چگونه یک صرافی رمزارزی معتبر را از غیر معتبر شناسایی کنیم؟

به گزارش پیوست، از عمر اولین پلتفرم‌های خرید و فروش رمزارز در ایران بیشتر از پنج سال نمی‌گذرد. استارت اولیه ایجاد این مجموعه‌ها در ایران زمانی خورد که مردم رفته رفته با بازار رمزارزها آشنا شده و مایل به سرمایه گذاری در آن شدند اما صرافی‌های جهانی قوانین سفت و سختی برای ورود ایرانیان داشتند و درصورتی که متوجه ایرانی بودن کاربر می‌شدند، حساب او را مسدود می‌کردند؛ همین مسئله باعث شد تا عده زیادی از مردم عطای کارکردن با مطرح‌ترین پلتفرم‌های جهانی را به لقایش ببخشند و به اکس‌چنج‌های ایرانی روی بیاورند.

اما داغ‌تر شدن تب خرید بیت‌کوین و سایر رمزارزها در ایران از یک سو و غیرقانونی بودن خرید و فروش رمزارز در ایران از سوی دیگر کار را برای مردم سخت کرده است؛ چون در حالی‌که روز به روز به تعداد صرافی‌ها افزوده می‌شود، هنوز هیچ مرجع قانونی زیربار پذیرفتن مسئولیت این حوزه نرفته و ریسک فعالیت در این بازار را برعهده خود مردم می‌داند.

در چنین شرایطی مجموعه‌های کلاهبردار و توکن‌های جعلی و بی‌پشتوانه هم کم نیستند و همین چند ماه پیش بود که مدیرعامل یکی از آنها دستگیر شد و سرمایه مردم مدت‌ها بلوکه ماند و در نوسانات قیمت‌ها در آن برهه، بخشی از ارزش خود را از دست داد. در چنین شرایطی معیار اعتماد و انتخاب یک پلتفرم چیست؟

اعتماد بر پایه قدمت

احسان قاضی‌زاده، مدیرعامل پلتفرم اکسیر در گفت‌وگو با پیوست معتقد است که اعتماد فرایندی زمان‌بر است و به صورت تدریجی شکل می‌گیرد و پارامتر قدمت یکی از عوامل مهم در شناخت یک پلتفرم است. با وجود این او معتقد است پارامترهای دیگری وجود دارند که قادرند ریسک کار با یک پلتفرم را کاهش یا افزایش بدهند.

قاضی‌زاده در توضیح این پارامترها می‌گوید:«ناشناخته بودن تیم و یا شخصیت حقوقی پشت پلتفرم، عدم حضور مدیران و نفرات اصلی مجموعه در رویدادها و پنل‌های چالشی و شبکه‌های اجتماعی، عدم عضویت در نهادهای صنفی و علمی (مانند سازمان نصر، انجمن فین تک و انجمن بلاکچین ایران)، عدم برخورداری از زیر ساخت مناسب برای نگهداری دارایی کاربران مانند استفاده از زیرساخت دیگر پلتفرم‌ها علی الخصوص پلتفرم‌های خارجی مانند بایننس، نشر و یا تبلیغ حول یک کوین و توکن ناشناخته،‌ استفاده از محتوی تبلیغاتی اغوا کننده و دروغین پیرامون سرمایه گذاری در بازار رمزارزها، عدم شفافیت در مبادلات و شفافیت نبودن در اطلاع رسانی و پاسخ گویی به کاربران همه از مواردی هستند که می‌توانند زنگ خطری برای کار با یک پلتفرم باشند و در نظر گرفتن آنها کاربران را در شناخت یک پلتفرم کمک کند.»

او در خصوص اقدامات مجموعه خود در راستای اعتمادسازی برای کاربران می‌گوید: «اکسیر نخستین پلتفرم مبادله مستقیم در ایران است و سابقه‌ای طولانی در این حوزه دارد،از این گذشته ما در سال‌های فعالیت خود خط و مشی ثابتی در خصوص مشتری مداری و پرهیز از هرگونه دستکاری در بازار و زیرساخت‌های قوی در بحث نگهداری دارایی‌ها و هم در بحث موتور معاملاتی داشته‌ایم.»

مدیرعامل پلتفرم اکسیر ادامه می‌دهد: «تلاش ما بر این بوده است که با حضور در رسانه‌های مختلف و فعالیت‌های صنفی منظم کسب‌وکارمان را هرچه بهتر معرفی کنیم.»

