اورکلاک کردن CPU چیست و چرا اورکلاک انجام می‌شود؟

اورکلاک CPU

در این قسمت ابتدا توضیح مختصری درباره دو موضوع اورکلاک و CPU می‌دهیم و در ادامه با استفاده از این تعاریف، مفهموم اورکلاک CPU را بررسی می‌کنیم.

• اورکلاک چیست: شرکت‌های سازنده قطعات، فرکانس خاصی را برای آنها تعیین می‌کنند که میزان و سرعت فعالیت هر قطعه متناسب با این فرکانس مشخص می‌شود. با اورکلاک کردن یک قطعه میزان این فرکانس بیشتر می‌شود و به دنبال آن سرعت کارایی آن قطعه و تعداد عملیاتی که می‌تواند در هر ثانیه انجام بدهد افزایش می‌یابد.

نکته مهمی که هنگام اورکلاک کردن قطعات باید به آن توجه کنید این است که با افزایش سرعت قطعات میزان برق مصرفی هم افزایش می‌یابد و این امر باعث افزایش دمای قطعات و سیستم می‌شود. پس لازم است که هنگام انجام این فرایند از دستگاه‌های خنک‌کننده قوی در سیستم خود استفاده کنید تا خطر سوختن و از بین رفتن قطعات مختلف سیستم را از بین ببرید.

• CPU چیست: CPU یا همان واحد پردازش مرکزی یکی از مهم‌ترین قطعات کامپیوتر است که به مغز کامپیوتر معروف است. این بخش از کامپیوتر وظیفه پردازش داده‌های ورودی و ارائه خروجی‌ها را برعهده دارد.‌ هرچه قدرت این بخش از کامپیوتر بیشتر باشد، سیستم می‌تواند برنامه‌ها و بازی‌های سنگین‌تری را بدون ایجاد کندی و خطا اجرا کند.

با توجه به تعاریف بالا به این نتیجه می‌رسیم که در اورکلاک کردن CPU با بیشتر کردن فرکانس کاری CPU، سرعت پردازش داده‌ها و اجرای برنامه‌ها به طور چشمگیری بیشتر می‌شود. اورکلاک کردن CPU در افزایش سرعت و بهبود عملکرد سیستم شما بسیار مؤثر است. با انجام این کار می‌توانید قدرت CPU خود را افزایش دهید و به دنبال آن می‌توانید بازی‌ها را روان‌تر اجرا کنید و فرایند ویرایش عکس و فیلم را با سرعت بیشتری انجام دهید.

درمورد اورکلاک کردن لپ‌تاپ‌ها نیاز به توجه بیشتری هست. همان‌طور که در ابتدای این مطلب اشاره کردیم اورکلاک‌ کردن CPU باعث داغ شدن سخت‌افزارها و قطعات سیستم می‌شود و با توجه به اینکه سیستم خنک‌کننده هوا در لپ‌تاپ‌ها ضعیف‌تر است بهتر است که این کار را انجام ندهید. البته در بیشتر CPUهای استفاده شده در لپ‌تاپ‌ها قابلیت اورکلاک کردن وجود ندارد.

چرا اورکلاک کنیم؟

با اورکلاک کردن می‌توانید بدون صرف هزینه، سرعت و توان بیشتری از CPU خود دریافت کنید. اما خوب است بدانید با گذشت زمان میزان استفاده از این روش کمتر شده ‌است. دلیل این امر روی کار آمدن CPUهای با قدرت بالا است که به تنهایی نیاز کاربران را فراهم می‌کنند.

در گذشته قدرت و سرعت CPUها در حدی بود که با اورکلاک کردن، سرعت سیستم به طور محسوسی زیاد می‌شد اما در CPUهای امروزی این اتفاق نمی‌افتد و با اورکلاک کردن CPU تغییر زیادی در سرعت سیستم رخ نمی‌دهد. در سیستم‌های امروزی سرعت پایین پردازنده دلیل کند بودن سیستم نیست. بلکه سرعت سیستم به دلیل کند بودن هارد دیسک پایین می‌آید. در این شرایط بهتر است به جای اورکلاک کردن CPU، استفاده از یک دیسک حالت جامد یا همان SSD را امتحان کنید.

