چین با پلتفرم لاگینک (Logink) محموله‌ها را ردیابی می‌کند؛ دست چه کسی به داده‌های بنادر می‌رسد؟

به گزارش پیوست، به نقل از وال‌استریت‌ژورنال، محموله‌هایی که سر از سواحل چین درنمی‌آورند از شبکه‌های لجستیک پکن عبور می‌کنند که در سراسر جهان حاضر است. این شبکه سیستم‌های داده پیچیده‌ای در خود دارد و محموله‌های عبوری از بنادری را نیز که در فاصله بسیار زیاد از چین قرار دارند ردیابی می‌کند.

مدیران صنعت باربری می‌گویند پکن با کنترل جریان کالا و اطلاعات، تصویر واضحی از روند تجارت جهانی و ابزار بالقوه‌ای برای تاثیرگذاری بر آن در اختیار دارد. در این میان، عدم فعالیت بنادر و کمبود‌های بین‌المللی به بسیاری از صنایع آسیب‌ زده و داده‌های باربری به کالایی ارزشمند بدل شده‌اند.

لاگینک (Logink) از مهم‌ترین سیستم‌های چین برای جمع‌آوری داده‌های باربری است. این شبکه دیجیتالی فرستندگان بار سراسر جهان را به هم متصل می‌کند و خود را یک «پلتفرم ارائه خدمات همه‌جانبه در زمینه اطلاعات لجستیک» می‌نامد. لاگینک می‌گوید برای خدمت‌‌رسانی از ترکیب پایگاه‌های داده عمومی و اطلاعات بیش از ۴۵۰ هزار کاربر چینی و ده‌ها بندر بزرگ سراسر جهان استفاده می‌کند. این پلتفرم اطلاعات بنادر واقع در پروژه هزار میلیارد دلاری یا همان ابتکار کمربند و جاده چین (Belt and Road initiative) و چین را در اختیار دارد و بخشی از طرح جاده ابریشم دیجیتالی محسوب می‌شود.

نفوذ بین‌المللی لاگینک، حوزه مهمی در اقتصاد جهانی را با پیشتازی چین بر غرب نشان می‌دهد. دیجیتالی‌سازی اطلاعات باربری رویای دیرینه باربری و فرستندگان کالاست. این شرکت که از 2007 آغاز به کار کرده تحت نظارت وزارت حمل‌ونقل چین است. توسعه ارتباطات این پلتفرم با بنادر خارجی و شبکه‌های لجستیک توجه واشینگتن را به خود جلب کرده است.

به گفته مایکل وسل، کمیسر کمیسیون بررسی‌های اقتصادی و امنیتی ایالات متحده آمریکا و چین در کنگره که در هفته دوم دسامبر ۲۰۲۱ مطالعه‌ای را روی این پلت‌فرم آغاز کرد، پنجره‌ای که لاگینک به تجارت جهانی گشوده «می‌تواند گنجینه‌ای از اطلاعات مهم امنیت ملی و اقتصادی را در اختیار مالکش بگذارد.» وسل می‌گوید: «باید خیلی بیشتر از گذشته نگران بود.»

وزارت دفاع ایالات متحده تجهیزات نظامی را از طریق بنادر تجاری سراسر جهان ارسال می‌کند. یکی از سخنگویان ستاد فرماندهی ترابری ایالات متحده آمریکا (Transportation Command)، بازوی لجستیکی وزارت دفاع، می‌گوید «چین» به واسطه ابتکار کمربند و جاده «قصد دارد دامنه دید خود را در زنجیره عرضه جهانی از جمله لجستیک نظامی ایالات متحده گسترش دهد». این سخنگو اظهارنظر مستقیمی درباره لاگینک نکرد. لاگینک و وزارت حمل‌ونقل چین نیز به سوالات حول این سیستم پاسخی ندادند.

