میدان میوه و تره‌بار به سبک تازه‌بار؛ نیمه‌شب اتفاق افتاد*

از میان استارت‌آپ‌ها و شرکت‌‌هایی که تا به امروز رفته‌ام، تازه‌بار اولین استارت‌آپی بود که باید خارج از ساعت کاری و نزدیک به نیمه‌شب به آنجا می‌رفتم. آن هم در فضایی که هیچ شباهتی با فضاهای فانتزی استارت‌آپ‌هایی که می‌شناختم نداشت و من تنها زن موجود در میان کامیون‌ها، نیسان‌های آبی و مردان آهنین میدان میوه و تره‌بار بودم.

به همراه عکاس پیوست وسط میدان تره‌بار مرکزی تهران جایی نزدیک به شهرک شریعتی و بزرگراه آزادگان، کنار همان سوله‌‌هایی که حشمت فردوس سریال ستایش، بارهای میوه‌اش را به خلق‌الله می‌فروخت، منتظر محمد نریمان و عرفان دادخواه از مدیران تازه‌بار بودیم تا سوله به سوله و خیابان به خیابان اما به سبک آنلاینِ تازه‌بار استارت‌آپ‌گردی این شماره از پیوست را رقم بزنیم و شما را هم مثل خودمان در مواجهه با بازار عجیب و باورنکردنی میوه‌ها و سبزی‌ها قرار دهیم.

قسمت صفر: یک مواجهه باورنکردنی

گشت و گذار ما در میدان تره‌بار با صحبت‌های عرفان دادخواه مدیرعامل تازه‌بار و هیجانش که شبیه به تورلیدرهای خوش‌انرژی است، آغاز می‌شود. عرفان تقریباً از ابتدای فعالیت تازه‌بار همراه این تیم بوده است و روایت تازه‌بار را از میدان میوه و تره‌بار شروع می‌کند تا ما را بهتر با حجم و نوع فعالیت‌هایشان آشنا کند: «نه‌فقط بازار داخل کشور که قطب صادرات میوه ایران همین میدان میوه و تره‌بار تهران است. اینجا دو هزار غرفه دارد و مساحتش ۱۸۰ هکتار و در حد دو کشور ماکائو و موناکو است. قیمت سوله‌های اینجا از ۴۰ میلیارد تا ۳۰۰ میلیارد تومان است و سوله‌داران حتی فضاهای مقابل سوله را هم به چندین نفر اجاره می‌دهند. هر منطقه مخصوص یکسری از میوه‌ها و صیفی‌جات است. به عنوان نمونه، منطقه فروش صیفی‌جات با سبزیجات فرق دارد و خیلی ریزه‌کاری‌های عجیب‌وغریب دیگر. مثلاً منطقه‌ای که در آن موز می‌فروشند حدود ۲۰ مدل موز مختلف دارد و اسم هر کدام و نوع و قیمت‌شان با هم متفاوت است. همه اینها را از این نظر می‌گویم که بتوانید ریزه‌کاری‌های کارشناسان فروش ما و حساسیت کاری آنها را درک کنید. روزانه سه هزار ماشین به اینجا ورود و خروج دارند و ۱۰ هزار نفر در این فضا مشغول کار هستند. فعالیت‌های اصلی و آماده‌سازی بارها از ۱۲ شب تا شش صبح انجام می‌شود و روزها هم بخشی از سوله‌‌ها مشغول فعالیت‌اند، اما تمرکز کاری کارکنان در شب‌ها و نیمه‌شب‌هاست.»

قسمت اول: تازه‌بار به سمت هورکا

در واقع میدان میوه و تره‌بار مرکزی ایران مرکز ثقل فعالیت و توزیع بارها به کلیه استان‌های کشور است و نیاز کشور به میوه و تره‌بار در فصل‌های مختلف در این میدان تامین و توزیع می‌شود: «در حقیقت هیچ کجای ایران چنین میدان میوه ‌و تره‌بار عظیمی در دل خود جای نداده است. میدان میوه و تره‌بار تهران دو فاز دارد و منطقه آجرقرمزها و کلاه‌سبزها جزو شناخته‌شده‌ترین مناطق اینجا هستند. سوله‌ میوه‌های لوکس و میوه‌های استوایی از سایر سوله‌ها جداست و بابت قیمت و حساسیت به دما، فضای متفاوت و تمیزتری را هم به این میوه‌ها اختصاص داده‌‌اند. جالب است بدانید مثلاً اگر فروشنده‌ای ۲۰ تن انبه داشته باشد، باید در همان شب محصولاتش را بفروشد. چون انبه جزو میوه‌هایی است که اگر تا صبح بماند حجم آن بر اثر تبخیر و افت بار کم می‌شود و باعث ضرر دیدن فروشنده می‌شود. به همین خاطر زمان فروش در میدان میوه و تره‌بار امری حیاتی است و روایت فروش این میوه‌‌ها هم قصه‌های منحصربه‌فردی برای خود دارد.»

