طرح «نوآفرین» تصویب شد

در جلسه امروز (۲۹ اردیبهشت) هیات وزیران به ریاست رییس جمهوری، سند توسعه اقتصاد دیجیتالی یا طرح نوآفرین تصویب شد. این سند با هدف تشویق و حمایت از کسب و کارهای نوپا در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، تصویب شده است.

وزیر ارتباطات هم در توئیتر خود با اعلام این خبر ابراز امیدواری کرده که با اجرایی شدن این طرح دیگر شرکت‌های استارت‌آپی کشور با مشکلات بیمه‌ای، مالیاتی و جذب سرمایه‌گذار روبه‌رو نخواهند شد.

به گزارش روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، براساس این آیین نامه، کسب و کارهای نوپا در اقتصاد دیجیتال از مقررات حاکم بر نظام اداری که برای شرکت‌های بزرگ مقیاس طراحی شده است، مستثنی و با مقرراتی ساده‌تر و متناسب با دوره گذار مواجه می‌شوند.

همچنین در صورت شکست احتمالی مخاطره تعهدات مالیاتی، تأمین اجتماعی و … برای این کسب و کارهای نوپا کاهش یافته و انگیزه این شرکت‌ها برای آغاز و رسمیت بخشیدن به فعالیت‌هایشان تقویت خواهد شد.

اهمیت طرح نوآفرین برای استارت‌آپ‌ها

طرح نوآفرین سال گذشته و با پیگیری سازمان فناوری اطلاعات تدوین شد. این طرح بعد از بررسی هیات مقررات زدایی تا کمتر از ۱۰ روز دیگر برای اجرا به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ خواهد شد. امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات در یاداشتی که در سایت ویرگول منتشر کرده به جزییات این طرح و اهمیت آن برای شرکت‌های استارت‌آپ پرداخته است. 
براساس نوشته‌های ناظمی این طرح شامل شرکت‌های استارت‌آپ‌هایی خواهد شد که دارای ۴ ویژگی باشند:‌

• عمرش کمتر از ۳ سال باشد. به عبارتی شرکت‌ها از زمان تاسیس تا سال سوم (به شرط داشتن سایر ویژگی‌ها) از معافیت‌هایی برخوردار می‌شوند.
•  سرمایه شرکت محدود باشد. (برای امسال این عدد ۲۵۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است) یعنی شرکتی اگر توانست سرمایه‌ای بیش از این مقدار جذب کند، دیگر شرکت بزرگی شده است و لازم است مانند شرکت بزرگی با آن‌ها برخورد شود.
•  درآمد شرکت در سال هم محدود باشد (برای امسال عدد ۵۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است)؛ یعنی اگر درآمدش بیش از این مقدار شود مشابه با شرکت‌های بزرگ با آن‌ها برخورد خواهد شد.
• ویژگی استارت‌آپ آن است که مالکان و موسسان آن نمی‌خواهند اقدام به تقسیم سود کنند و هرچه درآمد دارند را مجدد در شرکت سرمایه‌گذاری می‌کنند. به همین دلیل اگر شرکتی مستقیم یا غیرمستقیم (از طریق حقوق خارج از عرف) اقدام به تقسیم پول کند، مشخص می‌شود که خواسته است از طریق این آیین‌نامه راهی برای فرار از بیمه و مالیات پیدا کند و هدف او سرمایه‌گذاری بر ایده‌اش نیست.

ناظمی تاکید کرده که این آیین‌نامه نباید به ابزاری برای دور زدن قوانین کشور تبدیل شود  و به همین دلیل اگر هر کدام از  ۴ ویژگی بالا نقض شود، دیگر معافیت‌ها شامل حال آن شرکت نخواهد شد. تمامی ۴ ویژگی زیر بدون نیاز به انسان یا ارزیابی انسانی انجام می‌شود و صرفا بر اساس دولت الکترونیکی و به صورت خودکار خواهد بود. به این ترتیب استارت‌آپ‌ها نیاز به پر کردن فرم‌ها و صف انتظار بررسی ندارد.

در قدم اول این آیین‌نامه سعی کرده مشکلات بیمه‌ای و مالیاتی شرکت‌های استارت‌آپی را حل کند. براساس این آیین‌نامه معافیت مالیات شامل شرکت‌های استارت‌آپی می‌شود که  تولید یک خدمت یا محصول داشته باشند. از سوی دیگر اگر استارت‌آپ دارای تعدادی هم‌موسس (Cofunder) باشد، این هم‌موسسان نیاز به پرداخت بیمه ندارند.

همچنین این آیین‌نامه مشکل به خدمت گرفتن کارورزان توسط شرکت‌های استارت‌آپی را نیز حل کرده است. براساس بندهای قانونی در نظر گرفته شده در آیین‌نامه کار‌آفرین این شرکت‌ها می‌توانند برای مدت ۲ سال کارورز داشته باشند. از آن‌جایی که بسیاری از استارت آپ‌‌ها با برخی از افراد وارد همکاری می‌شوند و این همکاری از انوع استخدام نیست، تا پیش از این طبق مقررات چنین چیزی به رسمیت شناخته نمی‌شد.

