هوش مصنوعی شمشیری دولبه بین امنیت و تهدیدهای سایبری

هوش مصنوعی به شکل‌های مختلفی در زندگی روزمره ما تغییر ایجاد کرده است. از نحوه بررسی صفحات شبکه‌های اجتماعی گرفته تا نوشتن ایمیل، هوش مصنوعی در همه جا حضور دارد و به همین دلیل، دائماً در حال پیشرفت و سازگاری با شرایط جدید است. این قدرت تغییردهنده، حالا در دنیای امنیت سایبری هم توسط کسانی که حمله می‌کنند و هم کسانی که دفاع می‌کنند استفاده می‌شود.

با ظهور هوش مصنوعی مولد (GenAI) که تأثیر زیادی بر امنیت سایبری گذاشته، استفاده از آن هم جنبه‌های مثبت و امیدوارکننده و هم جنبه‌های منفی و نگران‌کننده دارد. نکته‌ی اصلی در این تغییر و تحول، این است که هوش مصنوعی باید دائماً در حال یادگیری و تطبیق با شرایط جدید باشد. برای اینکه هوش مصنوعی مؤثر باشد، باید به طور مداوم با داده‌های باکیفیت آموزش ببیند تا بتواند ارتباطات و الگوهای پیچیده را تشخیص دهد.

برای استفاده‌ی مؤثر از هوش مصنوعی در امنیت سایبری، به داده‌های زیادی نیاز است. اما جمع‌آوری و پردازش این حجم زیاد از داده‌ها، مخصوصاً وقتی که تهدیدات جدید و متنوعی مثل بدافزارها وجود دارند، کار آسانی نیست و چالش‌هایی را به همراه دارد. به عبارت دیگر، «مقیاس‌پذیری» یعنی اینکه سیستم بتواند با افزایش حجم داده‌ها و تهدیدات، همچنان به خوبی کار کند و این موضوع در مورد هوش مصنوعی در امنیت سایبری، یک چالش مهم است.

هوش مصنوعی، شمشیری دولبه در امنیت سایبری

هوش مصنوعی در دنیای امنیت سایبری، هم می‌تواند ابزاری قدرتمند برای دفاع باشد و هم می‌تواند توسط مهاجمان مورد سوءاستفاده قرار گیرد. به همین دلیل، مانند یک شمشیر دولبه عمل می‌کند. هکرها از هوش مصنوعی برای ساده‌سازی و خودکارسازی حملات خود استفاده می‌کنند. این امر باعث می‌شود که حتی افرادی که دانش فنی زیادی در زمینه حملات سایبری ندارند، بتوانند به راحتی حملاتی را انجام دهند. در واقع، هوش مصنوعی، دایره‌ی تهدیدات سایبری را گسترده‌تر می‌کند و فرصت‌های بیشتری را برای مجرمان فراهم می‌سازد.

با استفاده از هوش مصنوعی، هکرها قادرند به سرعت نقاط ضعف و آسیب‌پذیری‌های سیستم‌ها را شناسایی کنند، الگوهای تکراری را پیش‌بینی کنند و از این اطلاعات برای نفوذ به شبکه‌ها و سیستم‌ها استفاده کنند. قابلیت خودکارسازی هوش مصنوعی به آن‌ها این امکان را می‌دهد که با سرعتی بسیار بالا به داده‌ها دسترسی پیدا کرده و آن‌ها را تحلیل کنند، سرعتی که اغلب از سیستم‌های دفاعی موجود پیشی می‌گیرد و به هکرها برتری قابل توجهی می‌دهد.

چالش‌ها و محدودیت‌های هوش مصنوعی در امنیت سایبری

در حال حاضر، در بسیاری از موارد، انتظارات از هوش مصنوعی در حد «همه‌کاره و هیچ‌کاره» است. یعنی انتظار می‌رود که در همه زمینه‌ها عملکرد عالی داشته باشد، در حالی که در واقعیت، توانایی‌های آن اغلب بیش از حد بزرگنمایی می‌شود. این موضوع، به ویژه در دنیای تجارت و امنیت سایبری، باعث ایجاد انتظارات غیرواقعی می‌شود. چالش اصلی، ارزیابی دقیق و منتقدانه‌ی راه‌حل‌های موجود، به خصوص راه‌حل‌هایی که از هوش مصنوعی مولد (GenAI) استفاده می‌کنند، برای شناسایی ابزارهایی است که واقعاً ارزش افزوده ایجاد می‌کنند.

