معاون علمی رئیس‌جمهوری: سهم معاونت علمی کمتر از یک درصد بودجه کشور است

به گزارش روابط‌عمومی معاونت علمی ریاست‌جمهوری، حسین افشین، معاون علمی رئیس‌جمهوری در جلسه‌ای با سید شمس‌الدین حسینی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی و جمعی از اعضای این کمیسیون درباره بودجه این معاونت و روند این معاونت صحبت کرد.

افشین در این نشست با ارائه تصویری از جایگاه بودجه‌ای معاونت علمی گفت: بر مبنای لایحه بودجه ۱۴۰۴، بودجه عمومی کشور حدود ۶ هزار همت و بودجه کل کشور نزدیک به ۱۲ هزار همت است، در حالی که بودجه معاونت علمی تنها حدود نیم درصد از بودجه عمومی و حدود سه‌دهم درصد از بودجه کل کشور را شامل می‌شود و حتی به یک درصد هم نمی‌رسد؛ با این حال، اثربخشی این معاونت به‌مراتب فراتر از این سهم محدود است.

او با اشاره به عملکرد شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه صادرات گفت: صادرات مستقیم محصولات دانش‌بنیان حدود ۶۰۰ میلیون دلار است و مجموع صادرات این شرکت‌ها به حدود ۲.۷ میلیارد دلار در سال می‌رسد. اگرچه این ارقام ممکن است بزرگ به نظر نرسد، اما اهمیت اصلی در نقش دانش‌بنیان‌ها در کاهش ارزبری کشور است.

معاون علمی رئیس‌جمهوری با اشاره به سرمایه‌گذاری در حوزه‌های هوش مصنوعی و کوانتوم گفت: در حالی که برخی کشورها ده‌ها میلیارد دلار برای زیرساخت‌های هوش مصنوعی هزینه کرده‌اند، ایران با حدود ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری، ظرفیت پردازشی خود را تا پایان سال به حدود ۱۰۰ پتافلاپس می‌رساند و زیرساختی حداقل برای پنج سال آینده ایجاد می‌کند. آموزش یک میلیون دانش‌آموز، توانمندسازی معلمان، تقویت هسته‌های پژوهشی دانشگاهی و تدوین سرفصل‌های آموزشی هوش مصنوعی از دیگر اقدامات اعلام‌شده در این حوزه است.

معاون علمی رئیس‌جمهور با اشاره به ابزارهای نوین مالی تصریح کرد: قانون جهش تولید دانش‌بنیان و قانون تامین مالی، ظرفیت‌های مهمی دارند، اما هنوز به‌طور کامل مورد استفاده قرار نگرفته‌اند. او از انتشار ۱۰۰ همت اوراق توسعه فناوری در سال جاری خبر داد و بر ضرورت توسعه مدل‌های مالی نوآورانه و پلتفرم‌محور برای رشد زیست‌بوم دانش‌بنیان تاکید کرد.

افشین در ادامه از تغییر رویکرد معاونت علمی در حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان خبر داد و گفت: به‌جای حرکت‌های جزیره‌ای، رویکرد زنجیره‌ای را دنبال کرده‌ایم و شرکت‌های پیشران بزرگ را محور قرار داده‌ایم تا شرکت‌های توسعه‌دهنده و دانش‌بنیان در قالب زنجیره ارزش و با بازار و کاربرد مشخص فعالیت کنند.

او با اشاره به تجربه اقتصاد دریا‌محور توضیح داد: کشور ظرفیت تولید ۳۵ هزار تن ماهی در قفس را دارد، اما تنها از حدود پنج هزار تن آن استفاده شده است، چرا که زنجیره بالادستی، از جمله تامین نوزاد ماهی و خوراک، به‌درستی شکل نگرفته بود. به گفته او، با ایجاد هلدینگ و تکمیل زنجیره و بهره‌گیری از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان، نگاه جامع‌تری به این حوزه اعمال شده است.

معاون علمی رئیس‌جمهور با ارائه آمارهایی گفت: سهم شرکت‌های دانش‌بنیان از تولید ناخالص داخلی حدود ۲.۹ درصد، یعنی نزدیک به سه درصد است، در حالی که طبق برنامه هفتم توسعه باید به حدود هفت درصد برسد. همچنین سهم اقتصاد دیجیتال از GDP حدود ۴.۹ درصد است که هدف‌گذاری شده تا پایان برنامه به ۱۰ درصد افزایش یابد.

افشین تحقق این اهداف را مستلزم اصلاح نگاه‌ها، به‌ویژه در حوزه اقتصاد دیجیتال و پلتفرم‌ها دانست و گفت: پلتفرم‌ها کارفرما نیستند، بلکه نقش واسط و به‌هم‌رسان را ایفا می‌کنند و لازم است تعاریف بین‌المللی آنها در نظام مقرراتی و بورسی کشور پذیرفته شود. نگاه‌های حسابداری و بورسی باید متناسب با ماهیت اقتصاد دیجیتال اصلاح شود و مجلس و کمیسیون اقتصادی می‌توانند با ایجاد مسیرهای سبز، ورود این شرکت‌ها به بازار سرمایه را تسهیل کنند.

او در بخش دیگری از سخنان خود به وضعیت علمی کشور اشاره کرد و گفت: رشد علمی ایران در سال ۱۴۰۲ به منفی ۵.۷ درصد رسید که وضعیت مطلوبی نیست، هرچند در سال ۱۴۰۳ بخشی از این روند جبران شده است. او فرسودگی تجهیزات آزمایشگاهی دانشگاه‌ها و پایین بودن حقوق اعضای هیئت علمی را از موانع اصلی جهش علمی دانست و تاکید کرد بدون جهش علمی، فناوری پایدار شکل نخواهد گرفت.

افشین با اشاره به شکنندگی زیست‌بوم فناوری کشور گفت: در بحران‌های اخیر، از جمله جنگ ۱۲ روزه، معاونت علمی با حمایت پنج همتی از صندوق نوآوری و شکوفایی مانع فروپاشی بخش بزرگی از این زیست‌بوم شد و این حمایت‌ها نقش حیاتی در حفظ شرکت‌های بزرگ و متوسط دانش‌بنیان داشت.

معاون علمی رئیس‌جمهوری در پایان با تاکید بر اهمیت فناوری‌های نوظهور، به‌ویژه کوانتوم، اعلام کرد: اقتدار آینده کشور در حوزه کوانتوم رقم خواهد خورد و توسعه ارتباطات، حسگرها و محاسبات کوانتومی نیازمند زیرساخت‌های آزمایشگاهی است؛ بر همین اساس، راه‌اندازی سه آزمایشگاه کوانتوم تا پایان سال در دستور کار قرار دارد. افشین همچنین از افزایش بودجه بنیاد علم ایران و بنیاد ملی نخبگان از محل منابع معاونت علمی خبر داد و بر ضرورت راهبردی نگهداشت نخبگان و تقویت پژوهش تأکید کرد.