ناظمی در این مورد این چنین توضیح داده است: «فرض کنید یک استارت‌آپ ۳ نفر هم‌موسس دارد. بعد از چند ماه یک نفر دیگر به این گروه اضافه می‌شود و افراد هم‌موسس برای او اهدافی تعیین می‌کنند که اگر به آن اهداف رسید، بتواند بخشی از سهام‌شان را دریافت کند. به این ترتیب لازم است تا فرد به گروه افزوده شود، اما رابطه از جنس استخدام هم نیست. در گذشته بیمه می‌توانست این رفتار را جریمه کند، چون از نظر مقررات چنین نوعی از همکاری قابل قبول نبود.» براساس گفته‌های ناظمی در ماده ۵ این آیین‌نامه قید شده است که اگر فردی پلت‌فرمی ایجاد کند، برای مثال صنایع دستی سفارش بگیرد و تعدادی از خانم‌ها یا آقایان در منزل این صنایع دستی را آماده کند و در پلت‌فرم به فروش برسانند نیازی به بیمه کردن آن‌ها نیست. به عبارتی رابطه پلت‌فرم با این افراد از جنس استخدامی نیست.

همچنین در این آیین‌نامه شرایطی هم برای بیمه کارورزان در نظر گرفته شده است. کارورز تا مدت ۲ سال می‌تواند در یک استارت‌آپ مشغول به همکاری شود و این همکاری با شرایط ساده‌تری باشد، به عنوان مثال بخشی از حق بیمه آن فرد که باید توسط شرکت پرداخت شود، توسط دولت جبران می‌شود. به عبارت دیگر لازم نیست تا شرکت سهم خودش را در بیمه پرداخت کند، بلکه دولت آن را به بیمه پرداخت می‌کند تا هزینه‌های بیمه کاهش یابد.

بعد از تلاش‌های آیین‌نامه نوآفرین برای رفع مشکلات مربوط به بیمه و مالیات، بندهایی ویژه‌ای نیز در این آیین‌نامه برای حل معضل جذب سرمایه به شرکت‌های استارت‌آپی در نظر گرفته شده است.
آنطور که ناظمی در یاداشت خود در این مورد اشاره کرده، این آیین‌نامه با اشتباه دانستن ارائه تهسیلات مستقیم دولتی به شرکت‌های استارت‌آپی، سعی کرده شرایطی را فراهم کند تا صندوق‌های خطر پذیر (VC)  با گرفتن کمک از سمت دولت سرمایه مورد نیاز شرکت‌های استارت‌آپی را فراهم کنند.

در واقع در این آیین‌نامه برای حل معضل جذب سرمایه‌ شرکت‌های استارت‌آپی از مدل «صندوق صندوق‌ها» (Fund of Funds) استفاده شده است. در این مدل دولت می‌تواند به صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر به شرط آنکه آن‌ها سرمایه‌گذاری کنند، و نه وام بدهند، می‌تواند وام بدهد. به عبارتی دولت به صندوق خطرپذیر وام می‌دهد ولی آن صندوق حق ندارد به استارت آپ‌ها وام بدهد، بلکه باید سرمایه‌گذاری کند. در ماده ۴ این آیین‌نامه این مجوز به وزارت ارتباطات و صندوق نوآوری و شکوفایی داده شده است که به صورت مشترک چنین کاری را انجام دهند.

همچنین این آیین‌نامه چالش خرید شرکت‌های استارت‌آپی را نیز حل کرده است. یک استارت آپ زمانی که توسط یک شرکت بزرگ خریداری می‌شود، طبق مقررات فعلی مجوزها، پروانه‌ها و امتیازاتش به شرکت خریدار منتقل نمی‌شود. در ماده ۹ این آیین‌نامه ذکر شده است که در صورتی که خریداری بالاتر از ۶۷ درصد از سهام یک استارت آپ را خریداری کند، می‌توانند با توافق هم مجوزها و پروانه‌ها را به شرکت مادر انتقال دهند.

اما در نهایت قرار است چگونه شرکت‌های استارت‌آپی از بسته‌های حمایتی آیین‌نامه نوآفرین استفاده کنند؟ ناظمی در یاداشت خود گفته است که به زودی قرار است سامانه‌ای راه‌اندازی شود تا شرکت‌های استارت‌آپی با ثبت‌نام در این سامانه امکان دریافت تسهیلات در قالب طرح نوآفرین را داشته باشند. در ماده ۱۱ ذکر شده است که کل فرآیندها، اسامی شرکت‌ها و همچنین تسهیلات جذب شده در یک سامانه متمرکز به صورت شفاف قابل دسترس برای شهروندان خواهد بود.

متن کامل یاداشت معاون وزیر ارتباطات در مورد طرح نوآفرین را می‌توانید اینجا بخوانید.

متن آیین‌نامه طرح نوآفرین را نیز از طریق این لینک در دسترس قرار گرفته است.