زمین بازی بانک و کودکان هنوز کوچک است

به گزارش پیوست، طرح‌‌های سپرده‌گذاری بانک مسکن در رابطه با حساب‌‌های بانکی ویژه کودکان و نوجوانان برای تهیه مسکن در آینده، شاید جزو اولین خاطره جدی از  حساب‌های بانکی مختص کودکان و نوجوانان باشد، به مرور و در طی سال‌ها نیز بانک‌های زیادی با عناوین زرق و برق دار هر یک تلاش کردند به این میدان وارد شوند.

جوانه کارت، طرح آرزوی بانک ملی، تاک بانک کشاورزی، امید بانک آینده و ده‌ها طرح دیگر بخشی از ایده‌هایی بودند که می‌خواستند مفهومی از آینده‌نگری و پس‌انداز را به کاربران کودک و نوجوان القا کنند.
تلاشی که به نظر نه تنها موفق نبود بلکه در زیر لوای بانک‌های عظیم‌الجثه سنتی هرگز به خوبی دیده نشدند و نتوانستند خلاقیت منحصر به فردی را به منصه ظهور بگذارند. در واقع اغلب این طرح‌ها دادن نقش تخصصی و آموزش کودکانه و کاربردی سواد مالی به کودک را فراموش کرده بودند.
تا مدتها والدین گاه به خاطر فرار مالیاتی یا اصرار کودکان مبنی بر داشتن کارت بانکی برای کودکانشان حساب باز می‌کردند یا کارت بانکی خود را در اختیار فرزندانشان قرار می‌دادند.

تا اینکه از اواخر سال ۹۸ و با آغاز همه‌گیری کرونا موج جدیدی از نئوبانک‌ها و شعب دیجیتال بانک‌های خصوصی وارد فضای بانکی ایران شدند و کمی پس از بلوغ حوزه کودک و نوجوان را به طور جدی دنبال کردند.

مدیر ارشد کیدزی: نگاهی به بانکداری نسل چهارم

محمودرضا فرهادی مدیر ارشد کیدزی پلتفرم ارائه راهکارهای نرم‌افزاری کودکان و نوجوانان بانک پاسارگاد درباره علت ورود بانک پاسارگاد به حوزه تخصصی بانکداری دیجیتالی کودکان و نوجوانان می‌گوید: زیپاد بخشی از چرخه خدمات پلتفرمی اکوسیستمی بانک پاسارگاد در حوزه کودک و نوجوان و خانواده است. بخشی از چرخه که با همراهی پدر و مادر، امکان داشتن هویت مستقل برای فرزند در فضای دیجیتال خدمات مالی و بانکی را ایجاد می‌کند. این موضوع یکی از دلایل مهمی است که بانک پاسارگاد را به سمت ورود به این بازار سوق داد. ضمن اینکه برای آنکه بتوانیم در صنعت بانکی نگاهی به بانکداری نسل چهار و بانک نامرئی یا به عبارتی فعالیت فرابانکی برسیم نیاز بود که تغییراتی در روندها از لایه استراتژی تا عملکرد ایجاد کنیم. با فراهم کردن این امکان، کودک و نوجوان با نظارت مستقیم دارای ابزار مستقل مالی می‌شود و در بلند مدت هم علاوه بر ایجاد عادت صحیح در نسل جوان آینده، باعث شکوفا شدن نسلی باسوادتر در حوزه‌ی مالی خواهد شد که این مساله نیز یکی از مولفه‌های مهم رشد اقتصاد نیز هست.

فرهادی همچنین در مورد منفعت اصلی این موارد برای بانک‌ها نیز توضیح می‌دهد: منافع این موضوع را باید در فلسفه و هدف ایجاد اکوسیستم یکپارچه کیدزی جستجو کرد. یکی از عوامل مهم برای ما ایجاد ارزش برای جامعه است و اینکه فرزندان معنای پول و اعتبار را از کودکی یاد بگیرند و از آن به صورت روزمره تحت نظارت پدر و مادر استفاده کنند. تا زمانی که در جامعه نیاز به تصمیم‌گیری و بازی در نقش‌های جدی‌ شد کمتر آسیب ببینند. دیگری بحث اقیانوس آبی است که این بازاردارد یعنی حدود ۳۰ درصد جامعه با تعداد بازیگر کمتر که طبیعتا منافع مستقیم آن هم افتتاح حساب  و جذب کاربر زیر ۱۸سال که تقریبا یک سوم جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و جذب منابع مالی آن‌ها، طبق استراتژی های بانکداری سنتی است. مورد دوم  اهمیت  ایجاد مخاطب وفادار که از سنین پایین از یک برند خدمات گرفته است. یقینا چنین کاربرانی در بزرگسالی حسی متفاوت به آن بانک دارند.

