بدون حکمرانی داده، رگ‌تک ممکن نیست؛ از اجماع تا اجرا

به گزارش پیوست مهدیار آقانصیر مدیرعامل حرکت اول در اولین همایش سالانه رگ‌تک با تأکید بر نقش کلیدی رگولاتوری در توسعه اقتصاد دیجیتال گفت: اقتصاد دیجیتال بدون تنظیم‌گری مؤثر نمی‌تواند اعتماد ایجاد کند. جایی که پول دیجیتال در جریان است، داده‌ها تبادل می‌شوند و تصمیم‌ها به‌صورت خودکار گرفته می‌شود، رگولاتوری نه‌تنها مانع رشد نیست، بلکه شرط امکان رشد است. تنظیم‌گری درست می‌تواند هزینه تطابق را کاهش دهد، ریسک سیستماتیک را پایین بیاورد و اعتماد را به صنعت تزریق کند. موضوعی که برای ما به‌عنوان سرمایه‌گذار حیاتی است، چون بدون آن نمی‌توان سرمایه‌گذاری‌های کم‌ریسک و پایدار انجام داد.

آقانصیر ادامه داد: در حوزه‌هایی با رشد سریع مانند فین‌تک، رمزارز، طلا و سایر بازارهای نوظهور، سرعت رشد فناوری بسیار بیشتر از سرعت رشد رگولاتوری بوده است. همین شکاف باعث می‌شود سرمایه‌گذار با تردید وارد این حوزه‌ها شود، چون چشم‌انداز مقرراتی آنها شفاف نیست.

مدیرعامل حرکت اول همچنین به چالش‌های هوش مصنوعی و داده اشاره کرد و گفت: هوش مصنوعی با سرعت بالایی در حال توسعه است، اما مسئولیت تصمیم‌هایی که به‌صورت خودکار گرفته می‌شود هنوز چارچوب مشخصی ندارد.

او با انتقاد از رویکرد سنتی تنظیم‌گری افزود: در بسیاری از موارد، نگاه اولیه حاکمیت به فناوری‌های جدید انکار یا کم‌اهمیت جلوه دادن آنها بوده است. نتیجه این رویکرد، عقب‌ماندن رگولاتور از بازار و ورود دیرهنگام با ابزار محدودسازی و برخوردهای سخت‌گیرانه است. وضعیتی که سرمایه‌گذاری پایدار را غیرممکن می‌کند. آنچه برای سرمایه‌گذار اهمیت دارد، تعیین چارچوب روشن از سوی حاکمیت و باز کردن فضا برای ورود استارت‌اپ‌ها و تیم‌های نوآور است. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاری در رگ‌تک و سرویس‌های مکمل آن نیز معنا پیدا می‌کند.

در بخش دیگری از رویداد هم مدیرعامل سپ احسان ترکمن با تاکید بر ضرورت هم‌زمانی توسعه محصول و الزامات رگولاتوری گفت: در دوره زمانی که یک محصول در حال توسعه و آماده‌سازی برای ورود به بازار است، باید الزامات رگولاتوری هم‌زمان دیده شود. تجربه نشان داده اگر محصول نهایی شود و تازه پس از آن بخواهیم الزامات ناظر را اعمال کنیم، ناچار به بازگشت به عقب و انجام اصلاحاتی می‌شویم که خودشان ممکن است ۶ تا ۱۲ ماه زمان ببرد و عملاً بازار و برنامه تجاری محصول را به هم بزند.

مدیرعامل سپ با اشاره به نقش هوش مصنوعی در گذار از نظارت واکنشی به نظارت پیشگیرانه گفت: استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین یک انتخاب لوکس نیست، بلکه یک ضرورت جهانی است. این راه، مسیر ساده‌ای نیست. ما با چالش‌های فنی، کمبود نیروی انسانی متخصص، دغدغه‌های امنیتی و نگرانی‌های جدی درباره حریم خصوصی داده‌ها مواجه هستیم. تحریم‌ها هم باعث شده توسعه بسیاری از این ابزارها مبتنی بر داده‌ها و یادگیری داخلی انجام شود.

او در ادامه گفت: در این حوزه، فرصت‌های بزرگی برای همکاری، سرمایه‌گذاری و همگرایی میان بازیگران صنعت وجود دارد. از سامانه‌های هوشمند چندعاملی مبتنی بر بیومتریک و تشخیص زنده بودن، تا APIهای امتیازدهی ریسک در لحظه و پلتفرم‌های اشتراک‌گذاری داده‌های تقلب. آینده پرداخت، بلاک‌چین و رمزارز هم بدون توجه به دغدغه‌های رگولاتور و امنیت شبکه داخلی قابل تصور نیست. این مسیر آغاز شده و همه بازیگران باید وارد آن شوند.

در ادامه رویداد هاشم راز، معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات شرکت پرداخت الکترونیک سپهر در پنلی با عنوان بررسی مدل‌های کسب و کار رگ‌تک در ایران با اشاره به مسیر بلوغ فناوری‌های نوآورانه توضیح داد: هر فناوری نو در ابتدای مسیر خود حالتی لوکس و فانتزی دارد، اما به‌تدریج به یک ابزار مفید و سپس به ابزاری ضروری تبدیل می‌شود. به‌طوری که ادامه حیات اکوسیستم و کسب‌وکار بدون آن ممکن نیست.

