۹۷؛ سال ناآرام برای اپراتورهای تلفن‌همراه

شاید اگر اپراتورهای تلفن همراه ایران بخواهند برای سال ۹۷ جمله‌ای انتخاب کنند، آن جمله « به دنبال ثبات» باشد. روزهای ابتدایی سال۹۷ نوسانات نرخ ارز و افزایش تحریم‌های آمریکا علیه ایران دامن بسیاری از کسب‌وکارها، از جمله اپراتورهای تلفن‌همراه را گرفت و باعث شد آنها برای تامین تجهیزات شبکه زیرساختی خود با مشکلات جدی روبه‌رو شوند.
به گزارش پیوست،کلاهبرداری‌های برخی شرکت‌های خدمات ارزش افزوده از کاربران و گرفتن انگشت اتهام برخی کاربران و کارشناسان به سوی اپراتورهای تلفن‌همراه طرف قرار داد با این شرکت‌ها نیز از دیگر مصائبی بود که این فعالان بازار ارتباطی کشور برای با آن دست و پنجه نرم کردند. اما در ماه‌های آخر سال ۹۷ تغییرات مدیریتی در دو اپراتور تلفن‌همراه یعنی ایرانسل و رایتل باعث شد تا آنها هرچه بیشتر برای رسیدن به ثبات مدن نظر خود تلاش کنند.

ادامه بی‌ثباتی

دی ماه سال ۹۶ و زمانی که وحید صدوقی از همراه اول رفت، گمانه‌زنی‌ها درباره آینده او شدت گرفت. مدیریت ۱۲ ساله صدوقی در همراه اول، سابقه درخشانی بود که باعث می‌شد پیشنهادهای کاری برای او از چپ و راست برسند. حتی وزیر ارتباطات دولت دوازدهم که تنها چند ماه قبل‌تر بر کرسی وزارت ارتباطات نشسته بود تلاش کرد او را به مدیرعاملی شرکت ارتباطات زیرساخت بگمارد؛ اما صدوقی ترجیح داد برای مدتی از سطح اول مدیریت ارتباطات کشور کنار باشد و  برای تاسیس شرکت خود برنامه‌ریزی کند.

اوایل اسفند همان سال بود که فراخوان برون‌سپاری مدیریت اپراتور سوم تلفن همراه منتشر شد و شرایط مندرج در آن به گونه‌ای بود که تعداد بسیار معدودی از مدیران صنعت ارتباطات کشور را شامل می‌شد و در راس همه آنها، وحید صدوقی بود. در روزها و ماه‌های بعد نیز گرچه پیشنهادهای مختلفی برای در اختیار گرفتن مدیریت رایتل مطرح شد؛ اما در نهایت همان گزینه‌ای که از ابتدا به ذهن‌ها رسیده بود، موفق شد نظر موافق مدیران ارشد شستا را جلب کند. تنها مشکل کار آنجا بود که مدیران شستا می‌خواستند صدوقی شخصا مدیرعاملی رایتل را برعهده گیرد و او ترجیح می‌داد فرد دیگری در این مقام قرار گیرد و آن فرد کسی نبود جز محمدمهدی عطوفی، معاون بازاریابی و فروش همراه اول و دوست قدیمی صدوقی.

عطوفی برای قرار گرفتن در این سمت، از معاونت همراه اول استعفا داد و در ۲۴ اردیبهشت ۹۷ رسما مدیرعامل رایتل شد تا دوران جدیدی در این اپراتور آغاز شود. اپراتوری که پس از سال‌ها فعالیت، کمتر از یک میلیون مشترک فعال دارد و سالانه هزار میلیارد تومان زیان انباشته روی دست شستا می‌گذارد.

عطوفی به رایتل رفت تا پس از حضور در معاونت بازاریابی اپراتور دوم و معاونت بازاریابی و فروش اپراتور اول، مدیرعاملی اپراتور سوم را نیز تجربه کند؛ اما داستان، مطابق انتظارها پیش نرفت.

استیضاح وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، معادلات را برهم زد. استیضاحی که بعدتر مشخص شد دولت نیز چندان با آن مخاف نبوده است. جدا از موضوع اختلاف نظر وزرای بهداشت و کار بر سر «طرح تحول نظام سلامت»، به نظر می‌رسد اصرار رئیس جمهوری بر واگذاری شرکت‌های زیرمجموعه شستا به بخش‌های غیر دولتی نیز یکی از دلایل خداحافظی علی ربیعی با دولت دوزادهم بوده است. موضوعی که با وزارت محمد شریعتمداری شکل جدی‌تری به خود گرفت و شاید اگر تلاطم‌های اقتصادی سال ۹۷ نبود، با سرعت بیشتری پیش می‌رفت.

