استراتژی استارت‌آپ‌ها در شرایط بحرانی تغییر کرده است؛ بقا به جای رشد

به‌گزارش پیوست، این تغییر رفتار و تصمیمات کوتاه‌مدت عمدتا از روی اجبار و به‌اصطلاح در مواقع اضطراری اتفاق میفتد. هرچند که این روش‌ها راهکاری برای حفظ موقعیت و بقاست اما گفته می‌شود طولانی‌مدت شدن آن آینده این کسب‌وکارها و در ادامه اکوسیستم را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

فعالان این حوزه معتقدند کسب‌وکارهای حوزه اقتصاد دیجیتال باید از پیش برنامه و راهبردی برای مواقع حساس داشته باشند. در کنار اهمیت غیرقابل انکار پشتوانه مالی و سرمایه‌ای، گفته می‌شود نحوه دریافت، تخصیص و مصرف آن نیز اهمیت بسزایی دارد. دریافت حمایت و تسهیلات از نهادها و موسسات دولتی یکی از راهکارهای مدیریت هزینه‌ها عنوان شده است. اما از طرف دیگر اشاره شده که کارشناسی گزینه‌ها و تاثیر این حمایت‌ها به اندازه تخصیص‌شان اهمیت دارد. هم‌افزایی گروهی، مدیریت ریسک، تمرکز بر نقاط قوت کسب‌وکار از دیگر مولفه‌های مهم در این عرصه نام‌برده شده است.

مهم‌ترین بخش هزینه‌ای یک استارت‌آپ از زوایای گوناگون و بسته به حیطه فعالیت هر کدام قابل بررسی است. در کنار بخش‌های مختلف، هزینه‌های مربوط به سرمایه انسانی، ضروری و پرریسک قلمداد شده است. یکی دیگر از زمینه‌هایی که شاید زودتر و سریع‌تر از بخش‌های دیگر کاهش یابد یا از بین رود،‌ بودجه مربوط به بخش مارکتینگ و بازاریابی کسب‌وکارهاست. از منظر مدیران این حوزه، در برهه حساس که حساسیت نسبت به مصرف بودجه افزایش پیدا کرده و سرمایه در دست محدود می‌شود، بیشتر تمرکز روی نگه‌داشتن مشتریان فعلی است تا جذب مشتریان جدید.

گام‌های احتیاط

استراتژی و تصمیم‌گیری فعالان اکوسیستم استارت‌آپی تحت تاثیر شرایط دستخوش تغییرات متعددی شده است. تمرکز از سمت گسترش ابعاد و دسترسی به بازارهای بزرگ‌تر به حفظ موقعیت فعلی و بقا تغییر یافته است. هانیه کارخانه، مدیرعامل یارا ۷۲۴ این تغییر رویه و تعقیب راهکارهای تاکتیکی به‌جای برنامه‌‌های استراتژیک در مواقع بحرانی را تصمیم و راه‌حلی صحیح عنوان کرد. از نظر او در برهه کنونی برنامه و استراتژی‌های همه شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها تغییر کرده و حتی برنامه‌ریزی‌هایی که به‌صورت افق‌های یک،سه و پنج ساله طراحی شده بود نیز متوقف شده  است. البته که این موارد تنها به استارت‌آپ‌ها محدود نمی‌شود و همه سطوح اقتصادی درگیر و تحت تاثیر آن هستند. طبق گفته مدیرعامل یارا ۷۲۴، از آنجایی که ذات و ماهیت استارت‌آپ‌ها با ریسک بالایی گره خورده، نوسات شدید و بی‌ثباتی هم منجر شده تا مدیران و فعالان این حوزه تصمیماتی اتخاذ کنند که حیات کسب‌وکار بیش از این در معرض خطر قرار نگیرد. طبق گفته کارخانه، مدیرعامل یارا۷۲۴ شرایط اقتصادی و بازار به‌گونه‌ای شده است که همه با در پیش گرفتن سیاست انقباضی فعالیت می‌کنند که این موضوع در تعدیل نیرو، مدیریت نقدینگی و ناتوانی در پایبندی به تعهدات مالی نقش و نتیجه خود را آشکار ساخته است.

