آیا سایت‌های تجمیع نظرات می‌توانند جایگزین اینماد باشند؟

به گزارش پیوست،‌ جنجالی که بعد از اجباری شدن اینماد برای گرفتن درگاه پرداخت برپا شد، برخی فعالان این حوزه را بر آن داشت تا برای اعتمادسازی به کسب‌وکارهای اینترنتی و جلوگیری از کلاهبرداری در این فضا، چاره‌های جدیدتری پیدا کنند.

با در نظر گرفتن این اصل که یک کسب‌وکار اعتبار خود را از مشتریانش می‌‌گیرد، در سایر نقاط دنیا سال‌ها پیش پلتفرم‌هایی مانند یلپ و تراست‌پایلوت به دنیا آمدند که کارشان تجمیع نظرات و انتقادات مردم در خصوص کسب‌وکارها بود تا کاربران جدید بتوانند بهتر انتخاب کنند. پلتفرم‌هایی که در ایران هم کم‌کم با هدف شفافیت فضای کسب‌وکارهای اینترنتی و کم کردن کلاهبرداری‌ها در حال شکل‌گیری هستند.

اما مساله اینجاست که با توجه به همه کاستی‌ها و مشکلات اینماد اجباری آیا واقعاً کمک گرفتن از بخش خصوصی که پیگردی قانونی برای کسب‌وکارهای متخلف ایجاد نمی‌کند، می‌تواند راهکار خوبی برای این مشکل باشد؟

تراست پایلوت نمونه یکی از این پلتفرم‌هاست که اولین مرجع تجمیع نظرات مردم در خصوص کسب‌وکارها محسوب می‌شود و این امکان را برای مردم فراهم می‌کند که شکایات، امتیازات و نظرات سایر مصرف‌کنندگان را در مورد یک شرکت یا محصول مشاهده کنند.

این پلتفرم سال ۲۰۰۷ در دانمارک تاسیس شد و حالا با بیش از ۷۰۰ نفر کارمند و تاسیس دفتر در نقاط مختلف دنیا سالانه بالغ بر ۲۰ میلیون نظر از سوی کاربران خود دریافت می‌کند. تا به حال نیز بیش از صد میلیون نظر در این سایت ثبت شده‌ و تراست‌پایلوت را به مرجع خوبی برای تشخیص صلاحیت و کارایی بسیاری از کسب‌وکارها تبدیل کرده‌اند تا مردم با خواندن نظرات کاربرانی که پیش از آنها از این کسب‌وکارها کالا یا خدماتی خریداری کرده‌اند، بهترین انتخاب را داشته باشند.

حالا تراست پایلوت به عنوان یک نمونه موفق جهانی، الگویی برای کسب‌وکارهای ایرانی شده تا با تجمیع نظرات کاربران کار را برای خریداران یا دریافت‌کنندگان جدید خدمات کسب‌وکارها راحت‌تر کنند.

پلتفرم‌هایی برای کاربران

جمتیاز، ماتوریتی و معتبره پلتفرم‌هایی هستند که چند سال اخیر در ایران کار خود را برای تحقق این هدف آغاز کرده‌اند. در این بین «معتبره» پلتفرمی است که بیشترین شباهت را به تراست‌پایلوت دارد و شاید بتوان آن را نسخه ترجمه‌شده این پلتفرم جهانی به حساب آورد. این پلتفرم حدوداً ۱۰ روز است که به طور جدی کار خود را شروع کرده و در این مدت بیش از ۵۰ نظر روی این سایت به ثبت رسیده است. هرچند علیرضا جلیلی، بنیان‌گذار آن، امیدوار است که این سایت با افزایش بودجه مارکتینگ خود بتواند تا شش ماه آینده بین عموم مردم شناخته‌شده‌تر شود.

علیرضا جلیلی، بنیان‌گذار «معتبره»، جرقه و ایده اولیه این سایت را سخت بودن اعتماد به فروشگاه‌های اینستاگرامی یا وب‌سایت‌های فروش و خدمات می‌داند و معتقد است نبود اینماد و درگاه پرداخت برای فروشگاه‌های اینستاگرامی فرایند اعتماد به این کسب‌وکارها را برای او و اطرافیانش دشوار کرده بود.

او می‌گوید: «ما با خودمان می‌گفتیم چقدر خوب خواهد شد جایی باشد که مشتریان واقعی این کسب‌وکار را پیدا و با آنها صحبت کنیم یا حداقل نظرات‌شان را بخوانم و بدانیم که به این کسب‌وکار قابل اعتماد است؟ کالایی که ارسال می‌کنند با تصویر مطابقت دارد یا نه؟ خدمات بعد از فروش و پشتیبانی چطور است؟»

به گفته جلیلی هرچند «معتبره» از خرداد وارد فرایند تولید شده بود اما از زمان اجباری شدن دریافت اینماد برای گرفتن درگاه پرداخت به طور جدی‌تر مطرح شد. او معتقد است از طریق اینماد نمی‌توان از کیفیت کار یک کسب‌وکار آگاه شد.