لاگینک چیست؟

لاگینک که به طور رسمی پلتفرم ملی اطلاعات عمومی ترابری و لجستیک (National Public Information Platform for Transportation and Logistics) نامیده می‌شود سال‌ها در داخل چین به لطف مقیاس کلان اقتصادی این کشور و با جمع‌آوری داده‌های باربری و اطلاعات مالی شرکت‌های باربری دریایی، کامیونی و تولیدی به رشد خود ادامه داد. لاگینک در 2010 با وعده سرعت بخشیدن به جریان تجارت با بنادر سراسر آسیا، با شرکایی آغاز به همکاری کرد. به تازگی نیز به بنادر و سیستم‌های اطلاعات ترابری «کمربند و جاده» در اروپا و خاورمیانه پیوند یافته است.

بنا بر اطلاعات وب‌سایت لاگینک، توان این پلتفرم برای اشتراک‌گذاری اطلاعات در سطح بین‌المللی «در خدمت استراتژی ملی کمربند یک جاده است و به پنجره‌ای به سوی مبادله و اشتراک‌گذاری اطلاعات لجستیک جهان برای چین بدل شده است».

چین در حالی به گسترش دید اطلاعاتی خود به جریان‌های باربری جهان ادامه می‌دهد که پیرو اجرای قانونی جدید برای حفظ حریم خصوصی داده‌ها در نوامبر، دسترسی جهان به اطلاعات مکانی محموله‌های آب‌های چین کاهش یافته است.

ماجرای لاگینک و نگرانی‌های حول آن ماهیتی شبیه به نگرانی‌های مربوط به شرکت هواوی و ZTE دارد: همه شرکت‌ها داده‌های طرفینی را در اختیار دارند که مقامات چینی می‌توانند به نفع یا ضرر حاضران در شبکه از آن بهره‌برداری کنند. به گفته مقامات این صنعت، چین با پردازش داد‌ه‌های لاگینک می‌تواند پیش از هر بازیگر دیگری کمبود‌ها، مازاد‌ها و جریان‌ها را شناسایی و از آن بهره‌برداری کند.

میس ون در ویل، مشاور تجاری شرکت پورت‌بیس (Portbase)، شبکه داده‌های دیجیتالی بندر روتردام، بزرگ‌ترین بندر اروپا، می‌گوید: «مشخص‌ترین خطر لاگینک، کمک به رشد سریع‌تر شرکت‌های چینی به دلیل چشم‌انداز‌های اطلاعاتی است.»

کاسکو (Coco)، شرکت باربری تحت حمایت دولت چین، در ۲۰۱۸ از سیستمی مشابه لاگینک برای یونان خبر داد. این سیستم که تحت کنترل کاسکو است بندر عظیم پیرائوس (Piraeus) در حوالی آتن را هم پوشش می‌دهد. رهبران بازرگانی دریایی یونان می‌ترسیدند این سیستم اطلاعات حساسی از جمله عملیات‌های تجاری و حتی نیروی دریایی یونان را در اختیار چین بگذارد. به دنبال همین نگرانی‌ها در ژانویه گذشته دولت یونان قانونی را به تصویب رساند که بر اساس آن هرگونه سیستم‌های این‌چنینی و داده‌های جمع‌آوری‌شده در آن باید تنها تحت کنترل دولت باشند. سخنگوی واحد پیرائوس شرکت کاسکو در پی تصویب این قانون اعلام کرد این شرکت با آغوش باز پذیرای یک سیستم واحد ملی است و متعاقباً به آن متصل می‌شود.

صنعت لجستیک در سراسر جهان به ثبت فیزیکی تکیه دارد و شرکت‌ها با ارسال هوایی مستندات کتبی را به مقصدش ارسال می‌کنند. یک مرسوله بین‌المللی گاهی در مسیر مقصد بیش از ۴۰ نهاد- از جمله حمل‌کنندگان کالا، ماموران گمرکی و ماموران بنادر- را پشت سر می‌گذارد و هر کدام از این نهاد‌ها سیستم اطلاعاتی خاص خود را استفاده می‌کنند.

