گزارش بازار کار دیوار: یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در سال ۹۹ از بازار کار خارج شده‌اند

به گزارش پیوست، دیوار گزارش جامع بازار کار ایران در سال ۹۹ را منتشر کرد. در این گزارش داده‌های جالب توجهی از بازار کار ایران در سال ۹۹ که همه‌گیری کرونا به‌ شدت روی بازار کار ایران تاثیر گذاشت وجود دارد.

۸۱ درصد زنان به دلیل «مسئولیت‌های شخصی یا خانوادگی» دنبال کار نیستند

در این گزارش آمده است از کل جمعیت حدوداً ۸۳ میلیونی ایران در سال ۹۹، ۷۵ درصد آنها یعنی ۶۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در سن کار بودند که ۴۱ درصد آنها از لحاظ اقتصادی فعال‌اند، البته این درصد در میان زنان و مردان اختلاف فاحشی دارد. نرخ مشارکت اقتصادی مردان در مناطق شهری ۶۷ درصد و زنان ۱۳.۵ درصد است. در مناطق روستایی نیز این نرخ برای مردان ۷۳ درصد و برای زنان ۱۵ درصد است. در استان‌های مرکزی،‌ بوشهر و فارس بیشترین اختلاف در نرخ مشارکت مردان و زنان مشاهده می‌شود.

در این سال نرخ مشارکت اقتصادی زنان نسبت به سال ۹۸ کاهش یافته و از ۱۷ درصد به ۱۴ درصد رسیده است. این یعنی ۸۶ درصد از زنان دنبال شغل نیستند و ترجیح می‌دهند بیکار باشند. از کل جمعیت غیرفعال اقتصادی، ۵۶ درصد آنها زنان شهری و تنها ۲۱ درصدشان زنان روستایی‌اند. علت این ترجیحات متفاوت است. دلیل غیرفعال بودن بسیاری از این زنان (۸۱ درصد)، «مسئولیت‌های شخصی یا خانوادگی» ذکر شده است.

زنان دو برابر مردان بیکار شده‌اند

گزارش دیوار می‌گوید نرخ بیکاری در سال ۹۹، برای اولین بار از سال ۱۳۸۴ تک‌رقمی شده است. در این مورد نیز زنان وضعیت بدتری نسبت به مردان دارند و نرخ بیکاری، هم در زنان شهری و هم روستایی، بیشتر از مردان است. ۱۸ درصد زنان شهری و هشت درصد زنان روستایی بیکارند در حالی که این رقم برای مردان شهری ۸.۸ درصد و برای مردان روستایی هفت درصد است.

در این سال به طور خالص بیش از یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از بازار کار خارج شده‌اند که ۶۳ درصد آنها را زنان تشکیل می‌دهند. دو نفر از هر سه نفری که شغل خودشان را از دست داد‌ه‌اند زن بوده‌اند. همچنین خالص تعداد شاغلان یک میلیون نفر کاهش یافته است.

۸۴ درصد افراد شاغل در کشور در سال ۹۹ مرد بودند. از بین همه افرادی که در سن کار بودند ۶۳ درصد مردان شاغل بوده‌اند و تنها ۱۲ درصد زنان شغل داشته‌اند.

بیشترین نرخ بیکاری متعلق به استان‌های لرستان، چهارمحال و بختیاری و کرمانشاه بوده است. در بیشتر استان‌ها زنان بیشتر از مردان بیکار بوده‌اند اما در استان‌های آذربایجان غربی و زنجان، نرخ بیکاری مردان بالاتر بوده. بیشترین زنان بیکار نیز در استان‌های کرمان و یزد سکونت داشته‌اند.

تحصیل‌کرده‌ها بیکارترند

دیوار در گزارش خود به نرخ بیکاری و مشارکت اقتصادی به تفکیک مدرک تحصیلی نیز پرداخته است. در این گزارش می‌بینیم ۴۲ درصد از افراد بیکار کسانی هستند که مدرک دانشگاهی دارند. در حالی که در سال ۸۴ تنها ۲۰ درصد از افرادِ دارای مدرک دانشگاهی بیکار بوده‌اند.

همچنین زنان دارای تحصیلات دانشگاهی بیشتر از زنان دیگر بیکارند. نرخ بیکاری زنان دانشگاهی ۲۰ درصد و نرخ بیکاری کل زنان ۱۵.۶ درصد ذکر شده است. در این میان، ۲۵ درصد زنان دارای مدرک کارشناسی در سال ۹۹ بیکار بوده‌اند؛ برابر با بیش از نیمی از کل زنان بیکار. دیوار می‌گوید برای مردان با مدارک تحصیلی مختلف، نرخ بیکاری تفاوت چندانی نداشته است.