با این‌ حال معتبره از هیچ نهادی اعتبار فعالیت خود را دریافت نمی‌کند و در واقع پلتفرمی برای تجمیع نظرات مردم است. جلیلی در این باره می‌گوید: «فرایند کار معتبره مانند این است که یکی از اطرافیان شما از کسب‌وکاری خرید یا خدمات دریافت کرده که از آن راضی است و این تجربه را با بقیه به اشتراک می‌گذارد.»

او با تاکید بر اینکه اعتبار کسب‌وکار به مشتریانش است ادامه می‌دهد: «هیچ نظری از سوی معتبره حذف و ویرایش نمی‌شود، مگر اینکه مخالف قوانین بوده یا توهینی در آن باشد؛ صاحبان کسب‌وکارها نیز تنها قادر به پاسخگویی به کاربران هستند و همه چیز کاملاً شفاف است.»

بنیان‌گذار معتبره درباره نحوه کسب درآمد این پلتفرم توضیح می‌دهد: «الگوی درآمدی ما B2B است و در آینده قرار است امکاناتی مانند اطلاعات نموداری، قابلیت دعوت مشتریان و سرویس‌هایی که کسب‌وکارها می‌توانند از آن برای استفاده بهتر از معتبره بهره‌ بگیرند، به صاحبان کسب‌وکارها ارائه دهیم اما استفاده از این پلتفرم برای مردم رایگان خواهد بود.»

در قرن ۲۱ ادعای خلق ایده جدید وجود ندارد

گرچه دیگر پلتفرم‌های امتیازدهی ایرانی مانند جمتیاز و ماتوریتی تلاش کرده‌اند به طور مستقل کار خود را پیش ببرند و شباهتی با نمونه‌های خارجی نداشته باشند، نمی‌توان شباهت موبه‌موی معتبره و تراست‌پایلوت را نادیده گرفت. تقریباً همه چیز از لوگوی اصلی گرفته تا جملات اولیه روی صفحه اصلی و نحوه چینش دسته‌بندی‌ها و نظرات در این دو سایت مانند هم است و شاید بتوان تنها تفاوت بارز بین این دو سایت را ترجمه انگلیسی به فارسی آن دانست. اما جلیلی بر این باور است که معتبره با اضافه کردن سرویس‌هایی اضافه‌تر مانند امکان ثبت‌ کسب‌وکارهای ایرانی و برخی قابلیت‌های رایگان برای کاربران،‌ خود را نسخه بومی‌سازی‌شده تراست پایلوت می‌داند.

او با تاکید بر اینکه در قرن ۲۱ ادعای خلق ایده جدید وجود ندارد می‌گوید: «دلیل استفاده از چنین سطحی از تشابه این است که کاربران با دیدن تراست پایلوت و محبوبیت و اعتماد این شرکت بتوانند راحت‌تر با نسخه بومی‌سازی‌شده ما ارتباط برقرار کنند.»

جلیلی با اشاره به اینکه این پلتفرم در آینده قصد دارد طراحی جدیدی داشته باشد اضافه می‌کند: «طراحی جدید ما همین حالا هم آماده است. ما سایت را روی ورژن ۰.۹ متوقف کردیم و تا زمانی که طراحی و لوگوی خودمان را استفاده کنیم به ورژن ۱.۰ تغییر نخواهیم کرد.»

او در آخر می‌گوید: «قصد ما مرتفع کردن کمبود‌هایی بوده است که به دلیل تحریم‌ با آنها مواجه‌ هستیم. اگر روزی این تحریم‌ها برداشته شد، ما با خوشحالی پروژه معتبره را متوقف می‌کنیم چون با حضور تراست‌ پایلوت دیگر نیازی به ما نیست. اما اگر در چنین شرایطی که فضای کسب‌وکارهای آنلاین چندان شفاف نیست و پلیس فتا هر روز با پروژه‌های کلاهبردای مواجه است، به دلیل جلوگیری از کپی‌ کردن، پروژه‌های موفق جهانی را بومی سازی‌ نکنیم، خود را از استانداردهای روز بین‌المللی دور کرده‌ایم.»

هرچند سایت‌های جمع‌کننده نظرات کاربران، به تازگی فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و از این اختلاف نظر بر سر اجباری بودن دریافت اینماد می‌خواهند کمال بهره را ببرند اما اینماد نیز بیش از ۳ سال است که امکان ثبت نظرات و شکایت کاربران را فعال کرده است و اگر  کاربران نسبت به آن سایت شکایتی داشته‌باشند با ثبت شکایت خود روی آن می‌توانند پیگیر آن باشند به گونه‌ای که اگر صاحب کسب و کار شکایت پاسخ نداده‌اش از حدی بیشتر شود امکان تعلیق نمادش وجود خواهد داشت. این در حالی است که ثبت نظرات روی سایت‌های جمع کننده نظرات هیچ ضمانت اجرایی خاصی ندارد و بسته به میزان مراجعه مردم به  آن سایت یا محبوبیتش شاید بتواند تاثیر گذار باشد. از سویی مدل درآمدی این سایت‌ها نیز ممکن است آنان را به چالش چگونگی مواجه با کسب و کارها بیاندازد.