پروژه‌های بسیاری در سراسر جهان سعی دارند این روند را ساده و یکپارچه کنند. هدف این پروژه‌‌ها افزایش بازدهی باربری و کاهش آلودگی با جمع‌آوری اطلاعات مکانی، مسیر‌ها و محتوای کشتی‌ها و میلیون‌ها کانتینر باربری و اشتراک‌گذاری آن است.

بنادر، شرکت‌های خصوصی و اتحادیه‌های صنعتی اکثر این تلاش‌ها را رهبری می‌کنند، اما رقابت تنگاتنگ صنعت لجستیک باعث شده شرکت‌ها با ترس از احتمال دودستی تحویل دادن برتری به رقبا، دیواری دور داده‌های خود بکشند و در نتیجه از شرکت در این پروژه‌ها خودداری کنند. همین معضلات باعث شده تا سخنران‌های متعددی در کنفرانس «شبکه‌های دریایی هوشمند» در کپنهاگ، از عدم افزایش بازدهی به دلیل ناتوانی این صنعت در اشتراک‌گذاری داده گله کنند.

اینا کوزنتسوا، متخصص لجستیک و مدیر ارشد شرکت تحلیل داده 1010Data در نیویورک، می‌گوید: «جریان اطلاعات امروزه در لجستیک به اندازه جریان پول یا کالا اهمیت دارد.»

با توجه به این شرایط، شرکت پورت‌بیس روتردام با وعده عدم خروج داده‌ها از سیستم، نظر شرکت‌ها را جلب می‌کند. پورت‌بیس از پیچیده‌ترین مراکز باربری دیجیتالی در خارج چین است و به پردازش داده تنها با اجازه مالکان آن متعهد است.

ون در ویل می‌گوید پورت‌بیس و لاگینک در ۲۰۱۹ یک قرارداد همکاری اولیه امضا کردند اما پاندمی روند پیشرفت را کند کرده و این دو شرکت در سال جاری هنوز به طور مستقیم با هم صحبت نکرده‌اند.

پتانسیل دیجیتالی‌سازی لجستیک را چین با ساده‌سازی ارتباط میان زنجیره‌های عرضه و جمع‌آوری حجم بالایی از اطلاعات به همه نشان داد.

اندره ویلر، یکی از مدیران اسبق لجستیک در پرث استرالیا که به مشاوره در این حوزه مشغول و چندین سال لاگینک را تحلیل کرده است، می‌گوید: «لاگینک شاهکاری در نوآوری فنی و مایه حسادت پلتفرم‌های دیگر است.» به عقیده او لاگینک یک دهه از سیستم‌های رقیب جلوتر است و «از آنجا که چرخه توسعه فنی را پشت سر می‌گذارد»، گزینه جذابی برای دیگر کشور‌ها محسوب می‌شود.

به گفته امیلی دی لا براییر، بنیان‌گذار شرکت مشاوره هرایزن ادوایزوری (Horizon Advisory) که در واشینگتن ترکیبی از تجارت و سیاست چین را مطالعه می‌کند، لاگینک هم مانند فیس‌بوک، امکان اتصال و اشتراک‌گذاری اطلاعات را برای کاربران خود فراهم می‌کند. او معتقد است سلطه دولت چین بر لاگینک، بینشی از داده‌های شبکه‌ای در اختیار این کشور می‌گذارد، همانند آنچه آمازون از معاملات پلتفرمش دارد.

مشخص نیست چه کسی به اطلاعات لاگینک دسترسی دارد و این شرکت چطور به داده‌های بنادر خارج از چین دسترسی پیدا می‌کند. مقامات لاگینک و وزارت حمل‌ونقل چین هم پاسخی به سوالات ما مبنی بر نحوه جمع‌آوری داده و کاربرد آن ندادند. حتی متخصصان مرتبط با این شرکت هم اطلاع قطعی‌ای از نحوه عملکرد آن ندارند.

