بحران نقدینگی، دشمن پنهان صرافیهای رمزارز
صرافیها تا زمانی سالم به نظر میرسند که کاربران تصمیم به برداشت نگرفته باشند. در…
۸ آذر ۱۴۰۴
گسترهای بیمعنا و محدود به ساعات طولانی؛ توکنایز دارایی بدون بازار ثانویه
توکنایز دارایی و قانون و قاعدههای مرتبط با آن هنوز در مراحل رگولهشدن قرار دارد. طبق گفتهها و شنیدهها، مساله تشکیلشدن یا نشدن بازار ثانویه پیرو ماهیت غیرمتمرکز و تاثیرپذیری حداکثری از قیمتها و متغیرهای جهانی این فناوری مالی مطرح شده است. بازاری که در صورت تشکیلنشدن عملاً محدود به مزیت انجام شبانهروزی معاملات توکنایز داراییها خواهد ماند و ورود این کلاس از دارایی به بازار سرمایه را پیچیده میکند. هرچند افزایش ساعات معاملاتی میتواند نتایج و تحولات مهمی در ساختار مالی به بار آورد اما نگرانیای که دراینباره ابراز میشود جهش و افت ناگهانی قیمتهاست که میتواند به بروز اختلاف عمیق عددی بینجامد. از نظر کارشناسان حوزه بورس و کریپتو، نقش بازارگردانها در اینجا بهمنظور تنظیم و مدیریت بازار بیش از پیش است و این عوامل میتوانند در مدیریت و ساماندهی وضعیت پرنوسان بسیار موثر ظاهر شوند.
نگاه رگولاتوری به استفاده از ابزارهای مبتنی بر کریپتو مدتی است نسبت به گذشته دستخوش تغییرات مثبتی شده و اخبار و روایتها حاکی از آمادهسازی بسترهای ملزوم برای توکنایزکردن داراییهای بورسی است. از نظر کارشناسان مالی، احتمال ورود این فناوری به بازار سرمایه در مقایسه با تشکیل صندوقهای ETF مبتنی بر کرپیتو بیشتر است.
مساله مهم در این روند، احتمال نبود بازار ثانویه برای تبادل و معامله گواهی سپردههایی است که توکنایز شدهاند. بازاری که اگر نباشد، دستوپای سرمایهگذاران را برای به حرکت درآوردن چرخه مالی میبندد و در حد همان بازار سنتی عقب نگه میدارد. سرچشمه طرح این احتمال از چالشهای جهش و افت ناگهانی و پرریسک قیمتی داراییهای توکنشده آب میخورد. طبیعی است که توکنهای معاملهشده بر اساس الگو، جریان، تغییرات و عوامل گوناگون جهانی مشمول نوسان قیمتی شوند و بازار را دچار ریسک و چالشهای متعددی کنند اما بستن درهای بازار دوم تا چه حد در جلوگیری از بروز این چالش و کاهش ریسک قیمتگذاری میتواند موثر باشد و در ادامه، مسیر این داراییها را به کدام سمتوسو میبرد؟
دویدن تا پشت درهای بسته
اگر تصور کنیم که مرحله توکنایز دارایی با موفقیت طی شود و سرمایهگذاران گواهیهای توکنشده را در دست داشته باشند، بستری که بتوانند این دارایی را مبادله کنند کجاست؟ اگر قاعده بازار بدینشکل باشد و این دارایی و این مسیر در همین مرحله متوقف شود و دیگر خبری از تبادل سرمایه در یک بازار دوم نباشد، تنها امتیازی که حاصل میشود گسترش ساعات مبادلاتی است.
علی قلیپور، رئیس هیاتمدیره شرکت سبدگردان زاگرس، معتقد است یکی از مزیتهای توکنایزکردن داراییها امکان معاملات شبانهروزی (۲۴/۷) آن است. اگر بازار ثانویه برای این کلاس از دارایی تشکیل نشود، دیگر توکنایز دارایی معنایی نخواهد داشت. از نظر او وجود بازار ثانویه برای پیشبرد معاملات توکنایزشده و توسعه این بازار ضروری است. او پیرو این موضوع توضیح میدهد: «اینکه قرار است بازار این کلاس از دارایی و بازار ثانویه آن چه سازوکاری داشته باشد و به چه صورت تشکیل شود یا اینکه برای مثال متمرکز باشد یا غیرمتمرکز، مباحث کارشناسانهای است که باید رگولاتورهای مربوطه درباره آن تصمیمگیری کنند. اما اگر معاملات ثانویه را از توکنایز بگیریم، دیگر این بازار معنا نخواهد داشت.»