از نظر شیوا ناصری، مدیرعامل ویپان در حال حاضر توجه و انرژی یک تیم استارت‌آپی با توجه به نقش مهم‌شان در اقتصاد دیجیتال معطوف به بقا و پایداری است. هرچند که توسعه و ترقی در دستور کار همه کسب‌وکارها قرار دارد اما زمانی که محدودیت‌های متعددی وجود دارد باقی ماندن در عرصه رقابت به اولویت‌ کاری تبدیل می‌شود. طبق گفته او در چنین شرایطی که توانایی و قابلیت‌های موجود فراتر از یک حدی نمی‌رود، دسترسی به بازارهای بین‌المللی یا بورسی شدن به اهداف دوردست‌تری تبدیل می‌شود.

ناصری، مدیرعامل ویپان معتقد است یکی از راهکارهای موثر و نتیجه‌بخش در موقعیت‌های حساس و بحرانی هم‌افزایی اکوسیستم است. از دید او زمانی که خط‌فکری این باشد که هر استارت‌آپی روی نقطه قوت خود تمرکز کند، توانمندی کسب‌وکار در آن زمینه بخصوص سبب می‌شود تا سایر فعالان در صورت کم‌توانی یا کم‌برخوداری در آن مورد با یکدیگر هم‌افزایی داشته باشند. این روش منجر می‌شود تا بازدهی و بهره‌وری اکوسیستم بیشتر شده و همچنین هزینه‌ها نیز تا حد معقولی کاهش یابد.  به‌قولی اگر هر تیم‌ استارت‌آپی مانند تکه‌ پازل تکمیل‌کننده باشد در آن صورت نقش و تاثیر خطرات، مدیریت می‌شود. ناصری در این باره گفت: به‌طور کلی استارت‌آپ‌ها در همه جا با محدودیت منابع مواجه هستند؛ بنابراین اگر هم‌افزایی، بازوی پیشبرد امور، چرخ‌دنده بودن و به‌عبارتی استفاده از نقاط قوت اتفاق بیفتد در نهایت می‌توان از این مرحله عبور کرد.

زیرسایه دیروز

علت‌ نحیف‌تر شدن بدنه اکوسیستم و کوچک شدن زمین بازی فعالان این حوزه در پی هر بحران و واقعه را باید در مواردی جست‌وجو کرد که تا پیش از این نیز از آنها گلایه می‌شد. اکوسیستم فناوری به‌ اینترنت و زیرساخت‌های دیجیتالی وابسته است و سیاست‌هایی چون فیلترینگ بی‌برو برگشت هزینه مضاعفی را بر تداوم فعالیت آنها ایجاد کرده است. از سمت دیگر سقف‌ کوتاه پیشرفت و نبود سرمایه‌گذاران متنوع و دشواری مسیرهای اتصال به بازارهای جهانی از دیگر موانع این مسیر برشمرده شده است. عواقب این اتفاقات در مهم‌ترین زمان‌ها بیش از گذشته خود را نشان می‌دهد و راه را برای نجات سخت‌تر می‌کند. ناصری، مدیرعامل ویپان در این باره گفت: حیطه کاری ما فناوری است و ما هنوز درگیر و دار چالش‌های مربوط به اینترنت هستیم. به‌جای اینکه تمرکزمان روی اهداف کاری باشد در حال برطرف کردن موارد ابتدایی، اجرایی و روزمره هستیم. این تلاش به‌منظور دستیابی به لازمه‌های یک کسب‌وکار دیجیتال یک توان مضاعفی را از ما می‌گیرد و هزینه روانی و مالی قابل توجهی ایجاد می‌کند.