به هر روی با تغییرات ایجاد شده در راس هرم وزارت کار و شستا، انتظار برای تغییر معادلات در رایتل نیز قوت گرفت و سرانجام در روزهای ابتدایی بهمن ماه خبر رسید که به دنبال بی‌نتیجه ماندن مذاکرات عطوفی با محمد رضوانی‌فر، مدیرعامل  جدید شستا و به دلیل عدم تعیین تکلیف وضعیت مدیریتی رایتل و نامشخص بودن نحوه تداوم یا پیاده‌سازی مدیریت پیمانی، عطوفی از سمت خود استعفا داد. بدین ترتیب پنجمین مدیرعامل رایتل نیز از سمت خود استعفا داد و عطوفی که گفته بود می‌خواهد اپراتور سوم را به یکی از یونیکورن‌های مد نظر وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تبدیل کند، از این اپراتور رفت.

حالا رایتل با سرپرستی سعید کریم‌زاده که به تازگی عضو هیات مدیره این شرکت شده، اداره می‌شود و مشخص نیست در سال ۹۸ چه سرنوشتی خواهد داشت. آیا همانگونه که انتظار می‌رفت، اپراتور سوم به راه تالیا خواهد رفت یا در جریان واگذاری شرکت‌های زیرمجموعه شستا، سرنوشت دیگری خواهد یافت.

طوفان در جزیره ثبات

همانقدر که رایتل به تغییرات پی‌درپی مدیرعامل خو گرفته، اپراتور دوم عادت داشت همواره علی‌رضا قلمبر دزفولی را به عنوان مدیرعامل خود ببیند؛ اما ناگهان در سال ۹۷ ایرانسل نیز با تغییر مدیر ارشد خود روبرو شد.

قلمبر دزفولی که از بدو تاسیس اپراتور دوم به عنوان مدیرعامل آن فعالیت کرده بود، در اواخر بهمن‌ماه ۹۷ جای خود را به بیژن عباسی آرند داد که از صنایع الکترونیکی شیراز آمده است. انتشار رسمی خبر انتصاب عباسی آرند به عنوان مدیرعامل ایرانسل، تعجب کسی را به همراه نداشت زیرا پیش از آن رسانه‌ها به مدت چند هفته در قالب اخبار رسمی و غیر رسمی به آن پرداخته بودند. با این همه، موضوع  چرایی برکناری یا استعفای دزفولی همچنان پررنگ ماند.

اپراتور دوم تلفن همراه ایران که در تمام سال‌های فعالیتش تنها به انتشار اطلاعیه‌های مطبوعاتی کلی اکتفا کرده و عادت به پاسخگویی جزئی نداشته، این بار نیز توضیح چندانی درباره تغییر ناگهانی مدیرعاملش نداد و موضوع را به دست شایعات و اخبار ضدونیقض سپرد که دامنه وسیعی را در برمی‌گرفتند. از ماجرای خدمات ارزش افزوده اپراتور دوم تلفن همراه تا نارضایتی مقامات ارشد از حقوق و دستمزد مدیرعامل؛ اما در روزهای میانه اسفند ماه و در جریان دادگاه «مدیرعامل شرکت بازرگانی پتروشیمی و ۱۳ متهم دیگر این پرونده» موضوع جدیدی به میان آمد.

در کیفرخواست قرائت شده در جلسه اول این دادگاه، محسن احمدیان، معاون وقت بازرگانی خارجی شرکت بازرگانی  پتروشیمی به دریافت پورسانت از شرکت ایرانسل بابت واریز پول به حساب شرکت MTN آفریقای جنوبی اشاره شده است. شرکت MTN به عنوان مالک ۴۹ درصد از سهام اپراتور دوم تلفن همراه ایران، پس از اعمال تحریم‌های هسته‌ای، برای انتقال سود خود دچار مشکل شده بود.

در همان کیفرخواست از قول علی‌رضا قلمبر دزفولی، مدیر عامل سابق عامل ایرانسل آمده است: «با توجه به مشکلات تحریم، شرکت MTN در چارچوب توافقی با PCC طلب خود را از ایرانسل به حساب‌های اعلامی از طرف MTN به PCC واریز و قاعدتاً در خارج از کشور معادل کمتر یا بیشتر را که ما اطلاع نداریم آن را از PCC دریافت می‌کرده است.»