مهدی قادری، مدیرعامل ققنوس، تشکیل بازار ثانویه برای توکنایز دارایی در بازار سرمایه را ضرورتی اساسی به شمار میآورد؛ ضرورتی که اگر به آن توجه نشود، عملاً مزیت ورود فناوری توکنسازی به بازار سرمایه بیمعنا خواهد شد. او معتقد است بدون بازار ثانویه، توکنها تنها باعث طولانیترشدن زمان معاملات (شبانهروزی شدن بازار) میشوند و اثر جدیای در ساختار بازار ایجاد نمیکنند.
توکنکردن گواهی داراییهای بورسی تنها به مزایای درون بازار آنها محدود نمیماند و سیطره گستردهتری از حوزههای اقتصادی را دربر میگیرد. در این گردش مالی، رابطه چندجانبهای برقرار میشود که بسترهای گوناگون اقتصاد دیجیتال از جمله بلاکچین، فینتک، شرکتهای فناور و نوآور در آن دخیل هستند.
قادری تاکید میکند، توکنایزکردن داراییها در کنار تشکیل بازار ثانویه، موجب افزایش نقدشوندگی، امکان خردکردن داراییها، افزایش دسترسپذیری، شفافیت بیشتر، امکان برنامهریزی مبتنی بر قراردادهای هوشمند، سرعت بالاتر در انجام معاملات و مولدسازی داراییهای راکد خواهد شد. به گفته او، این روند نهتنها توسعه بازار سرمایه را تسریع میکند، بلکه به رشد فینتک و اقتصاد دیجیتال کشور نیز کمک شایانی خواهد کرد؛ زیرا ماهیت این داراییها با مدلهای سنتی بهادارسازی و سپردهگذاری متفاوت است و باید متناسب با ویژگیهای توکنها برای آنها زیرساخت و چارچوب طراحی کرد.
او با اشاره به تجربههای جهانی میگوید: «هرچند این نوآوری در ساختارهای مالی سنتی قرار میگیرد، اما موفقیت آن مستلزم تطبیق قوانین و سازوکارها با ماهیت توکنهاست.»
مدیرعامل ققنوس در ادامه اشاره میکند که اکنون در بازار، برای انواع داراییها اوراق بهادار منتشر میشود و سپس معامله صورت میگیرد. به گفته او در رویکرد فعلی نسبت به توکنها، یا گواهی داراییها توکنایز میشود یا خود دارایی توکن میشود؛ به نظر میرسد فعلاً رویکرد سازمان به مدل اول نزدیکتر است. این روش با مفهوم کامل توکنسازی تفاوت دارد، اما برای شروع و شکلگیری این کلاس دارایی در بازار مالی کشور، همین اقدام نیز قابل قبول و موثر است.
نبود بازار ثانویه دقیقاً همان معضلی است که سکوهای تامین مالی جمعی نیز با آن دستبهگریباناند. سکوهای تامین مالی جمعی از سال ۱۳۹۹ شکل گرفتند و نبود بازار ثانویه اصلیترین و مهمترین چالش این حوزه شناخته شده است. حالآنکه ساماندهی این موضوع به تصمیم و تاییدیه سازمان فرابورس وابسته است. طبق نظر کارشناسان این حوزه، بازار تامین مالی جمعی، جوان و نوپاست. یکی از عواملی که در این حوزه تاثیر بسیاری میگذارد نبود بازار ثانویه است. در حال حاضر شخصی که سرمایهگذاری میکند نمیتواند تا پایان دوره سرمایه خود را برداشت کند. همین عامل باعث میشود رغبت سرمایهگذاران به سرمایهگذاری کمتر شود. در صورت ایجاد مکانیسم بازار ثانویه از سوی سازمان فرابورس احتمالاً پیامدهای مثبت متعددی در حوزه تامین مالی جمعی رخ دهد.
به گفته فعالان حوزه تامین مالی جمعی، رونق و توسعه بیشتر این بازار در گرو تشکیل بازار ثانویه است. در صورت تشکیل این بازار، امکان مبادله سرمایه افزایش مییابد و گردش سرمایه میان سرمایهگذاران به بهبود این بازار هم کمک میکند.