پیچیدگی‌های بانکداری سنتی

فرهادی همچنین درباره استقبال خانواده‌‌‌ها از بانک‌های دیجیتالی کودکان و نوجوانان توضیح می‌دهد: علیرغم اینکه این سرویس نوآورانه و برای خیلی از کاربران ناشناخته بوده و شاید هنوز هم باشد اما با استقبالی فراتر از انتظار مواجه شدیم وحالا در بیش از ۹۵ درصد تمامی نقاط استان‌ها نفوذ کرده‌ایم. در حال حاضر اکوسیستم کیدزی امروز بیش از ۱میلیون و ۸۰۰ هزار نفر کاربر دارد که تا به امروز بیش از ۳۵۰ هزار نفر کودک و نوجوان آن صاحب حساب هستند.

به باور فرهادی با توجه به تمرکز زیپاد بر ارائه خدمت مالی و بانکی مدیریت شده به فرزندان و همچنین توجه به آموزش پدر و مادر در این حوزه و ارائه خدماتی مثل قلک و سرویس پول توجیبی مستمر و استقبال بسیار خوب مشتریان، به نظر می رسد آنها توانسته‌اند در افزایش سواد مالی کودکان نقش داشته باشند و آنها در نسخه کودک و نوجوان که اولین نئوبانک کودک و نوجوان هم خواهد بود خدمات بسیار گسترده‌تر و تخصصی‌تری به این مخاطبان ارائه خواهند داد.

فرهادی همچنین درباره اینکه چرا بانک‌ها روی تبلیغات این محصول کارهای زیادی نکرده‌اند می‌گوید: دلیل اصلی این موضوع به نظام بانکداری سنتی کشور و پیچیدگی دسترسی به مشتریان و ارایه خدمات درست و یکپارچه به افراد زیر ۱۸ سال برمی‌گردد. نگاه ما از ابتدای این مسیر تک بعدی و صرفا وابسته به یک سنجه نبوده و باور داریم که آشنایی و تعامل خانواده‌ها مثل بسیاری از روندهای فرهنگی نیازمند زمان است و با شیب ملایمی رشد خواهد کرد که نتایج تا به این لحظه نشان از شناخت صحیح نسبت به نیاز و تطابق نیاز و راه حل دارد. ضمن اینکه هرگز انتظار تبلیغات صرفا به شکل مستقیم را نداشتیم چرا که ارزش ایجاد شده کیدزی صرفا یک حساب یا ابزار مالی نبوده و نگاه ما شامل نگاهی کلان تر است. ضمن اینکه از زمان رونمایی از محصول زیپاد مدت زیادی نگذشته است و کاربران هنوز از وجود چنین خدمت نوآورانه‌ای مطلع نشده اند. به همین دلیل طبیعی است نتوان انتظار حضور گسترده مردم برای دریافت چنین خدماتی در حال حاضر داشت و بر اساس مشاهدات ما علاوه بر بحث ناشناخته بودن مواردی چون سواد مالی والدین، مباحث رفتاری مثل سطح کنترلگری و استقلالی که والدین برای فرزندان خود قائل هستند و بسیاری موارد دیگر بر این مولفه اثر دارند.

او همچنین در زمینه تخصصی کردن خدمات بانکی کودکان نیز ادامه می‌دهد: ابزار مالی در زیست بوم کیدزی در بستری یکپارچه به دو کسب و کار و محصول متفاوت مرتبط می‌شود. زیپاد و نسخه کودک و نوجوان موبایل بانک پاسارگاد که کاربری متفاوت دارند و بر اساس تحقیقات و مصاحبه‌های میدانی که انجام شد تصمیم بر این شد که لازم است این دو محصول از هم جدا اما بر بستری همسو ارائه خدمت کنند.

