درباره سیم‌کارت سفید و جنجالی که به‌پا کرد؛ رانت پنهان، مسئولیت گمشده

مشخص شدن نام افرادی که سیم‌کارت‌ بدون فیلتر یا سیم‌کارت سفید دارند نشان داد ماجرا تنها چند دسترسی ویژه نیست؛ مساله وجود یک سازوکار پنهان است که هیچ‌کس مالکیت و مسئولیت آن را بر عهده نمی‌گیرد. در‌حالی‌که دولت بارها اعلام کرده با فیلترینگ موافق نیست و رئیس‌جمهوری وعده رفع آن را داده، هنوز مشخص نیست این دسترسی‌های بدون فیلتر چگونه و از سوی چه نهادی توزیع می‌شود. وزارت ارتباطاتْ مرکز ملی فضای مجازی را مسئول می‌داند و مرکز ملی دوباره توپ را به وزارتخانه برمی‌گرداند. نتیجه چرخه‌ای از ابهام و تبعیض است که پرسش اصلی را پررنگ‌تر می‌کند: اگر دولت مخالف فیلترینگ است، پس منشاء این رانت کجاست و چه نهادی این دسترسی‌های ویژه را صادر می‌کند؟ ماجرای اینترنت سفید از نمایش لوکیشن‌ها در پلتفرم ایکس آغاز شد اما پیگیری رسانه‌ای و واکنش‌های رسمی و غیررسمی، توییت‌ها، واکنش مقامات دولتی و دارندگان سیم‌کارت‌های سفید، موضوع را وارد دایره عمومی کرد. نمونه‌ها و واکنش‌ها متفاوت بود. پسر مسعود پزشکیان در توییتر نوشت «اعتماد دو طرفه است؛ فیلترینگ از نشانه‌های بی‌اعتمادی حکومت به مردم است» و این نشان می‌دهد دولت هم در تلاش است مسئولیت رفع‌ فیلترینگ را از گردن خود ساقط کند. افشاگری‌های دیگری هم از نماینده مجلس تا سخنگوی دولت و خبرنگاران منتشر شد که عده‌ای پذیرفتند و برخی آن را توجیه کردند؛ مثلاً فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت که پیش‌تر گفته بود از فیلترشکن استفاده می‌کند، مشخص شد او نیز «سفید» شده و توضیح داد «مرا سفید کردند و به من ربطی نداشت.» اما سوال همین‌جاست، دقیقاً چه کسی لیست افراد را برای سفیدشدن سیم‌کارت‌هایشان به وزارت ارتباطات می‌دهد؟ به نظر می‌رسد در این موضوع روندی سازمان‌یافته‌ در جریان نیست. هر سازمان یا وزارتخانه فهرست متقاضیان «سفیدشدن» را به‌صورت سهمیه‌ای به وزارت ارتباطات می‌دهد و در نهایت سیم‌کارت سفید می‌شود. گفته شده است بیشترین میزان سفیدسازی در سال‌های ۱۴۰۱ و...