افتوخیز اعداد
روند معمول عرضه تا خریدوفروش یک دارایی در بازار سرمایه پس از عبور از مراحل تایید و پذیرش نهادهای مرتبط، قیمت و ارزشگذاری در روز عرضه و سپس معاملهشدن آن به قیمت بازار در بازار ثانویه است.
همانطور که یک دارایی در روز عرضه ارزشگذاری و قیمتگذاری میشود و سپس در بازارهای دوم به فراخور خود بازار و عرضه و تقاضا، مقداری نوسان هم دارد، همین اتفاق میتواند برای توکنایز نیز رخ دهد؛ بدین معنا که قیمت سهام توکن یک گواهی در روز IPO طبق نظر کارشناس یا بر اساس ارزشگذاریهایی که انجام شده مشخص میشود. در ادامه نیز با خریدوفروش در بازار ثانویه، قیمت آن را عرضه و تقاضا بازار تعیین میکند. البته که در اینجا هم نگرانیهایی در باب جهشهای قیمتی (pump & dump) متاثر از عوامل مختلف از جمله تاثیرپذیری از قیمتهای جهانی در میان است که با بهکارگیری مکانیسمهای گوناگون میتوان برای این داراییها دامنه نوسان مشخص کرد. با این اقدام میتوان تا حد بسیاری متعادلنبودن بازار را مدیریت کرد.
مدیرعامل ققنوس درباره امکانپذیری این مدل توضیح میدهد: «از نظر فنی کاملاً اجراشدنی است. قیمت توکن در روز نخست تعیین میشود و سپس روی تابلو معاملاتی نمایش داده خواهد شد. قیمت لحظهای بر اساس عرضه و تقاضا مشخص میشود و میتوان برای جلوگیری از نوسان شدید، دامنه نوسان تعریف کرد. با توجه به ماهیت جهانی این فناوری، تعیین دامنه نوسان چندان منطقی به نظر نمیرسد. چون این فناوری مالی از روند جهانی ناشی میشود و بسیار تحت تاثیر است، حتی اعمال دامنه نوسان برای آن با نگاه جهانی چندان معنایی نخواهد داشت.»
قلیپور، رئیس هیاتمدیره شرکت سرمایهگذار زاگرس، برقراری معاملات خارج از ساعات رسمی معاملات را یکی از ویژگیهای مهم توکنایزکردن برمیشمارد. از نظر او سرمایهگذاران باید بتوانند با توجه به متغیرهای متعدد قیمت بازار را تنظیم کنند. رئیس هیاتمدیره شرکت زاگرس با اهتمام به نقش سبدگردان در قیمتگذاری این کلاس از دارایی در بازار ثانویه میگوید: «تجربه هم ثابت کرده بازار آزاد تقابل سیستمهای فکری متفاوت است که میتواند در تلطیف این قضیه و نوسانهای نامتعارف کمککننده باشد. اما آنجا هم هر نهادی که اقدام به انتشار توکن میکند صد درصد باید فکری برای بازارگردان و ورود فعال کرده باشد تا بتواند از نوسانهای غیرمنطقی جلوگیری کند. در این زمینه نقش بازارگردان نسبت به قبل بسیار مهمتر میشود.»
عینک خوشبینی
قلیپور نسبت به تسریع روند توکنایزشدن داراییها در بازار سرمایه و حتی ورود رمزارزها بهویژه بیتکوین به این بازار ابراز امیدواری میکند و میگوید: «تا جایی که من اطلاع دارم، نگاه رگولاتوری در این حوزه نسبت به گذشته تغییر کرده و مثبت شده است. حتی جلسات متعددی در سازمانهای مربوطه برگزار و تصمیمهای مهمی گرفته میشود. من فکر میکنم قبل از ورود رمزارزها به بازار سرمایه موضوع توکنایز تحقق خواهد یافت.»
مدیرعامل ققنوس نیز اشاره میکند، رگولاتور اکنون از مرحله انکار رمزارزها عبور کرده و در حال تدوین مقررات و تعیین چارچوب رسمی برای آن است. قادری میگوید فعالان این صنعت انتظار دارند تصمیمها پشت درهای بسته گرفته نشود و نمایندگان حوزه بلاکچین، فینتک و اقتصاد دیجیتال نیز در کنار سیاستگذاران حضور پیدا کنند تا قوانین کارآمدی وضع شود که به نفع مردم و سرمایهگذاران باشد.
این مطلب در شماره ۱۴۰ پیوست منتشر شده است.
ماهنامه ۱۴۰ پیوست
ارسال دیدگاه