اساسا ما معتقد هستیم زیپاد ابزاری است برای والدین جهت افتتاح حساب برای فرزندان، نظارت و مدیریت رفتارهای مالی، ارتقا و رشد سواد مالی والدین و همچنین دریافت خدماتی که به والدین به خاطر فرزندان ارائه می‌شود، خدماتی مثل تسهیلات خرید و غیره که کاربر نهایی آنها والدین هستند.اما موبایل بانک کودک و نوجوان پاسارگاد ابزاری است برای کودکان و مخصوصا نوجوانان تا ضمن آموزش تئوری و کاربردی با انجام فرایندهای عملی در جهت توانمندسازی مالی پیش بروند، دسترسی‌ها و ابزارهایی داشته باشند که مطابق با نیازهای این نسل است و بتوانند نیازهای روزمره این نسل متفاوت را پاسخ دهند.

فرهادی همچنین درباره چالش‌های  مسیر توسعه بانکداری دیجیتالی کودکان و نوجوانان هم می‌گوید: بحث‌های قانونی و رگولاتوری مانند خیلی از حوزه‌های نوآوری و فناورانه با توجه به عصر دیجیتال و تغییر خواسته و نیاز مخاطب از چالش‌های ماست و از سویی دیگربحث‌های فرهنگی، اجتماعی و رفتاری که هرکدام بر اساس فرهنگ، جغرافیا و حتی محیط می‌توانند روی باورها و مدل عملکرد افراد اثرگذار باشند.

فاصله زیادی که در میان نگاه کسب و کارهای حوزه‌ی کودک و نوجوان با کسب و کارهای نوآورانه و استارت‌اپی  که به افراد بالای ۱۸ سال ارائه خدمت می‌کنند نیز از سایر چالش‌های ماست.فضای کسب و کاری و اقتصادی مدت زیادی است که این بخش حدود ۲۷ میلیون نفری جامعه را ندید گرفته است و بسیاری از زیرساخت‌ها و حقوق آنها را حتی بررسی نکرده است و در تصمیم‌گیری‌ها دخیل نکرده است.

 مدیر بیزینس لاین بلوجونیور: ابتدا باید نئوبانک‌ها به بلوغ می رسیدند

احمد ابراهیمی مدیر بیزینس لاین بلوجونیور درباره ورود بلوبانک سامان به حوزه بانکداری دیجیتالی کودکان و نوجوانان می‌گوید: دلایل متعددی در این باره وجود داشت. اما در واقع مسئله این بود که نیازهای بازار شناسایی شده بود و بخش خدمات بانکداری دیجیتالی کودکان و نوجوانان با هویت استراتژیک بلوبانک همخوانی داشت. از سویی ظرفیت اجرایی آن نیز در تیم فنی و توسعه ما فراهم بود. در واقع ما متوجه این موضوع در میان والدین بودیم که آنها کارت بانکی خود را در اختیار فرزاندانشان می‌گذارند و طبیعتا این راه حل، راه حل درستی برای ترفیع نیازهای کودکان و نوجوانان نبود. در نتیجه ما برای نیاز موجود در بازار راهکار ارائه دادیم.

ضمن اینکه همسو کردن بازار کودکان می‌تواند بازه جمعیتی بیشتری را در اختیار بانک‌ها بگذارد و بازار هدف را بزرگتر کند و افراد را از سنین پایین مشتری بانک کند، فرصت خوبی که مشتریان بالقوه را به مشتریان بالفعل تبدیل می‌کند. مضاف بر اینکه مسئولیت اجتماعی نیز از بحث‌های مهمی است که بلوبانک در بلوجونیور آن را  فارغ از ارائه خدمات بانکی دنبال می‌کند. ما به عنوان فعال این حوزه مسئول کمک به توسعه و رشد هوش مالی در افراد نیز هستیم. ما در قبال کودکانی که به زودی وارد نقش‌آفرینی‌های جدی‌تری می‌شوند مسئولیم.

ابراهیمی البته یکی دیگر از منافع ورود بانک‌ها به این حوزه را در کنار جذب مشتری بحث برندسازی و خلق ارزش مستمردر فرآیندهای مالی و بانکی عنوان می‌کند.

