پایان ستاره مربع‌های صداوسیما

شامگاه دوشنبه (۲۷ اسفند) شرکت توسعه کسب‌وکار توسکا در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «تبلیغ خدمات ارزش افزوده از حیطه فعالیت‌های این شرکت خارج شده است» و بدین ترتیب کد دستوری *3# به زودی با کاربران خداحافظی می‌کند.

در اطلاعیه‌ای که توسکا منتشر کرده آمده است: «با عنایت به دغدغه‌های مطرح شده در زمینه فعالیت‌های شرکت توسعه کسب‌وکار توسکا، انجام اصلاحات در دستور کار این شرکت قرار گرفته است. تبلیغ خدمات ارزش افزوده از حیطه فعالیت‌های این شرکت خارج و در کوتاه‌مدت محدود به برخی برنامه‌هایی خواهد بود که تولید و ساخت آنها از قبل جهت ایام نوروز صورت گرفته است.»

موضوع تبلیغات شرکت‌ها با استفاده از خدمات ارزش افزوده (VAS) در روزهای و هفته‌های اخیر حساسیت‌های بسیاری را برانگیخت و با اعتراضات متعددی روبرو شد و برخی از سیاسیون از طیف‌های مختلف، این تبلیغات را به «لاتاری» و «بلیت بخت‌آزمایی» که پیش از انقلاب در کشور رواج داشت تشبیه کردند، حتی در این زمینه پای نمایندگان مجلس نیز برای بررسی قراردادهای تبلیغات صداوسیما از طریق سرویس‌های خدمات ارزش افزوده باز شد. اما موضوع رای‌گیری برای انتخاب برترین برنامه‌های صداوسیما در سال ۹۷ را می‌توان تیر خلاصی به این سرویس دانست. جایی که با افشاگری‌های پی‌درپی وزیر ارتباطات مشخص شد دستکاری‌های عمدی در این نظرسنجی رخ داده است.

اختلال یا دستکاری

روز جمعه دهم اسفند ماه، برخی از کاربران توییتر اعلام کردند برای آنها پیامکی آمده که نشان می‌دهد در جشنواره جام جم به برنامه «برنده باش» رای داده‌اند. جشنواره جام جم هر ساله برای انتخاب بهترین‌های صداوسیما برگزار می‌شود. کاربران مدعی بودند یا در این جشنواره شرکت نکرده‌اند یا رای آنها به برنامه ۹۰ بوده است. رای‌گیری این جشنواره با استفاده از کدهای USSD انجام می‌شد. این کاربران از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات خواستند موضوع را پیگیری کند. توییت‌ها در روز شنبه ۱۱ اسفند نیز ادامه داشت و در نهایت، شنبه‌شب وزیر ارتباطات در توییتی اعلام کرد آمار دو برنامه برنده باش و ۹۰ دستکاری شده‌اند.

توئیت‌های وزیر ارتباطات در مورد دستکاری در رای‌گیری جشنواره انتخاب بهترین برنامه جام‌جم:

در روزهای بعد مدیران صداوسیما ابتدا یک اختلال کوتاه‌مدت را دلیل این مشکل اعلام کردند و سپس عنوان کردند که سیستم آنها هک شده است؛ اما وزیر ارتباطات در توییت‌های دیگری نشان داد دستکاری در آرای این دو برنامه مختص به یک روز نبوده و در روزهای متوالی این کار انجام شده است. جهرمی با پیگیری شدید موضوع و اعلام این‌که از حق مردم نخواهد گذشت، خواستار لغو قرارداد شرکت توسکا با صداوسیما شد. قراردادی که تبلیغات صداوسیما بر بستر خدمات ارزش افزوده را به صورت انحصاری و به مدت ۳ سال به توسکا واگذار کرده است.

تصویر توئیت دیگری از وزیر ارتباطات که براساس آن دستکاری در آرای مردم محدود به یک روز نبوده و در چند روز متوالی صورت گرفته است:

هرچند مدیران صداوسیما اعلام کردند با حذف آرای تقلبی، برنامه ۹۰ را به عنوان بهترین برنامه از نگاه مخاطبان برگزیده‌اند؛ اما موضوع توسکا، تبلیغات پرحجم آن و قراداد انحصاری‌اش همچنان محل بحث‌های فراوان باقی ماند.

درآمدهای جنجالی 

شرکت توسعه کسب‌وکار توسکا که از مهرماه سال گذشته تبلیغات صداوسیما در حوزه VAS را به صورت انحصاری در اختیار دارد، شرکتی است که ۱۰۰ درصد سهام آن متعلق به همراه اول است. این شرکت موظف است طی دوره سه ساله ۱۲۰۰ میلیارد تومان به عنوان کف تعهدات خود به حساب صداوسیما واریز کند و در صورتی که درآمد این شرکت از محل این نوع تبلیغات، بیش از این میزان بود، بقیه درآمد به روشی، تسهیم می‌شود.

قرارداد توسکا از ابتدا با انتقاد شدید کسب‌وکارها و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات همراه شد؛ اما صداوسیما حاضر به پذیرش انتقادها و اصلاح آن نشد. اما حجم گسترده و گاهی آزاردهنده تبلیغات این شرکت که با استفاده از کد دستوری *3# انجام می‌شد اعتراض‌های بسیاری را به دنبال داشت. طیف گسترده منتقدان که از عباس عبدی تا حجت‌الاسلام زائری را شامل می‌شدند و حتی مصطفی هاشمی‌طبا در یکی از برنامه‌های زنده تلویزیون گفت: «قبل از انقلاب هم این کار به شکل بلیت بخت‌آزمایی انجام می‌شد که شرعا ایراد دارد. کسی دزدی می‌کرد و می‌گفت می‌خواهم کار خیر انجام بدهم، پس صدقه می‌داد. ظاهرا مراجع تقلید رضایت دارند، چون خبری نشده است.»

با وجود چنین انتقادهایی، به نظر نمی‌رسید صداوسیما بتواند به روند خود ادامه دهد و هرچند در روزهای پایانی سال این سازمان نیاز شدیدی به نقدینگی دارد، اما باید روش دیگری برای رفع مشکل خود بیابد.

در نهایت این فشارها به نتیجه دلخواه وزیر ارتباطات رسید و شرکت توسکا دو روز مانده به پایان سال ۱۳۹۷ در بیانیه‌ای اعلام کرد «تبلیغ خدمات ارزش افزوده از حیطه فعالیت‌های این شرکت خارج» شده است. در بیانیه توسکا آمده است که «تغییر مدل کسب‌وکار توسکا در دستور کار بوده و به زودی نحوه عملیاتی شدن مدل جدید اطلاع‌رسانی خواهد گردید. سیاست جدی این شرکت مبتنی بر حمایت از کسب‌وکارهای نوپا و کمک به رشد بازار خواهد بود و این شرکت همچون گذشته تمام تلاش خود را در جهت تامین رضایت مخاطبان محترم به کار خواهد گرفت.»

باید دید آیا این شرکت قرارداد خود را ادامه می‌دهد یا خیر و واکنش مدیران صداوسیما به از بین رفتن درآمدشان چه خواهد بود.