافیک مشتریان خود را به مرکز ملی تبادل اطلاعات ارائه دهند و اطلاعات قراردادهای خود با مشتریان را نیز به این مرکز اعلام کنند. این اقدام به منظور نظارت این مرکز بر فعالیت اپراتورها صورت گرفته است تا مشخص شود تمامی اپراتورها فعال هستند و به بخش خصوصی خدمات و سرویس ارائه می‌دهند.

از دیگر ملزومات تعیین‌شده برای اپراتورها ارائه ندادن سرویس خود به شرکت‌هایی است که اقدام به جمع‌آوری سرویس‌های مختلف و در نهایت فروش مجدد آن می‌کنند. در اصل هیچ شرکتی نباید خدمات اپراتورها را تجمیع کند و مجدداً به فروش برساند بلکه هر کدام از شرکت‌ها می‌توانند با اتصال به این اپراتورها سرویس را دریافت و از آن استفاده کنند.

طبق این بند از مصوبه، دسترسی هر یک از مشتریان که بدون ایجاد ارزش افزوده مبادرت به فروش داده یا ایجاد دسترسی وب‌سرویس‌ها به اشخاص غیر کرده باشد، حسب اعلام مراجع ذی‌صلاح و اعلام مرکز ملی تبادل اطلاعات قطع خواهد شد.

اپراتورها می‌توانند نیازهای بخش خصوصی برای دریافت سرویس را شناسایی و آنها را برای ایجاد به کارگروه تعامل‌پذیری ارائه کنند و کارگروه نیز پس از برقراری سرویس توسط مرکز ملی تبادل اطلاعات آن را در اختیار اپراتورها قرار دهد.

رعایت رقابت منصفانه یکی دیگر از مواردی است که در این مصوبه بر آن تاکید شده است، در اصل هیچ‌کدام از اپراتورها نمی‌توانند قراردادهای انحصاری با مشتریان خود ببندند و مشتریان آنها می‌توانند سرویس‌های مورد نیاز خود را از تمامی اپراتورها دریافت کنند.

همچنین اپراتورها باید امکانی فراهم کنند تا مشتریان‌شان بتوانند سرویس‌های مورد نیازشان را به ‌آنها اعلام کنند و آنها نیز بر اساس نیاز مشتریان درخواست ایجاد سرویس را به مرکز ملی تبادل اطلاعات اعلام کنند.

عدم ذخیره‌سازی داده‌های درخواستی و دریافتی از دیگر الزامات در نظر گرفته‌شده برای اپراتورهاست. هیچ‌کدام از اپراتورها نباید داده‌ای را نزد خود ذخیره کنند بلکه باید بستر تبادل داده را فراهم کنند.

همچنین اگر سرویسی تعرفه مشخصی داشت، اپراتورها باید طبق آن عمل کنند و اگر سرویسی جدید بود یا تعرفه‌ای برای آن تعیین نشده بود، درخواست تعیین تعرفه را باید به کمیسیون تنظیم مقررات ارائه کنند. از همین رو باید سامانه صدور صورت‌حساب برخط ایجاد کنند.

اپراتورها باید به‌ گونه‌ای عمل کنند که امکان تلفیق APIهای مختلف را داشته باشند و خدمات و سرویس‌های ارزش افزوده به مشتریان خود ارائه دهند. از همین رو می‌توان مرکز ملی تبادل اطلاعات یا NIX را به مثابه پلتفرم‌های ارائه APIهای باز یا همان بوم‌ها تصور کرد که از یک سو مراکز دولتی می‌توانند به آن وصل شوند و سرویس‌های خود را به اشتراک بگذارند و با یکدیگر تبادل کنند و از سمت دیگر بخش خصوصی نیز می‌تواند از APIهای موجود روی این بستر استفاده کند و از طریق این بستر خدمات ارزش افزوده ایجاد کند و در اختیار کسب‌وکارها قرار دهد.

اپراتورها ملزم‌اند این سرویس‌ها را فقط در اختیار مشتریان شناسنامه‌دار خود و مشتریانی که پرونده مالیاتی دارند قرار دهند. به نظر می‌رسد این بند از مصوبه تکمیل‌کننده ماده ۱۱ قانون پایانه‌های فروشگاهی است که طبق آن تمامی کسب‌وکارها ملزم شده‌اند برای دریافت درگاه پرداخت حتماً پرونده مالیاتی داشته باشند، در غیر این صورت درگاه پرداخت برای آنها ایجاد نخواهد شد.