تشکیل کارگروهی از معتمدان حوزه

اواخر تیرماه تمامی صاحبان کسب‌وکارهای آنلاین، برای دریافت درگاه پرداختی، ملزم به گرفتن اینماد شدند؛ متولی این حوزه یعنی سازمان توسعه تجارت الکترونیکی، دلیل این اقدام را جلوگیری از کلاهبرداری‌های آنلاین دانسته بود با این حال این تصمیم مخالفت‌های بسیاری را از سمت پرداخت‌یاران و صاحبان کسب‌وکارهای آنلاین برانگیخت؛ آنها معتقد بودند علاوه بر مشکلات دیگری که اجباری شدن دریافت اینماد ایجاد خواهد کرد، درصورت اجرایی شدن این تصمیم، پلتفرم‌های رمزارزی به دلیل عدم قانون‌گذاری در این حوزه با چالش جدی مواجه خواهند شد.

هرچند که سوی دیگر این ماجرا براین باور بودند که ای‌نماد می‌تواند به فعالان این حوزه هم کمک کند تا قدم‌هایی برای دریافت مجوز بردارند.

امین بنی عامر، کارشناس حوزه رمزارز در گفت‌وگو با پیوست، معتقد است با وجود اینکه مجوزدهی و فیلتردار کردن این حوزه امری ضروری است، اما دریافت مجوزهایی مانند ای‌نماد نمی‌تواند به طور قطعی جلوی کلاهبرداری در این حوزه را بگیرد؛ او براین باور است که مجموعه‌های کلاهبردار هم قادر به دریافت این مجوزها خواهند بود و به جای آن، بهتر است کارگروهی از افراد معتمد و متخصص این حوزه تشکیل شود تا درباره اعطای مجوز به پلتفرم‌های خرید و فروش رمزارز تصمیم بگیرند.

بنی‌عامر با اشاره به امکانات پشتیبانی صحیح سایت و پاسخگویی، قابلیت‌های پلتفرم و داشتن دفتر فیزیکی برای مراجعه حضوری به عنوان پارامترهای انتخاب یک پلتفرم مبادله، می‌گوید: «برنامه نویسی سایت از دیگر نکاتی است که من به آن دقت می‌کنم. وارد سایت شده و به جز قابلیت‌های سایت به مسائلی مانند برنامه نویسی و UI و… دقت می‌کنم تا متوجه شوم روی این سایت وقت گذاشته شده یا تنها با یک تیتر ساده قصد جذب مخاطب دارند؟»

با در نظر گرفتن این پارامترها، می‌توان به نتیجه رسید اما این نتایج قطعی نیستند. به طور مثال صرافی کریپتولند مثال نقض آن بود که این پارامترها را رعایت کرده بود اما در نهایت مدیرعامل آن، سینا استوی به جرم کلاهبرداری بازداشت شد و سرمایه کاربران این صرافی ماه‌ها بلوکه شد.

بنی‌عامر در این باره می‌گوید: «پارامتر مهم‌تر در انتخاب یک پلتفرم صاحبان و اداره‌کنندگان آن هستند. کاربر در زمان انتخاب یک پلتفرم، باید در خصوص اداره کنندگان آن تحقیق کند. حوزه رمزارزها جامعه فعالان پررنگی دارد و شناخته شدن در این حوزه بسیار حائز اهمیت است. من اگر بخواهم مجموعه‌ای را برای سرمایه گذاری انتخاب کنم، قطعا اینکه چه کسی پشت آن پلتفرم است و در این جامعه فعالان چقدر مقبولیت دارد و شناخته شده است، دقت می‌کنم.»

این کارشناس حوزه رمزارزها با تاکید براینکه مجوزدهی و فیلتردار کردن این حوزه امری ضروری است، می‌گوید: «ما یک جامعه هستیم که در این حوزه فعالیت می‌کنیم و اگر قرار است در این حوزه مجوزی صادر شود، افرادی باید برای صدور این مجوز تصمیم گیرنده باشند که مورد اعتماد این جامعه هستند.»

او براین باور است که اگر کارگروهی با اعتماد فعالان این حوزه وجود داشت و قصد مجوزدهی به صرافی‌ها را داشت، از آنجایی‌که مدیرعامل این صرافی بین فعالان این حوزه فرد قابل اعتمادی نبود، هرگز از به کریپتولند مجوزی نمی‌داد اما اگر  آن فرد می‌خواست اینماد دریافت کند، قطعا مشکلی برای دریافت آن نداشت.»

دوری از صرافی‌های بدون اطلاعات

وحید والی، مدیرعامل هولدینگ نیک اندیش در گفت‌وگو با پیوست می‌گوید:‌ «در شرایطی که هنوز مجوز خاصی از سوی نهادهای ذی‌ربط برای پلتفرم‌های ایرانی صادر نشده است، هنوز این پلتفرم‌ها نسبت به پلتفرم‌های خارجی قابل اعتمادتر هستند.»

او در ادامه تاکید می‌کند: «البته باید توجه داشت در شرایط فعلی با توجه به فعالیت‌های باندهای متمرکزی که حتی بعضی از مدیران آنها در ایران نیستند هم شرایط را برای کلاهبرداری در این حوزه متاسفانه فراهم شده است، به همین دلیل توصیه ما این است که افرادی که قصد فعالیت در این بازار را دارند، در خصوص سابقه مدیران و همچنین سابقه اکسچنج‌ها تحقیق کنند.»