اما موضوع برای گیمرها و افرادی که کار حرفه‌ای با سیستم خود می‌کنند متفاوت است. این افراد همیشه می‌خواهند از تمام توان موجود در سخت افزار خود، برای گرفتن چند فریم بیشتر در بازی‌ها یا انجام عملیات و کارها با سرعت بیشتر، استفاده کنند و اورکلاک کردن برای آنها به یک موضوع مهم تبدیل می‌شود. با این‌حال بازی‌های امروزی شدیداً به کارت گرافیک قوی نیاز دارند و پردازنده‌های مدرن در حالت عادی برای اجرای این بازی‌ها، کافی هستند. بنابراین در بیشتر موارد، اورکلاک کردن پردازنده‌ی اصلی کمک زیادی به اجرای سریع‌تر بازی‌ها نمی‌کند و بهتر است به سراغ اورکلاک کردن کارت گرافیکی بروند.

یکی دیگر از دلایلی که می‌تواند شما را تشویق به اورکلاک کردن CPU کند صرفه‌جویی در هزینه‌‌ها است. ممکن است اینطور فکر کنید که با خریدن CPU با مدل پایین‌تر که قیمت کمتری دارد و اورکلاک کردن آن در هزینه‌های خود صرفه‌جویی می‌کنید. اما همانطور که قبلاً هم گفتیم برای اورکلاک کردن باید از سیستم‌های خنک‌کننده قوی روی سیستم خود استفاده کنید که با تهیه آن ممکن است هزینه بیشتری هم صرف کنید.

به طور کلی پیشنهاد ما این است که اگر تجربه کافی در کار با قطعات کامپیوتری ندارید دست به این کار نزنید.

مزایا و معایب اورکلاک CPU

اورکلاک کردن CPU دارای مزایا و معایبی است که بهتر است قبل از انجام این کار با آنها آشنا باشید.

از جمله مزایای اورکلاک CPU می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش سرعت و کارایی سیستم
• افزایش سودمندی دستگاه‌های قدیمی
• هم‌ترازی عملکرد آنها با دستگاه‌های جدیدتر
• بهره‌بری حداکثری از پتانسیل قطعات سیستم

معایب اورکلاک CPU عبارت‌اند از:

• کاهش طول عمر قطعات الکترونیکی به دلیل گرمای ایجاد شده از افزایش ولتاژ
• احتمال ایجاد ارور در بعضی از قطعات که منجر به تعویض آنها می‌شود
• باطل شدن گارانتی قطعات بعد از اورکلاک کردن آنها (بیشتر شرکت‌های تولید کننده قطعات گارانتی آن قطعه را فقط در حالتی‌که دستکاری نشود برعهده می‌گیرند.)

نحوه انجام اورکلاک CPU

حالا که با مفهوم و مزایا و معایب اورکلاک آشنا شدید خوب است که روش انجام آن را یاد بگیرید. قبل از شروع فرایند اورکلاک کردن CPU لازم است چند نکته مهم را بررسی کنید.

1. در اورکلاک کردن CPU اولین نکته مهم این است که بدانید آیا CPU سیستم شما قابلیت اورکلاک شدن دارد یا نه. بیشتر CPUها این قابلیت را دارند اما بعضی از آنها که پردازنده‌های قفل شده نام دارند این قابلیت را ندارند. برای مثال در پردازنده‌های خانواده اینتل آنهایی که پایان سری آن‌ها حرف k دارد قابلیت اورکلاک شدن را دارند. در گروه AMD آنهایی که در خانواده AMD Ryzen هستند دارای این قابلیت هستند.
2. همنطور که گفته شد در فرایند اورکلاک کردن CPU دمای سیستم و قطعات آن زیاد می‌شود. پس باید سیستم خنک‌کننده کامپیوتر خود را تغییر و آن را ارتقا دهید. یکی از بهترین سیستم‌های خنک‌کننده برای اورکلاک، استفاده از سیستم‌های خنک‌کننده آبی است. در این سیستم‌ها برای خنک کردن از آب در یک سیستم بسته استفاده می‌شود.
3. قبل از شروع فرایند اورکلاک با استفاده از نرم‌افزارهای موجود دمای بیشینه CPU را اندازه‌گیری کنید. برای این کار یک یا چند برنامه سنگین را اجرا کنید تا بیشترین استفاده از CPU صورت گیرد. اگر دمای سیستم شما در این حالت بیشتر از ۸۰ درجه باشد امکان اورکلاک کردن برای سیستم شما وجود ندارد. همچنین لازم است قبل از این کار از CPU سیستم خود تست استرس بگیرید. برای این کار هم نرم‌افزارهایی با نام نرم‌افزارهای بنچمارک وجود دارند که می‌توانید آنها را دریافت و روی سیستم خود نصب کنید. بعد از گرفتن این تست اطلاعاتی درباره CPU به شما داده می‌شود که با استفاده از آنها می‌توانید متوجه شوید سیستم شما توانایی اورکلاک شدن دارد یا نه. همینطور می‌توانید این اطلاعات را یادداشت کنید و بعد از اورکلاک کردن CPU سیستم، آنها را با نتایج جدید مقایسه کنید و در صورتی که نتیجه اورکلاک بهتر بود آن را برای همیشه ذخیره کنید.

