موافقان طرح سهمیه‌بندی بنزین: با اجرای طرح به تاکسی‌های اینترنتی هم سهمیه تعلق می‌گیرد

اعلام وصول طرح «سهمیه بندی بنزین» مجلس در آخرین روزهای دی ماه برخی بحث‌های گذشته مانند سهمیه تاکسی‌های اینترنتی، قیمت بنزین در سال آینده و چگونگی سهمیه‌بندی بنزین را دوباره سر  تیتر اخبار قرار داد. به گزارش پیوست، این طرح در حالی در مجلس اعلام وصول شده که دولت بارها اعلام کرده بود بحث سهمیه‌بندی بنزین مطرح نیست. از سوی دیگر علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز روز گذشته (۷ بهمن) در صحن علنی مجلس اعلام کرد هنوز تصمیمی برای سهمیه‌بندی بنزین در مجلس گرفته نشده است. اما آنچه در این گیرو داد اجرای این طرح را پر ابهام‌تر کرده این موضوع است که آیا در صورت قانونی شدن سهمیه‌بندی بنزین در مجلس آیا تاکسی‌های اینترنتی هم امکان استفاده از این سهمیه را خواهند داشت؟ پاسخ به این سوال از دید نمایندگان موافق این طرح در مجلس مثبت است؛ اما نمایندگان مخالف این طرح اعلام می‌کنند که روی طرح سهمیه‌بندی بنزین کار کارشناسی دقیقی انجام نشده، بنابراین نمی‌توان به این سوال هم پاسخ روشنی داد. 

اشکالات قانونی یک طرح

طرح «سهمیه‌بندی بنزین» در آخرین روز دی ماه با امضای ۱۶ نماینده در مجلس اعلام وصول شد. این طرح با هدف رعایت عدالت در هدفمندی یارانه‌ها و تخصیص سهمیه به افراد و نه خودروها در مجلس مطرح شده و به گفته بهروز نعمتی، سخنگوی هیات رئیسه مجلس، هم‌اکنون در نوبت بررسی کمیسیون انرژی قرار دارد. این طرح شامل ۳ ماده و دو تبصره است.

متن طرح سه ماده‌ای سهمیه‌بندی بنزین که در مجلس در حال بررسی است:

در ماده ۱ این طرح، دولت موظف شده است دو ماه بعد از لازم‌الاجرا شدن این قانون، سهمیه‌بندی بنزین را بر مبنای هر ایرانی روزانه یک لیتر اعمال کند. وزارت نفت نیز مکلف است، سامانه بورس الکترونیکی معاملات بنزین را ایجاد کرده تا مردم توسط این سامانه امکان خرید و فروش بنزین مازاد را داشته باشند. البته در این مورد، اداره کل اسناد و تنقیح قوانین مجلس شورای اسلامی اعلام کرده که چون ایجاد این سامانه برای دولت بار مالی دارد و محل اعتبار آن در طرح پیش‌بینی نشده است بنابراین این تبصره  با اصل (۷۵) قانون اساسی مغایرت دارد.

براساس اصل ۷۵ قانون اساسی، مجلس نمی‌تواند طرحی را به تصویب برساند که برای دولت بار مالی داشته باشد؛ مگر آنکه محل تامین هزینه‌ها را مشخص کند.

اما در مقابل نظر اداره کل قوانین، برخی از نمایندگان مجلس مانند محمداسماعیل سعیدی، نماینده تبریز و از امضاکنندگان در گفت‌وگو با پیوست اعلام می‌کند که اگر دولت با این طرح موافقت و محل تامین اعتبار را تعیین کند، شورای نگهبان با راه‌اندازی این سامانه مخالفت نخواهد کرد.

در همین زمینه جواد کریمی قدوسی، نماینده مشهد و از دیگر امضاکنندگان این طرح نیز در گفت‌وگو با پیوست تاکید می‌کند بحث تامین مالی دولت برای راه‌اندازی این سامانه باید در بودجه پیش‌بینی شود.