از نظر کارخانه، مدیرعامل یارا ۷۲۴ برخوردار نبودن استارت‌آپ از یک پشتوانه مالی مناسب یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند بود و نبود آن را تعیین کند. طبق گفته او مهاجرت سرمایه انسانی، فیلترینگ، محدودیت‌های پیش‌روی اقتصاد دیجیتال و غیره قطعا در این حال و روز کنونی اکوسیستم بی‌تاثیر نیست اما هنگامی که یک استارت‌آپ پشتوانه مالی داشته باشد در صورت بروز بحران می‌تواند از این مرحله کم‌خطرتر عبور کند.

نوآوری از دیگر عواملی است که به‌سرعت تحت تاثیر فضای ناایمن اقتصادی و سیاسی قرار می‌گیرد. همانطور که گفته شد در شرایطی که بقا اولویت است به‌تبع آن، هزینه و انرژی زیادی برای خلق نوآوری باقی نمی‌ماند. از همین رو، کسب‌وکارهایی که همگامی با ترندهای جهانی و به‌روز بودن شاخصه کلیدی آنهاست پیرو شرایط حاکم از این مسیر عقب می‌مانند. ناصری، مدیرعامل ویپان معتقد است هرچند محدودیت همراه با خود خلاقیت را می‌آورد اما این محدودیت حد و مرزی دارد. اگر عمر این محدودیت‌ها طولانی باشد و کار و برنامه استارت‌آپ‌ها به برطرف کردن نیازهای ابتدایی و مسائل اجرایی تقلیل بیابد بنابراین طبیعی است که نوآوری اتفاق نیفتد.

عاقبت سیاست‌های انقباضی

کارخانه، مدیرعامل یارا۷۲۴ با استناد به تحلیل‌های اقتصادی درباره آینده کوتاه‌مدت اکوسیتم استارت‌آپی گفت: پیش‌بینی رسیدن به رشد ۳ درصدی اقتصادی در نیمه دوم سال با وقوع جنگ و نوسانات اقتصادی منتفی می‌شود و وضعیت اقتصاد کلان اکوسیستم را نیز متاثر می‌کند. نمی‌توان پیش‌بینی دقیق و مشخصی از آینده داشت اما اگر مسیر به‌همین منوال طی شود، کسب‌وکارها بیشتر به‌سمت تعدیل، کاهش هزینه‌ها و روی آوردن به اتخاذ استراتژی‌های انقباضی می‌روند.

مدیرعامل یارا۷۲۴ همچنین به نقش سرمایه انسانی اهتمام ورزید و اشاره کرد که تمام تلاش مدیریتی باید روی حفظ این سرمایه‌ها باشد. او در ادامه این موضوع گفت: تا جایی که می‌توانیم باید فضای کاری را امن نگه داریم تا در این شرایط بحرانی اقتصاد با ضرر کمتری مواجه شویم. اعضای گروه باید با همدلی بیشتر کنار هم باشند تا از این شرایط بحرانی بگذریم.

ناصری، مدیرعامل ویپان نیز معتقد است اکوسیستم ممکن است در ماه‌های پیش‌رو یک ریزشی در بخش‌ بودجه و همچنین افزایش مهاجرت سرمایه‌ها داشته باشد. او با اهتمام به نقش سرمایه‌ انسانی در اکوسیستم فناوری با آمارهای میزان مهاجرت‌های سالهای اخیر اشاره کرد و گفت که تاب‌آوری هر شخصی سقفی دارد و در ادامه تشدید محدودیت‌ها احتمال رفتن دیر یا زود این افراد بیشتر می‌شود. ناصری همچنین گفت: از نگاه یک کارآفرین اگر قرار بر تسلیم شدن بود که نباید کارآفرین می‌شدیم. به هرجهت افراد سعی می‌کنند کار و فعالیت خود را ادامه دهند اما این تداوم با سختی و فشار و البته افزایش تاب‌آوری همراه خواهد بود.