کار تازه‌بار با این سرزمین پر از عطر و خوشمزگی در تامین نیازهای هورکا (هتل، رستوران و کافه) و بازار B و بیزینس‌ها تلاقی پیدا می‌کند: «در واقع تازه‌بار نتیجه مرکز رشد گروه مالی فیروزه یعنی کنترل‌تک است، جایی که ایده‌ها بررسی و با بررسی فرصت‌ها و تهدیدها ایده‌های برتر انتخاب می‌شدند و امکان جذب سرمایه، توسعه و رشد پیدا می‌کردند‌.»

ایده تازه‌بار به مرکز رشد فیروزه می‌رسد و فعالیت تازه‌بار از سال ۹۸ کلید می‌خورد و عرفان که هم تجربه فعالیت در صنعت غذا و هم صنعت مالی را داشته مدیرعامل تازه‌بار می‌شود: «آغاز فعالیتم در تازه‌بار با ورود کرونا در ایران همزمان بود و فعالیت در این فضا چارچوب‌ها و قواعد تازه‌ای می‌طلبید. باید بازار سنتی را تغییر می‌دادیم و تکنولوژی را وارد کارمان می‌کردیم به همین خاطر هم موفق شدیم شرکتی دانش‌بنیان شویم. حالا ما سیستم لجستیک خاص خودمان، نرم‌افزارهای دقیق سفارش‌ و پیگیری و رهگیری خاص خودمان را داریم. حالا از فعالیت تازه‌بار بیش از پنج سال می‌گذرد، مدتی مشغول شناخت نیازهای بازار و در اصطلاح آزمون و خطا بودیم. ابتدا تمرکزمان روی بازار مشتریان نهایی بود اما بحث انتظار کیفی مشتریان، سبد ریالی، دوره‌های سفارش‌گذاری طولانی، مسیر ما را از C به سمت B برد.»

روال کار تازه‌بار به این شکل است که رستوران‌ها، کافه‌ها، هتل‌ها و به طور کلی خریداران عمده میوه، صیفی‌جات و مواد اولیه مورد نیاز خود را در سایت تازه‌بار وارد و در بازه‌های دوساعته محصولات خود را دریافت می‌کنند: «مهم‌ترین چالش رستوران‌ها و هتل‌ها تامین مواد اولیه تره‌باری آنهاست و ما دقیقاً روی همین نقطه دست گذاشتیم و وارد این بازار شدیم. ما ۵۰۰ قلم محصول شامل میوه، صیفی‌جات، مواد فریزشده، نیمه‌فریز و سرخ‌شده را به بازار هدف‌مان می‌رسانیم و چالش آنها را در این زمینه رفع می‌کنیم.

اینجا منطقه خاصی است که قلق‌ها و سیاست‌های خاصی برای معامله می‌خواهد و افراد ناآشنا به این بازار از همه لحاظ ممکن است دچار مشکل شوند. اینجا کارگران بابت جابه‌جایی هر سبد میوه هزینه‌ای جداگانه دریافت می‌کنند و هر فاز مختصات مخصوص به خود را دارد و افراد ناآشنا به بازار ممکن است متضرر شوند.

از سوی دیگر تازه‌بار با ثبت معامله‌ها امکان شفافیت مالی را برای بازار هورکا فراهم می‌کند. چیزی که در خرید سنتی از بازار میوه و تره‌بار ممکن نیست. ضمن اینکه وجود پشتیبان‌هایی که ۲۴ساعته به کاربران خدمات می‌دهند از یک طرف و طرف دیگر خرید مستقیم تازه‌بار از کشاورزها باعث شده کشاورزها نیز با چالش پیش‌فروش کردن محصول و ضرر فروش به حق‌‌العمل‌کارها مواجه نباشند. مثلاً ما خودمان برای تامین برخی از محصولات به شهرهای مختلف ایران می‌رویم و با کشاورزهای هر منطقه ارتباط می‌گیریم تا با قیمتی عادلانه از آنها خرید کنیم و مواد اولیه را هم تازه و مستقیم به کاربران‌مان برسانیم.»

تیم تازه‌بار برای تامین نیازهای بازار هورکا تقریباً هر روز فرصتی پنج‌ساعته دارند: «هر شب تا ساعت یک بامداد دریافت سفارش مشتریان ادامه دارد و از ساعت ۶ صبح تحویل بارها آغاز می‌شود. محصولات در دسته‌بندی‌های کیفی مختلف مثل دستچین، عمده درجه‌یک، عمده درهم و آبگیری در بازه‌های تعیین‌شده به مشتریان‌مان می‌رسد. همین سیب‌زمینی ساده ۱۱ مدل مختلف دارد و برخی از رستوران‌ها و کافه‌ها با چنان حساسیتی محصولات را برایمان لیست می‌کنند که گویا با کارشناسان صنایع غذایی طرفیم.»