والی در ادامه اضافه می‌کند: «داشتن دفتر فیزیکی و قابل مراجعه و همچنین مشخص بودن صاحبان یک صرافی به علاوه حسن شهرت آن از موارد مهمی است که باید در نظر گرفت. علاوه بر آدرس فیزیکی، شماره تلفن‌هایی که به صورت ۲۴ ساعته در خصوص مسائل و مشکلاتی که در هرساعتی از شبانه روز ممکن است رخ دهند، پاسخگو باشند، چرا که معاملات رمزارزها بیست و‌چهارساعته در حال انجام است و یک اکسچنج معتبر باید در هر ساعتی از شبانه روز و هر روزی از هفته پاسخگوی تلفنی مشتریان خود باشد.»

مدیرعامل هولدینگ نیک اندیش به مردم توصیه می‌کند به شدت از صرافی‌هایی که نام و‌نشان وآدرس و تلفن مشخص ندارند، دوری کنند هرچقدر هم که تبلیغاتشان در سطح اینترنت زیاد باشد.

ریسک پای خودتان است

با وجود این، برخی دیگر از کارشناسان بازار رمزارزها نظر دیگری درباره فعالیت صرافی‌های داخلی دارند. آنها معتقدند از آنجایی‌که هیچ نهادی ناظری در ایران وجود ندارد و زیرساخت‌ها فراهم نیست، پذیرفتن ریسک بالای معاملات رمزارزی تنها برعهده شخص کاربر است.

ایوب ترابی، متخصص امنیت رمزارز در این باره به پیوست می‌گوید: «از نظر قانون، با توجه به ممنوعیت فعالیت رمزارزی در ایران،‌ فعالیت تمام صرافی‌های داخلی می‌تواند به عنوان پولشویی و جرم تلقی شود.»

او ادامه می‌دهد: «در سایر کشورهای دنیا نهادهایی وظیفه کنترل و ارزیابی را برعهده دارند، اما در ایران، هیچ نهادی برای نظارت بر تعرفه و قیمت‌گذاری و کلیه فعالیت‌های صرافی‌ها وجود ندارد و گاهی در همین صرافی‌‌های داخلی رفتارهایی خلاف اصول مانند دستکاری قیمت‌ها یا تغییر دیرهنگام قیمت‌ها برای به دست آوردن سود دیده شده است.»

ترابی بر این باور است که برخلاف دنیا که فعالیت صرافی نیازمند اعتبار و ضمانت‌نامه‌های مالی برای تضمین سپرده مردم است، در ایران چنین چیزی وجود ندارد و در این زمینه قانون منوط به نظر بانک مرکزی شده که این بانک هم به جز صرافی‌های مجاز خود، این فعالیت را ممنوع می‌داند.

او در خصوص علاقمندی مردم و سخت‌گیری‌های پلتفرم‌های جهانی برای ورود ایرانیان، می‌گوید:‌ «کاری که مردم مایلند انجام بدهند، درواقع حفظ ارزش دارایی‌شان در وضعیت اقتصادی فعلی است و بزرگترین و بدترین حقه‌های کلاهبرداری دنیا در کشورهایی اتفاق می‌افتد که در فروپاشی اقتصادی قرار دارند.»

این کارشناس حوزه رمزارز معتقد است دریافت اینماد برای حوزه صرافی‌ها مشکلی را حل نمی‌کند، او توضیح می‌دهد: «بارها در فرایند خرید اینترنتی کالای تقلبی به جای اصل برای من ارسال شد و بعد از اینکه از اینماد پیگیر شدم، نه درگاه سایت بسته شد و نه سایت نه بازخواستی شد. باید سازمانی متولی این موضوع شود که قدرت داشته باشد، اینماد چنین قدرتی ندارد.»

او می‌گوید: «به دلیل عدم نظارت قانونی، هیچ ضمانت اجرایی بر عهده صاحبان صرافی‌ها نیست و در وضعیت فعلی مردم ممکن است دارایی خود را از دست بدهند؛ از سوی دیگر نهاد قانون‌گذاری راجع‌به این مسئله بسیار ضعیف عمل کرده است و قوه قضاییه هم دانش کافی در این حوزه ندارد و در صورت به خطر افتادن دارایی مردم، چیزی قابل اثبات نخواهد بود.»

ترابی معتقد است در صورت شکل‌گیری رگولاتوری این مسئله در کشور قابل حل بود اما در حال حاضر چند بعدی بودن ماهیت رمزارزها (پولی و شبه پولی بودن آن) در نظام مالی ایران تعریف نشده  و قانونی شدن این حوزه به دلیل عدم وجود زیرساخت در کشور، تنها آسیب در پی خواهد داشت.