هوش مصنوعی مولد در کارهایی مانند تولید محتوا، حل مسئله و برقراری ارتباط بسیار خوب عمل می‌کند، اما نمی‌تواند به طور مستقل بین کاربردهای مفید و مضر تمایز قائل شود. اگرچه بسیاری از مدل‌های زبان بزرگ (LLM) دارای پروتکل‌های ایمنی داخلی هستند، اما این پروتکل‌ها کاملاً بی‌نقص نیستند. افراد متخصص و باهوش می‌توانند با استفاده از روش‌های هوشمندانه، این پروتکل‌ها را دور بزنند یا از نقاط ضعف موجود در مدل‌های امنیتی ضعیف‌تر سوءاستفاده کنند. این موضوع نشان می‌دهد که باید به طور مداوم مراقب باشیم و اقدامات امنیتی هوش مصنوعی را به‌روزرسانی و اصلاح کنیم.

نداشتن درک زمینه‌ای از انواع داده، خطرات سایبری را توسط AI افزایش می‌دهد

هوش مصنوعی برای تحلیل حجم عظیمی از داده‌های آنلاین و تولید نتایج بر اساس الگوهای آماری طراحی شده است؛ اما نبود درک زمینه‌ای از تحلیل داده‌ها در شرایط متفاوت یکی از نقاط ضعف‌ آن محسوب می‌شود. این موضوع می‌تواند به ایجاد آسیب‌پذیری‌های امنیتی منجر شود. گزارش‌ها نشان می‌دهند که هوش مصنوعی با ساده‌تر کردن استفاده از تکنیک‌های پیشرفته‌ی حملات سایبری، تهدیدات موجود را تشدید کرده، پیچیدگی و تعداد این حملات را افزایش داده است.

به عنوان نمونه، ابزارهایی مانند ChatGPT می‌توانند پیام‌های فیشینگ کاملاً بی‌عیب و بدون خطاهای املایی یا دستوری تولید کنند که شناسایی آن‌ها را برای افراد بسیار دشوارتر می‌کند. همچنین، از هوش مصنوعی برای ایجاد دیپ‌فیک‌های بسیار واقعی استفاده می‌شود که افراد را فریب داده و آن‌ها را وادار به افشای اطلاعات حساس می‌کنند. علاوه بر این، الگوریتم‌های پیشرفته‌ی شکستن رمز عبور که توسط هوش مصنوعی پشتیبانی می‌شوند، دسترسی غیرمجاز به داده‌های شخصی را تسهیل می‌کنند.

بهینه سازی مزایای هوش مصنوعی برای امنیت سایبری

در حالی که امنیت سایبری مبتنی بر هوش مصنوعی چالش‌هایی را به همراه دارد، اما مزایای قابل توجهی نیز ارائه می‌دهد. وقتی هوش مصنوعی به‌طور مؤثر به کار گرفته شود، می‌تواند فرآیندهای پیچیده را خودکار کرده و وظایف زمان‌بر و پرزحمت را ساده‌تر کند.

برای مثال، هوش مصنوعی در مدیریت تریاژ حوادث بسیار کارآمد عمل می‌کند. مراکز عملیات امنیتی (SOC) معمولاً با حجم زیادی از هشدارهای امنیتی روبه‌رو هستند. در حالی که برخی از این هشدارها با نرم‌افزار مناسب به‌طور خودکار بررسی می‌شوند، بسیاری هنوز نیاز به بررسی دستی دارند. هوش مصنوعی با سرعت‌بخشیدن به این فرآیندها، بار کاری تیم‌ها را کاهش داده و به آن‌ها اجازه می‌دهد روی تهدیدات پیچیده‌تر تمرکز کنند.

علاوه بر این، هوش مصنوعی به خط دفاعی اولیه بسیاری از سازمان‌ها تبدیل شده است. این فناوری نه تنها تهدیدات را شناسایی و به آن‌ها پاسخ می‌دهد، بلکه از طریق تحلیل داده‌های تاریخی، از حوادث گذشته درس می‌گیرد. با پیش‌بینی حملات احتمالی آینده و سازگاری با تهدیدات مکرر از طریق یادگیری ماشینی، هوش مصنوعی سیستم‌ها را برای مقابله بهتر با چالش‌های مشابه در آینده آماده می‌کند.

همچنین، خودکارسازی فرآیندها با هوش مصنوعی، خطاهای انسانی را کاهش می‌دهد و به متخصصان امنیت سایبری امکان می‌دهد بر وظایف مهم‌تر تمرکز کنند. این امر منجر به واکنش سریع‌تر به حوادث و افزایش کارایی کلی می‌شود.

در حالی که مزایای هوش مصنوعی در امنیت سایبری غیرقابل انکار است، ماهیت استفاده دوگانه آن به عنوان یک ابزار محافظتی و یک تهدید بالقوه را نمی توان نادیده گرفت. نحوه انطباق کسب‌و‌کارها و مصرف کنندگان با این چالش‌ها، آینده امنیت سایبری را شکل خواهد داد. مانند هر فناوری نوآورانه‌ای، خطرات ذاتی وجود دارد؛ بنابراین سازمان‌ها باید به طور جمعی و مسئولانه برای مهار پتانسیل هوش مصنوعی و محافظت از آینده عمل کنند.