۹ مهر ۱۴۰۳
وضعیت زبالههای الکترونیکی در جهان و ایران نگرانکننده است
آشغالهای دوستداشتنی
هنگامی که «والای» درونگراترین شخصیت پیکسار-دیزنی یکه و تنها در این کره نفرینشده گشت میزد و زبالههای فلزی را فشرده میکرد، شاید کمتر فکر میکردیم روزی آن تصورات واقعی شود و زمین به آن حال آشفته درآید. اما اکنون هرچه جلوتر میرویم سیارهای با کوههایی از زبالههای فلزی و دستگاههای الکترونیکی فرسوده با جوی مملو از ماهوارههای فرسوده دور از واقعیت نیست. کافی است بدانید طبق گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۱۷ تولید زبالههای الکترونیکی به سالانه ۶۵ میلیون تن یعنی ۱۱ برابر اهرام مصر میرسد. همینطور ۷۰ درصد از مواد سمی آزادشده در آب و خاک آمریکا به خاطر زبالههای الکترونیکی است که به سیستم عصبی بدن، خون و کلیهها آسیبهای شدیدی میزند.
زباله الکترونیکی ( E-waste) به پسماندهای ویژهای گفته میشود که عمر مفیدشان تمام شده یا همچنان قابل استفاده هستند اما توسط مالک دور ریخته میشوند. رایجترین این دستگاهها قطعات تلفنها و کامپیوترهاست که غالب قطعات اصلی آنها شامل خازن، ترانزیستور، آیسی، مدارات الکترونیکی، قطعات کاتدی و آندی و از این قبیل میشود. با این حال حتی قطعات سادهای مانند لوحهای فشرده و باتریها هم جزو پسماندهای الکترونیکی به حساب میآیند و باید طبق استانداردهای موجود با آنها برخورد شود. علاوه بر اینها دستگاههای الکتریکی که با نیروی الکتریسیته کار میکنند و فاقد قطعات زیاد الکترونیکی هستند نیز باید از زبالههای عادی جدا شوند و پتانسیل خوبی برای بازیافت دارند. پسماندهای این زبالهها حاوی فلزات خطرناکی مانند سرب، کادمیوم و جیوه هستند که در صورت رهاسازی در طبیعت و عدم بازیافت صحیح، آلودهکننده خطرناک محیط زیست به شمار میروند. در کنار این موارد لامپهای فلورسنت، نئون و LED و تجهیزات الکتریکی انواع وسایل نقلیه حتی موتورسیکلت و دوچرخه هم جزو زبالههای الکترونیکی محسوب میشوند که وسعت این پسماندها را یادآوری میکند. طبق اطلاعات سایت سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد «از هر تن زباله الکترونیکی ۱۵۰ تا ۳۰۰ گرم طلا استخراج میشود، این در حالی است که از هر تن سنگ معدن طلا تنها ۲۰ تا ۳۰ گرم طلا خارج میشود». این یک جمله کافی است تا حتی اگر به محیط زیست هم اهمیت نمیدهید یا نگران مواد سمیای که با سوزاندن ۸۰ تا ۸۵ درصد زبالههای الکترونیکی وارد هوا میشود، نیستید؛ تنها به خاطر همین هدررفت سرمایه عظیم دلواپس شوید. روشهای سنتی مانند دفن یا سوزاندن این زبالهها سبب ورود عناصر سنگین به آبهای زیرزمینی و گازهای سمی به محیط زیست میشود بههمین دلیل کارگران بخش بازیافت زباله الکترونیکی در دنیا در مجاورت با بخارهای سمی و خطرناک مواد اسیدی بسیار غلیظ از مشکلات تنفسی همچون آسم و برونشیت رنج میبرند....