راز با توضیح نگاه PSPها به فناوری‌های مدیریت ریسک افزود: برخی PSPها رویکردی محافظه‌کارانه دارند و با سرعت مطمئن حرکت می‌کنند که ممکن است به از دست دادن بخشی از سهم بازار منجر شود. در مقابل، مدیریت ریسک عاقلانه به این معناست که با کمک داده‌ها و ابزارهای پیش‌بینی، بدانیم کجا می‌توان سرعت گرفت و کجا باید محتاط بود.

راز تأکید کرد: رگ‌تک‌ها و استارت‌آپ‌های این حوزه اگر بتوانند نقش یک نقشه‌خوان هوشمند را ایفا کنند و به‌صورت پیش‌دستانه از محدودیت‌ها، قوانین و ریسک‌های پیش‌رو اطلاع بدهند، PSPها قطعاً حاضرند برای آن هزینه کنند. در این حالت، رگ‌تک از یک مرکز هزینه خارج می‌شود و به یک مرکز ارزش‌آفرین و منفعت‌زا برای کسب‌وکار تبدیل خواهد شد.

حسین طاهری، معاون فنی شرکت به‌پرداخت ملت هم درباره نحوه تعامل PSPها با استارت‌اپ‌ها توضیح داد: وقتی از استارت‌آپ صحبت می‌کنیم، باید توجه داشته باشیم که با یک شرکت نوپا طرف هستیم که تازه وارد اکوسیستم شده و طبیعتاً به زمان نیاز دارد تا نرم‌افزارش به بلوغ عملیاتی برسد. این مسیر، از شناخته‌شدن تا رسیدن به پایداری و اطمینان، ناگزیر است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

او افزود: مجموعه‌های بانکی و PSPها معمولاً ترجیح می‌دهند با شرکت‌های بالغ کار کنند. شرکت‌هایی که دامنه عملیاتی‌شان مشخص است، خروجی‌های شفاف دارند و نتایج کارشان قابل پیش‌بینی است. تصمیم‌گیری در این سطح نیازمند قطعیت نسبی است، در حالی که در همکاری با استارت‌اپ‌ها این قطعیت همیشه وجود ندارد.

طاهری با اشاره به چالش‌های استفاده از هوش مصنوعی در حوزه‌هایی مانند مدیریت ریسک گفت: بخشی از مسائلی که امروز با آن مواجه هستیم به ماهیت غیرقطعی هوش مصنوعی برمی‌گردد. خروجی سیستم‌های مبتنی بر AI الزاماً قطعی نیست و ممکن است با انتظار ما هم‌خوانی نداشته باشد. حتی در برخی موارد، این خروجی‌ها ممکن است در فرآیندهای قضایی یا نظارتی به‌سادگی قابل دفاع نباشند. چه در سطح رگولاتوری و چه در بانک‌ها و PSPها، باید بپذیریم که تصمیم‌سازی مبتنی بر داده و هوش مصنوعی با عدم قطعیت همراه است و این موضوع نیاز به پذیرش و چارچوب‌گذاری دارد.

حسین اسلامی، مدیرعامل رمیس با تأکید بر نقش بخش خصوصی در توسعه اقتصاد دیجیتال گفت: زمانی وزارت ارتباطات با عنوان پست، تلگراف و تلفن شناخته می‌شد و دولت در اجرا و ارائه خدمات نقش مستقیم داشت. حتی برای راه‌اندازی یک خط فکس باید مجوز می‌گرفتیم. امروز اما شرایط تغییر کرده است. پیشران حوزه اقتصاد و فناوری بخش خصوصی است و نقش دولت و حاکمیت به حوزه نظارت و تنظیم‌گری منتقل شده است.

اسلامی با تأکید بر ضرورت گفت‌وگوی نوآورانه میان رگولاتور و بخش خصوصی گفت: تنظیم‌گری مؤثر نیازمند گفت‌وگویی نوآورانه میان رگولاتور و بدنه بخش خصوصی است؛ بدنه‌ای که عمدتاً توسط نیروهای جوان و حل‌مسئله‌محور اداره می‌شود. تا زمانی که مسئله‌ای برای این بخش حل نشود، طبیعی است که تمایلی به پرداخت هزینه برای آن وجود نداشته باشد.

مهدی فاطمیان، مدیر عامل زیبال هم درباره رویکرد این شرکت در مدیریت ریسک گفت: بخش زیادی از فرآیندهای مربوط به شناسایی تراکنش‌های مشکوک و برخورد با پذیرندگان متخلف را به‌صورت داخلی توسعه داده‌ایم. دلیل این تصمیم ساده بود. هزینه نداشتن این ابزارها برای ما بسیار بیشتر از هزینه توسعه آن‌ها بود.

او ادامه داد: در مقاطعی، تهدیدات رگولاتوری و نامه‌هایی که از سوی نهاد ناظر ارسال می‌شد، به‌قدری جدی و نگران‌کننده بود که احساس می‌کردیم می‌تواند مستقیم حیات کسب‌وکار را تحت تأثیر قرار دهد. همین نگرانی‌ها باعث شد وارد این حوزه شویم و برای آن سرمایه‌گذاری کنیم.تا زمانی که این ابزارها برای ما آورده و ارزش ایجاد کنند، قطعا برای آنها هزینه می‌کنیم. تصمیم ما صرفا از سر اجبار نبود، بلکه مبتنی بر محاسبه هزینه و فایده بود. هر جا احساس کنیم نبود یک ابزار، ریسک بیشتری نسبت به داشتن آن ایجاد می‌کند، ترجیح می‌دهیم هزینه توسعه را بپذیریم.