همچنین در ماده ۲ این طرح اولویت استفاده از جایگاه‌های سی‌ان‌جی، پس از سهمیه‌بندی بنزین با خودروهای عمومی و وانت‌بار است. در این مورد وزارت نفت موظف شده نوبت‌بندی جایگاه‌های سی‌ان‌جی را به صورت الکترونیکی و با استفاده از تلفن همراه انجام دهد.

در تبصره ماده ۲ طرح «سهمیه‌بندی بنزین» دولت موظف شده برای تاکسی‌های اینترنتی نیز سازوکاری را فراهم کند تا آنها هم مشمول استفاده از نوبت در جایگاه‌های سی‌ان‌جی شوند. از منظر اداره کل قوانین این موضوع نیز برای دولت بار مالی دارد و چون محل اعتبار آن پیش‌بینی نشده با اصل ماده ۷۵ قانون اساسی مغایرت دارد. در این مورد نیز نمایندگان امضا کننده و موافق این طرح تامین اعتبار این بخش را منوط به همکاری دولت می‌دانند.

یکی دیگر از اشکالات اداره کل قوانین به این طرح این است که  از آنجا که در طرح حاضر قیمت معینی برای سهمیه آزاد بنزین در نظر گرفته نمی‌شود ممکن است آثار تورمی غیرقابل پیش‌بینی بر اقتصاد کشور وارد کند؛ اما جواد کریمی قدوسی یکی از مدافعان این طرح معتقد است شاید به لحاظ ذهنی تورم ایجاد شود اما در عمل تورم ایجاد نمی‌شود. او در این مورد سه راهکار نیز ارائه می‌هد و به پیوست می‌گوید: «اول دولت باید مردم را توجیه کند که در این طرح چه اتفاقی رخ می‌دهد و اگر کمتر مصرف کنند می‌توانند با فروش بنزین مازاد کسب درآمد کنند. دوم دولت بازار را کنترل کند. سومین راهکار هم این است که وزارتخانه‌ها، استانداری‌ها و فرمانداری‌ها نیز در مورد اجرایی کردن این طرح هماهنگ باشند.»

سهمیه بنزین برای تاکسی‌های اینترنتی

مطرح شدن دوباره سهمیه‌بندی بنزین و به خصوص ایجاد ساز و کار برای ثبت نام تاکسی‌های اینترنتی برای نوبت‌بندی در جایگاه‌های سی‌ان‌جی این سوال را ایجاد می‌کند که آیا علاوه بر این به تاکسی‌های اینترنتی نیز سهمیه بنزین تعلق می‌گیرد؟ رمضانعلی سبحانی‌فر، عضو کمیته ارتباطات در گفت‌وگو با پیوست تاکید کرد که در صورت سهمیه‌بندی بنزین، به تاکسی‌های اینترنتی نیز سهمیه تعلق می‌گیرد اما این سهمیه باید براساس ظرفیت و میزان جابه‌جایی مسافران به تاکسی‌ها عرضه شود. او همچنین عنوان کرد: «به همین خاطر هم تاکسی‌های معمولی و هم تاکسی‌های اینترنتی باید به تاکسی‌متر مجهز شوند.»

همچنین جواد کریمی قدوسی ارائه سهمیه بنزین به تاکسی‌های اینترنتی را بخشی از جزئیات طرح «سهمیه‌بندی بنزین» دانست که باید پس از تصویب کلیات این طرح به آن پرداخت؛ اما در نظر نماینده مشهد از آنجایی که توسعه حمل و نقل آنلاین شهری به محیط زیست و کاهش مصرف بنزین کمک می‌کند باید برای فعالان این بخش تسهیلاتی فراهم کرد.

