نقش زنان در توسعه و رهبری تکنولوژی‌های نوین

کیفیت زندگی همه انسان‌ها در دنیایی که خود را برای انقلاب جدیدی در تکنولوژی آماده می‌کند، بیش از گذشته به مهندسی گره خورده است. نقش مهندسی از توسعه زیرساخت در گذشته به چگونگی روش زندگی روزمره ما رسیده است. اگرچه سال‌هاست که روش‌ها، فرآیند‌ها و تکنولوژی‌های مربوط به سلامت و پزشکی، حمل‌ونقل، ارتباطات، تولید و سبک زندگی ما بر اساس روش‌های مهندسی آسان‌تر، دقیق‌تر و سریع‌تر شده است، بسیاری از طراحی‌ها و تولیدات مهندسی از جنبه کیفی که انتظار می‌رود برای طیف گسترده جامعه متناسب‌سازی شده باشد، مورد انتقاد است. طراحی بر اساس میانگین فیزیولوژی مردانه یکی از جنبه‌هایی است که از زمان طراحی صندلی‌های اتومبیل تا امروز که بالاترین نسل گوشی‌های تلفن همراه تولید می‌شود، با نقص‌های کیفی که برای فیزیولوژی زنانه دارند، نه‌ تنها باعث تجربه کاربری نامطلوب شده، بلکه در موارد جدی‌تر سلامت زنان را هم به خطر انداخته‌اند.

در دورانی که دنیا با انقلاب تکنولوژی‌های جدیدی مانند هوش مصنوعی بسیار گسترده‌تر و عمیق‌تر از گذشته، تجربه و احساسات انسانی را در تولیدات تکنولوژی به کار می‌گیرد، دغدغه نقش زنان در توسعه تکنولوژی‌های مدرن فقط جهت برقراری عدالت اجتماعی نیست. موضوع جمع‌آوری راهکار‌های متنوع برای حل مسائل پیچیده و تصمیم‌گیری در مورد چگونگی تولید تکنولوژی‌های پیچیده از دیدگاه‌های متنوع به منظور افزایش کیفیت تولیدات تکنولوژی است. به بیان دیگر، با مشارکت حداقلی زنان در تولید تکنولوژی‌های مدرن باید در مورد کیفیت تولیدات مهندسی در آینده نگران بود.

بر اساس تحقیقی که توسط موسسه مکنزی در سال ۲۰۲۲ در شرکت‌های مهندسی اروپایی و در حوزه تولیدات تکنولوژی‌های ابری انجام شده، به‌صورت میانگین ۲۲ درصد از کل نقش‌های تخصصی در این شرکت‌ها توسط زنان اشغال شده است. در این میان موقعیت شغلی طراح محصول با ۴۶ درصد و DevOps با ۸ درصد به‌ترتیب بیشترین و کمترین نقش‌های اشغال‌شده توسط زنان هستند.

با نگاهی عمیق‌تر به روند کاهشی نقش زنان در تولیدات تکنولوژی‌های مدرن می‌توان دریافت که این کاهش در دو مقطع اصلی ورود به دانشگاه به‌منظور تحصیل در رشته‌های شاخه STEM‌ (علم، تکنولوژی، مهندسی و ریاضیات) و پس از آن در هنگام ورود به موقعیت‌های شغلی متناسب با رشته تحصیلی در شرکت‌های تولیدکننده تکنولوژی اتفاق می‌افتد. همچنین آنچه از این نمودار دریافت می‌شود، حاکی از آن است که بسیاری از زنان بعد از تحصیل در رشته‌های شاخه STEM ترجیح می‌دهند در نقش‌هایی غیر از تکنولوژی وارد بازار کار شوند.

در تحقیق دیگری که در سال ۲۰۲۳ توسط World Economic Forum با موضوع بررسی موقعیت شغلی‌های اشغال‌شده توسط زنان در شاخه STEM و غیره صورت گرفته، مشخص است با وجودی که سهم زنان در همه موقعیت‌های شغلی برای دستیابی به پوزیشن‌های C-level یک روند کاهشی است، در شاخه STEM این کاهش سهم شیب بیشتری دارد. به‌طوری که با ورود ۲۹.۴ درصد از زنان در سطح پایین در موقعیت‌های شغلی STEM، تنها ۱۲.۴ درصد از زنان به رده‌های C-level‌ در این حوزه ارتقا شغلی پیدا می‌کنند.

روند رشد ۳ درصدی از مشارکت زنان در توسعه تکنولوژی‌های مدرن از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۳ حاکی از اهمیت جدی توجه به این مسئله است. از آنجایی‌ که این مشکل یک روند جهانی است، از فعالان و تصمیم‌گیرندگان انتظار می‌رود با توجه به اهمیت این موضوع در همه سطوح، با ریشه‌یابی و برنامه‌ریزی در سطوح مختلف و در مقاطع حساس، ورود زنان را برای مشارکت بیشتر در این حوزه به‌عنوان یکی از جنبه‌های ورود و مشارکت در انقلاب تکنولوژی که با آن روبه‌رو هستیم، قلمداد کنند.

همچنین از بنیان‌گذاران و مدیران شرکت‌های تکنولوژی انتظار می‌رود به موضوع مشارکت زنان به‌عنوان یک الزام برای تولیدات باکیفیت‌تر توجه کنند و با در نظر گرفتن شرایط اجتماعی نابرابری که تاثیر عمیقی در میزان انتظار زنان از روند رشد موقعیت کاری خود دارند، با اصلاح فرهنگ سازمانی راه را برای استفاده از توان بالقوه زنان توانمند در سطوح بالای مدیریتی فراهم آورند.