تکالیف مرکز ملی تبادل اطلاعات

کارگروه تعامل‌پذیری، تکلیف مرکز ملی تبادل اطلاعات برای ارائه سرویس‌ها به اپراتورها را نیز مشخص کرده است. طبق این مصوبه مرکز ملی تبادل اطلاعات باید داده‌های ترافیکی (Log) اپراتورها را حداقل برای ۶ ماه نگهداری کند.

همچنین باید امکانی فراهم کند که اپراتورها بتوانند بر اساس درخواست مشتریان‌شان به سرویس‌های مورد نیازشان دسترسی یابند. همچنین گزارش ماهانه اپراتورها یا کارورها را باید به کارگروه تعامل‌پذیری ارائه دهند. مرکز ملی تبادل اطلاعات از این پس نباید سرویس‌های ایجادشده در این بستر را به غیر از بخش دولتی به کسب‌وکاری ارائه دهد. کسب‌وکارها باید فقط از طریق این اپراتورها سرویس‌های مورد نیاز خود را دریافت کنند. حفظ محرمانگی اطلاعات مشتریان اپراتورها یکی دیگر از الزامات مرکز ملی تبادل اطلاعات است.

همچنین باید با اپراتورها برای ایجاد وب‌سرویس‌های جدید توسط دستگاه‌های اجرایی همکاری کند و رعایت توافقنامه سطح خدمات و اعلام قطعی‌های پیش‌بینی‌شده خدمات و نیز هرگونه تغییر در وب‌سرویس‌ها و APIها باید از سوی مرکز ملی تبادل اطلاعات به اپراتورها اعلام شود.

برای اینکه اپراتورها بتوانند توافقنامه سطح خدمات با کسب‌وکارها امضا کنند، باید بتوانند این توافقنامه را با مرکز ملی تبادل اطلاعات نیز امضا کنند. از همین رو مرکز ملی تبادل اطلاعات ملزم شده است تا با اپراتورها SLA امضا کند.

تکالیف دستگاه‌های اجرایی

کارگروه تعامل‌پذیری به دستگاه‌های اجرایی اجازه داده است تا با همکاری اپراتورها و در قالب قراردادهای PPP اقدام به ایجاد سرویس‌های جدید و ارائه آنها به کسب‌وکارها کنند. با این امکان علاوه بر اینکه کسب‌وکارها می‌توانند به سرویس‌های مورد نیاز خود دست پیدا کنند، بخش دولتی نیز با توجه به تعرفه دریافتی به ایجاد سرویس‌ها و تعریف آنها مشتاق می‌شود، چراکه ارائه خدمات و سرویس‌ها در GSB یا PGSB گذرگاه خدمات دولت الکترونیکی رایگان است اما با تعریف سرویس‌های جدید طبق درخواست بخش خصوصی می‌تواند درآمد داشته باشد.

طبق مصوبه کارگروه «امکان انعقاد قراردادهای پیمانکاری یا مشارکت و سرمایه‌گذاری با کارورها جهت ایجاد خدمات جدید تبادل اطلاعات با رعایت مفاد این مصوبه» وجود دارد.

همچنین دستگاه‌های اجرایی باید مصوبات مراجع قانونی نظیر کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات را برای تعرفه خدمات جدید حسب ضرورت دریافت کنند. از سویی دستگاه‌های اجرایی نیز برای اینکه امکان امضای SLA در کل چرخه ارائه سرویس وجود داشته باشد باید توافقنامه سطح خدمات را امضا کنند و اعلام قطعی‌های پیش‌بینی‌شده خدمات و نیز هرگونه تغییر در وب‌سرویس‌ها و API‌ها را به مرکز ملی تبادل اطلاعات اعلام کنند.

با این مصوبه چرخه ارائه خدمات و سرویس‌های دولتی به بخش خصوصی و کسب‌وکارها مشخص شد و آنها می‌توانند به سرویس‌های مورد نیاز خود دست پیدا کنند و حتی اگر سرویسی می‌خواهند که تاکنون ارائه نشده است، پیشنهاد ایجاد آن سرویس را به اپراتور بدهند.