به دنبال انتشار این متن، ایرانسل با انتشار جوابیه‌ای اعلام کرد این موضوع ارتباطی با شرکت خدمات ارتباطی ایرانسل ندارد.

تلاش برای ثبات

هرچند سال ۹۷ برای اپراتورهای دوم و سوم، سال تغییرات بود؛ اما تغییرات در اپراتور اول از قبل‌تر از سال ۹۷ آغاز شده بود و مدیران همراه اول در سال ۹۷ تلاش کردند ثبات از دست رفته خود با رفتن وحید صدوقی را دوباره بازیابند.

تلاش برای ایجاد ثبات، از اولین روز اردیبهشت ماه آغاز شد. زمانی که همراه اول اعلام کرد: «پیرو ارتقای سامانه جامع خدمات مشتریان این اپراتور جهت ارائه خدمات بهتر و متنوع‌تر به مشترکان، ممکن است مشکلاتی برای آنها ایجاد شود.» اما آنچه رخ داد، بیش از تصور بود. سرویس‌های پایه همراه اول دچار اختلال شدند و برای مدتی مشترکان میلیونی این اپراتور برای انجام امور روزمره خود با مشکل روبرو شدند.

علی فیروزآبادی، معاون فناوری اطلاعات همراه اول، در آن زمان و  در گفت‌وگو با پیوست، انجام این پروژه را تعویض موتور هواپیما در حال حرکت تشبیه کرد و گفته بود: «ما برای همه مشترکان، سامانه‌های امور مشتریان یا CRM و صورت‌حساب را برای مشترکان دائمی برگردان کردیم. این کار را هم به صورت آنی انجام دادیم نه تدریجی. همزمان با این کار ۴۵ سیستم دیگر حوزه فناوری اطلاعات را هم استاندارد کردیم؛ یعنی آنچه بعد از کات اور (Cutover) رخ داد یک جراحی بزرگ در همه سامانه‌های فناوری اطلاعات همراه اول بود.»

اپراتور اول هنوز از تبعات این «جراحی بزرگ» خلاص نشده بود که اخبار ضدو نقیضی درباره تغییر مدیرعامل آن به گوش رسید. خبرها از  رسیدن مهرداد بذرپاش به صندلی مدیرعاملی این اپراتور حکایت داشتند؛ اما  این خبرها در میانه راه به عضویت او در هیات مدیره تغییر جهت دادند و در نهایت، به کلی تکذیب شدند. با این همه، تا آخرین روزهای سال ۹۷ همچنان سایه تغییر بر سر حمید فرهنگ، مدیرعامل شرکت ارتباطات سیار ایران، وجود داشت. در همین حال، تغییر ترکیب سهامداران شرکت توسعه اعتماد مبین  نیز یکی دیگری از موضوعاتی بود که سروصدای بسیاری برپا کرد؛ اما در عمل اتفاق خاصی رخ نداد. اعلام خروج بنیاد تعاون سپاه از سهامداری توسعه اعتماد مبین به معنی خروج این بنیاد از سهامداری شرکت مخابرات ایران و به تبع آن همراه اول بود؛ اما تغییری در ترکیب هیات مدیره این شرکت‌ها ایجاد نشد.

در روزهای پایانی سال، موضوع رای‌گیری برای انتخاب بهترین‌های صداوسیما در سال ۹۷ و دستکاری در نتیجه آرا بار دیگر نام همراه اول را به میان آورد. جایی که قرارداد انحصاری شرکت توسکا با صداوسیما در زمینه تبلیغات بر بستر خدمات ارزش افزوده (VAS) دوباره مورد توجه قرار گرفت و به دنبال آن نگاه‌ها به سمت مالک توسکا یعنی همراه اول جلب شد و حتی وزیر ارتباطات نیز خواهان ابطال این قرارداد شد.

مجمع عمومی سهامداران همراه اول به زودی برگزار می‌شود و احتمال دارد به دنبال آن، تغییر ترکیب هیات مدیره رخ دهد، تغییراتی که می‌تواند همراه اول را همگام دو اپراتور دیگر کند.

سال ۹۷ سال سخت و پر از فراز و نشیب را برای سه اپراتور تلفن‌همراه کشور رقم زد . حالا باید منتظر ماند و دید این سه اپراتور فعال در بازار ارتباطی با برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌های خود برای سال ۹۸ که از آن به عنوان سال سخت اقتصادی هم یاد می‌شود قرار است چه اتفاقاتی را پشت سر بگذارند.