در حالی که هنوز مشخص نیست با قانونی شدن این طرح به تاکسی‌های اینترنتی نیز سهمیه بنزین تعلق می‌گیرد که فعالان بازار حمل‌ونقل شهری در گفت‌وگوهای مختلف اعلام کرده‌اند اگر قرار است دولت در این زمینه تصمیم‌گیری کند باید در کنار سیستم سنتی حمل‌ونقل، به فعالان بازار حمل‌ونقل آنلاین نیز توجه لازم را داشته باشد. آنها حتی به دولت پیشنهاد داده‌اند که در صورت اجرای سهمیه‌بندی بنزین این فعالان می‌توانند راهکار فناورانه‌ای برای نظارت دقیق بر نحوه تخصیص سوخت در اختیار مسئولان قرار دهند. در همین زمینه  چندی پیش ژوبین علاقبند،  رئیس هیات‌مدیره اسنپ،در گفت‌وگو با پیوست با اشاره به قابلیت رصد روزانه تعداد راننده‌های فعال، تعداد سفر و میزان کیلومتر طی شده آنها در سیستم تاکسی‌های آنلاین، گفته بود: «هیچ‌یک از سامانه‌های سنتی چنین دقتی ندارند. اگر در هر۱۰۰ کلیومتر، ۱۰ لیتر بنزین مصرف ‌شود از آنجایی‌که تعداد کیلومتر مصرفی رانندگان سیستم  خود را به دقت می‌دانیم، این امکان وجود دارد که دقیقا بگوییم روزانه به چه مقدار سوخت احتیاج دارند.»

مخالفان با سهمیه‌بندی بنزین

در حالی که برخی از نمایندگان مجلس به صورت جدی به دنبال اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین و در نظر گرفتن سهمیه به تاکسی‌های اینترنتی هستند اما برخی از نمایندگان مجلس با اعلام اینکه هنوز روی این طرح کار کارشناسی دقیقی نشده با تبدیل شدن آن به قانون مخالف هستند.

در همین زمینه بهروز نعمتی، سخنگوی هیات رئیسه مجلس و عضو کمیسیون انرژی نیز در گفت‌وگو با پیوست معتقد است که هدفمندی در بخش‌های مختلف از جمله یارانه‌ها تجربه خوبی نبود و تجربه تلخ را نباید دوباره تکرار کرد. هدایت‌الله خادمی، عضو دیگر کمیسیون انرژی هم در گفت‌وگو با پیوست اعلام می‌کند که عرضه سهمیه در هر بخشی  به صورت پول به مردم غلط است. او معتقد است که استفاده از منابع طبیعی باید به اشتغال و تولید بدل شود.

در میان مخالفان طرح سهمیه‌بندی بنزین؛ اما گروهی از موافقان این طرح در مجلس  از جمله کریمی قدوسی به پیوست اعلام می‌کند که با قانونی شدن طرح سهمیه‌بندی بنزین و با توجه به سامانه‌های الکترونیکی که براساس این قانون در کشور راه‌اندازی می‌شود، استفاده از بنزین در سیستم حمل‌ونقل کشور شفاف خواهد شد و از قاچاق بنزین در کشور نیز جلوگیری خواهد شد.

هرچند که در مورد این اظهار نظر نیز برخی نمایندگان شبهاتی مطرح می‌کنند. برای نمونه اسدلله قره‌خانی،‌ سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس به روزنامه قانون گفته است: «این طرح در جلوگیری از قاچاق سوخت موثر نیست. بدیهی است که اجرای این طرح فضا را برای کنترل قاچاق سوخت مساعد نمی‌کند.» او همچنین با ایراد نسبت به  راه‌اندازی سامانه بورس الکترونیکی معاملات بنزین پس از قانونی شدن این طرح اعلام کرده است: «در این طرح قرار شده سامانه‌ای ایجاد شود که از طریق این سامانه دلال‌ها به راحتی می‌توانند سوخت را خرید‌ و فروش کنند.»