بعد از بررسی این نکات و اطمینان حاصل کردن از اینکه سیستم شما برای اورکلاک مناسب است، می‌توانید از دو روش تغییر تنظیمات بایاس و یا تغییر تنظیمات در نرم‌افزارهای مخصوص اورکلاک که معمولاً به همراه مادربورد ارائه می‌شوند، کار خود را شروع کنید.

با انجام سه مرحله زیر می‌توانید CPU خود را اورکلاک کنید:

1. ابتدا فرکانس کاری پردازنده را کمی افزایش دهید. برای این کار وارد قسمت بایاس مادربورد شوید یا در نرم‌افزار مخصوص به دنبال بخش Advanced CPU Core Settings یا  OC بگردید. در این قسمت سرعت هرکدام از هسته‌های CPU را افزایش دهید. دقت کنید که این افزایش سرعت را کم کم و در چند مرحله انجام دهید تا سیستم شما دچار مشکل نشود. در اورکلاک حرفه‌ای میزان افزایش سرعت هر هسته حداکثر تا یک گیگاهرتز انجام می‌شود. تنظیمات را ذخیره کنید و سیستم‌عامل را راه‌اندازی کنید. با اجرای برنامه‌‌های سنگین که بار پردازشی سنگینی روی CPU اعمال می‌کنند، پایداری و دمای سیستم را اندازه بگیرید. اگر سیستم در حالت پایدار قرار داشت می‌توانید مراحل قبل را تکرار کنید و فرکانس کاری پردازنده را مقداری بیشتر کنید.
2. زمانی‌که با افزایش فرکانس کاری پردازنده سیستم دچار مشکلاتی مانند ری‌استارت شدن، سیاه شدن صفحه مانیتور و مشکلات گرافیکی و یا هنگ کردن شد، باید ولتاژ کاری پردازنده را افزایش دهید. این کار را باید به کندی انجام دهید و در هر مرحله به اندازه ۰.۰۲۵ به مقدار قبلی ولتاژ اضافه کنید. دقت کنید که مقدار ولتاژ نباید بیشتر از ۱.۴ تا ۱.۵ شود. افزایش ولتاژ با شدت بیشتری باعث داغ شدن سیستم و قطعات آن می‌شود و برای همین است که این افزایش باید به دقت و به آرامی انجام شود تا باعث سوختگی قطعات سیستم نشود.
3. در این مرحله شما تمام بخش‌های مربوط به اورکلاک را انجام داده‌اید. حال باید آن را تست کنید. برای تست می‌توانید از همان برنامه‌هایی که معرفی شد استفاده کنید. همچنین می‌توانید نتایج به‌دست آمده را با نتایج قبلی مقایسه کنید تا ببینید فرایند اورکلاک CPU به خوبی انجام شده است. در این حالت با انجام برنامه‌های گوناگون و یا بازی‌های سنگین فشار زیادی به پردازنده شما در حالت اورکلاک نیز وارد نمی‌شود و شما می‌توانید از سرعت به دست آمده نهایت استفاده را ببرید.

به این نکته توجه کنید که اورکلاک کردن هر CPU متناسب با نوع آن قطعه تا حد معینی قابل انجام است که این مقدار در مشخصات CPU نوشته می‌شود.

وقتی به یک حالت پایدار درسیستم خود رسیدید و از آن راضی بودید می‌توانید تنظیمات انجام شده و مقادیر آنها را یادداشت کنید تا بعدها در صورت نیاز بتوانید دوباره آنها را اعمال کنید.

ما در این مطلب سعی کردیم به روشی ساده مفهوم اورکلاک CPU را برای شما توضیح دهیم. امیدواریم خواندن این مطلب برای شما مفید باشد. سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما در میان بگذارید.