ون در ویل از پورت‌بیس می‌گوید: «آنها نمایی از سیستم خود ارائه می‌کنند اما ما دقیقاً مطمئن نیستیم چه چیزی پشت آن است.» او می‌گوید اگر قوانین محافظت از داده چین، ترکیب اطلاعات لاگینک با داده‌های گمرکی را ممکن کند، «در این صورت یک معدن طلا» از اطلاعات که شامل قیمت، حجم و مشتری است در اختیار دارند.

ویلر می‌گوید دوستان دیرینه او در صنعت لجستیک که از لاگینک استفاده می‌کنند نیز از نحوه پردازش یا استفاده از اطلاعات خبر ندارند. از سوی دیگر به گفته او، به سبب خشم احتمالی مقامات چینی، آنها میلی به صحبت علنی در این باره ندارند.

ایساک کاردون، استادیاری از دانشکده ناوال وار (Naval War College) ایالات متحده، می‌گوید ترکیب پردازش داده لاگینک با محموله‌های دریایی، آن هم در مقیاس بین‌المللی، برای چین که ترکیبی قدرتمند از تکنولوژی پیشرفته و سطح پایین دارد گزینه مناسبی در راستای پیشرفت ژئواستراتژیک این کشور خواهد بود. او اضافه می‌کند: «اگر اطلاعات را کنترل کنید، می‌توانید چیزها را بدون اطلاع دیگران یا دست بردن در اطلاعات شخص دیگر جابه‌جا کنید.»

دلیل نگرانی در مورد لاگینک چیست؟

یکی از نگرانی‌های تحلیلگران آشنا به لاگینک موضوع خاک‌های کمیاب است. ایالات متحده آمریکا در راستای کاهش وابستگی به منابع چینی که بسیاری از زمینه‌ها از خودرو و الکترونیک گرفته تا سیستم‌های دفاعی را شامل می‌شود، به استرالیا روی آورده‌ است. این متحد نزدیک ایالات متحده، خود در تنش دیپلماسی و بازرگانی با چین به سر می‌برد و شرکت معدن لیناس (Lynas Rare Earth) منبع امن‌تری برای مواد اولیه محسوب می‌شود. اما لیناس در حال حاضر خاک‌های کمیاب را در مالزی پردازش می‌کند که حداقل در مسیر یکی از بنادر کمربند و جاده به نام کوانتان (Kuantan) قرار دارد که تحت کنترل شرکت‌های چینی است.

با این حال اماندار لاکاز، مدیرعامل لیناس، می‌گوید لاگینک از جمله پلتفرم‌هایی است که از داده‌های گمرک عمومی استفاده می‌کند و خطری ندارد. او می‌گوید لیناس قصد دارد ظرفیت پردازش خود را در آمریکا توسعه دهد.

متخصصان داده‌های ترابری می‌گویند لاگینک با توجه به روابطش در محدوده کمربند و جاده، به اطلاعات ویژه‌ای در کوانتان و دیگر بنادر دسترسی دارد. به نظر آنها این منابع اطلاعاتی فرای قیمت‌ها، ترکیب دقیقی از محصولات و دریافت‌کنندگان محموله را در اختیار چین می‌گذارد. مقامات بندر کوانتان پاسخی به سوالات ما درباره لاگینک ندادند.

از طرفی، شرکت‌های خصوصی نیز داده‌های بین‌المللی را جمع‌آوری می‌کنند؛ برای مثال پلتفرم رزرو E2open LLC که شرکتی در آستین تگزاس و فعال در حوزه نرم‌افزار زنجیره عرضه است می‌تواند نزدیک به یک‌چهارم از تمام محموله‌های جهان را ردیابی کند که البته تنها بخش کوچکی از داده‌های لاگینک محسوب می‌شود.

پاوان جاشی، معاون ارشد E2open، توضیح می‌دهد لاگینک با مدیریت دولت چین که در فعالیت‌های سازمانی ملت خود مداخله می‌کند، «باعث تغییر سازوکار می‌شود. رقابت با شرکتی که حمایت دولتی دارد برای شرکت‌های آزاد دشوار است».

منبع: WSJ