علاوه بر این، زنانی با مدرک دکتری تخصصی در سال ۹۹ بیکارتر شده‌اند. در سال ۹۸، پنج درصد این افراد بیکار بوده‌اند اما در سال ۹۹ این نسبت به ۱۳ درصد رسیده است. در همین حال این نرخ برای مردان از چهار درصد به کمتر از دو درصد رسیده است.

طی کردن مدارج دانشگاهی بیشتر برای زنان تاثیر چشمگیری در نرخ مشارکت اقتصادی آنها دارد اما در میان مردان چنین همبستگی‌ای دیده نمی‌شود.

نرخ بیکاری در میان افراد با مدرک کاردانی بیشتر از دیگر مقاطع بوده است. بعد از آن، افراد دارای مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر از دیگران کمتر بیکار بوده‌اند. همان‌طور که گفته شد بیش از نصف زنان بیکار، مدرک کارشاسی دارند اما بیشترین مردان بیکار، مدرک دیپلم یا پیش‌دانشگاهی و راهنمایی یا متوسطه داشتند.

علاوه بر این، بیش از یک‌سوم کل بیکاران و حدود نیمی از مردان در رشته مهندسی ساخت و تولید تحصیل کرده‌اند. زنان بیکاری که در رشته‌های بازرگانی، علوم اداری و حقوق تحصیل کرده‌اند نیز بیشترین سهم را در میان زنان بیکار داشته‌اند؛ حدود یک‌سوم.

۷۳ درصد از شاغلان در سال ۹۹ مدرک دانشگاهی نداشته‌اند. البته سهم افراد شاغل دارای مدرک دانشگاهی در سال‌های اخیر مرتب افزایش یافته و از ۱۴ درصد در سال ۸۴ به ۲۷ درصد در سال ۹۹ رسیده است.

۶۶ درصد افراد بیشتر از زمان قانونی کار می‌کنند

داده‌های دیوار نشان می‌دهد افراد شاغل به طور متوسط، ۴۶ ساعت در هفته کار می‌کنند. متوسط ساعات کاری در هفته برای مردان ۴۸ ساعت و برای زنان ۳۴ ساعت است.

از طرفی بخش بزرگی از جمعیت شاغل کشور یعنی ۶۶ درصد، بیشتر از ساعات کاری قانونی در هفته (۴۴ ساعت) کار می‌کنند. ۷۲ درصد مردان و ۳۶ درصد زنان بیشتر از ۴۴ ساعت در هفته کار می‌کنند.

۸۵ درصد شاغلان در بخش خصوصی فعال هستند

۸۵ درصد شاغلان کشور در بخش خصوصی فعالیت می‌کنند. ۵۸ درصد این افراد در گروه‌های «کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری»، «تولید صنعتی» و «عمد‌ه‌فروشی و خرد‌ه‌فروشی؛ تعمیر وسایل نقلیه موتوری و موتورسیکلت» مشغول کار هستند.

در میان ۱۵ درصدی که در بخش دولتی کار می‌کنند گروه‌های «اداره امور عمومی و دفاع؛ تامین اجتماعی اجباری» و «آموزش» بیشترین شاغلان را به خود اختصاص داده‌اند.

مردان در بیشتر گروه‌های شغلی، اکثریت مطلق را در اختیار دارند؛ به عنوان مثال ۹۹.۲ درصد شاغلان گروه «ساختمان» مرد هستند. با این حال زنان در برخی گروه‌ها مانند «آموزش» و «فعالیت‌های مربوط به سلامت انسان و مددکاری اجتماعی»، «هنر، سرگرمی و تفریح»‌ نقش بیشتری داشته‌اند. در این سال نسبت به سال ۹۸ بیشترین رشد تعداد زنان شاغل مربوط به گروه «سلامت انسان و مددکاری اجتماعی» بوده است.

دوشغله‌ها

در سال ۹۹، حدود ۲.۹ درصد از شاغلان کشور شغل دوم داشته‌اند. زنان دوشغله‌، ۱.۳ درصد زنان شاغل و مردان دوشغله، ۳.۲ درصد مردان شاغل را تشکیل می‌دهند. ۹۳ درصد افراد دوشغله مرد هستند.

افراد دوشغله به طور متوسط ۵۳ ساعت در هفته کار کرده‌اند؛ این رقم برای افراد تک‌شغله ۴۵ ساعت در هفته است.

نسبت زیادی از افراد دوشغله در گروه کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری مشغول بوده‌اند و استان‌های گیلان، خراسان شمالی و اردبیل بیشترین دوشغله‌ها را در میان استان‌های کشور داشته است.

گزارش کامل دیوار از بازار کار در سال ۱۳۹۹ را از اینجا دریافت کنید.