قسمت دوم: یک سابقه خانوادگی

ادامه حرف‌ها را از زبان محمد نریمان قائم‌مقام مدیرعامل تازه‌بار می‌شنویم، محمد به واسطه تجربه خانوادگی خود با این فضا کم‌وبیش آشنا بوده است: «محصولات میدان میوه و تره‌بار هم مثل طلا قیمتی به‌روز دارند و قیمت‌ها باید هر روز به‌روزرسانی شود. دایی من در این منطقه سوله داشت و من از طریق او تقریباً با این فضا آشنا بودم. انصافاً تجربه و راهنمایی‌هایش که به شکل عملی با این فضاها آشنا بود، به من ایده‌‌های خوبی داد. ما در واقع تازه‌بار را پلتفرم اتصال کشاورز به مصرف‌کننده هم می‌دانیم و کار اصلی‌مان پر کردن حفره تامین‌کننده و مصرف‌کننده و آسان کردن کار برای آنهاست که از طریق پشتیبانی، امکان مرجوعی و فاکتورهای شفاف و روش‌های پرداخت متفاوت مثل اعتباری و غیره هزینه‌های سربارشان را کم کنیم.»

محمد هم مثل عرفان در دورانی به تازه‌بار می‌پیوندد که ایران نیز مثل سایر کشورهای جهان درگیر کرونا بوده و وضعیت نامطلوب آن ‌روزها استراتژی‌های خاصی را برای ادامه کار می‌طلبیده است: «باید تیم‌سازی را به طور جدی با عرفان پیش می‌بردیم و به همین خاطر با قاطعیت در جهت توسعه تیم‌ها و جذب مشتری گام برداشتیم. در این مدت با مدیران ارشد فیروزه مثل رادمان ربیعی جلسات متعدد گذاشتیم و برنامه‌هایمان را با توسعه بازار آغاز کردیم. بازاریابی مویرگی و شبکه‌ای را دنبال کردیم و خوشبختانه ظرف ۶ ماه به هدف‌های مد نظرمان رسیدیم. مسیرمان رو به رشد بود و برنامه‌ها طبق اصول پیش می‌رفت.»

اما حوادث نیمه دوم ۱۴۰۱ تازه‌بار را هم بی‌نصیب نمی‌گذارد و صنعت رستوران‌ها نیز تحت تاثیر این اتفاقات دچار رکود می‌شود: «تا مدت‌ها پس از اتفاقات آن روزها مردم دل و دماغ رستوران و سفر رفتن نداشتند و بدیهی بود که بازار ما هم تحت تاثیر آن روزها، کم‌رونق شود. اما کم‌کم دوباره بازار رونق گرفت و ما هم برنامه‌های جدید و استراتژی‌‌های تازه‌ای برای توسعه در نظر گرفتیم.»

پایان نیمه‌شب تابستانی

تازه‌بار برنامه‌هایی برای جذب سرمایه نیز پیش‌ رو دارد: «ایده‌های زیادی برای گسترش بازارمان داریم. می‌خواهیم سبد محصولات‌مان را افزایش دهیم، تمرکز اول‌ ما روی میوه و تره‌بار بوده، اما حالا می‌خواهیم وارد حوزه پروتئین و حبوبات و سایر مواد غذایی و بهداشتی هم بشویم و این کار نیاز به افزایش سرمایه دارد.

بازاریابی در حوزه میوه و تره‌بار آسان نیست و هزینه‌های عملیاتی بالایی دارد. ما با نرم‌افزارهای دقیقی که در اختیار داریم تمام فعالیت‌های تیم‌های بازاریابی‌مان را می‌‌سنجیم و بانک اطلاعاتی آنها را کامل کرده‌ایم، به این ترتیب امکان سوخت اطلاعات از بین می‌رود. در واقع ما با بازار کلانی مواجه هستیم که ارزش تخمینی این بازار در تهران سالانه ۸.۵ همت است و شاید کمتر از پنج درصد آن آنلاین شده باشد، پس همه اینها نشان از امکان بزرگ‌تر شدن این بازار دارد و ما هم در همین راستا قدم برمی‌داریم.»

انبار اصلی تازه‌بار در شهریار است و این بخش هم یکی دیگر از بخش‌هایی است که حتماً در صورت توسعه تازه‌بار و جذب سرمایه گسترده‌تر خواهد شد: «شهریار را برای انبار و تمرکز اصلی فعالیت‌هایمان انتخاب کردیم. چون تراکم و پراکندگی رستوران‌ها، هایپرمارکت‌ها، هتل‌ها در شمال، شمال غرب و غرب تهران بیشتر است و این منطقه می‌‌تواند هاب‌ اصلی فعالیت‌هایمان باشد. مضاف بر اینکه جذب نیرو در حومه تهران آسان‌تر است. در واقع مهم‌ترین هدف ما در تازه‌بار این است که زنجیره ارزش تامین بازار هورکا را تکمیل کنیم و نیازهای این اکوسیستم را پوشش دهیم.»

*نام فیلمی از تینا پاکروان