ابراهیمی در ادامه همچنین در زمینه استقبال والدین از طرح‌های بانکداری دیجیتالی کودکان و نوجوانان و مشخصا بلوجونیور می‌گوید: به طور کل از زمان ارائه سرویس بلوجونیور زمان زیادی نگذشته است، اما در همین بازه زمانی هم شاهد رشدی چشمگیر بوده‌ایم. این در حالیست که تبلیغاتی عمده نیز در این حوزه نکرده‌ایم و بر مبنای معرفی خود والدین در استفاده از خدمات، دایره مشتریانمان گسترده‌تر شده است. اما در همین مدت از منظر نرخ رشد در شش ماه گذشته ۷۰ درصد رشد را تجربه کرده‌ایم.

ابراهیمی در زمینه اینکه چرا بانک‌ها درباره طرح‌های بانکی دیجیتالی کودکان و نوجوانان تبلیغات جدی نکرده‌اند هم توضیح می‌دهد: این موضوع از جنس زمان‌بندی و اولویت بندی است. فعالیت در حوزه دیجیتالی کودکان و نوجوانان بعد از شکل‌گیری سرویس‌های نئو بانکی معنی شده است. ابتدا این امکان برای بالای ۱۸ ساله‌ها طراحی شده و بعد از تکمیل این بخش میتوان دقیقتر وارد بازار کودکان و نوجوانان شد.

در واقع این نئوبانک‌ها بودند که به بانکداری دیجیتالی کودکان و نوجوانان هم میدان دادند، به زبان ساده‌تر خدمات نئوبانک‌ها مانند تفاوتی که با بانک‌های سنتی داشتند، در زمینه خدمات کودکان و نوجوانان  هم متفاوت بود و همه اینها از جنس اولویت‌بندی است.

یعنی اول باید خود نئوبانک جا بیفتد و بعد به بانکداری کودک و نوجوان برسد. ما ابتدا باید می‌توانستیم امکان ارائه خدمات خوب را به والدین ممکن ‌کنیم و بعد از این بلوغ، به سمت فرزندان آنها می‌رفتیم.

ابراهیمی همچنین درباره این که چرا والدین به قدر کافی پیگیر چنین طرح‌هایی نبوده‌اند هم می‌گوید: در بانکداری سنتی تفاوتی میان خدمات بانکی کودک و نوجوان با والدین وجود نداشت. در بهترین حالت و برای خانواده‌های علاقه‌مند کارت بانکی به اسم کودک بود و حتی والدین باید پیچیدگی‌های بیشتری را هم طی می‌کردند که والدین را از این کار منصرف می‌کرد. اما خلق ارزش جدی و دیده شدن نیاز فرزندان در نئوبانک‌ها موضوعی بود که نظر والدین را به بانکداری دیجیتالی کودکان و نوجوانان جلب کرد و از آن استقبال شد و اگر این خلق ارزش رخ بدهد مسلما استقبال بیشتر هم خواهد شد.

او همچنین در زمینه چالش‌های مهم این حوزه می‌گوید: لزوما چالش‌های بانکداری دیجیتالی کودکان و نوجوانان به ایران محدود نیست و در سطح جهان نیاز به توجه بیشتری دارد و در کل دنیا جمع‌بندی قاطعانه‌ای در این باره وجود ندارد. از ارائه خدمات کارت و نحوه طراحی آن و فضاهای بسیار پیچیده‌تر همگی نیاز به دقت بسیار زیاد دارند. در حال حاضر به کمک فناوری‌ها و هوش مصنوعی محصولاتی مرتبط به پس‌انداز و سرمایه‌گذاری نظارت شده یا سرمایه بلند مدت هم در اپلیکیشن‌های یبانکی کودک و نوجوان پیش‌بینی و تولید شده است. اما دقیقا هنوز در هیچ کجا به تصمیم یکپارچه در این باره نرسیده‌اند. اما به طور کل ما در بلوبانک بر این باوریم که در کنار افتتاح حساب و امکان نظارت والدین، رشد هوش مالی کودکان را در اولویت قرار دهیم و در برنامه‌های ماست که امکان پس‌انداز، یادگیری مسائل ریسک و سرمایه‌گذاری حداقلی و آمادگی برای نقش آفرینی در فضای واقعی را برای کودکان فراهم کنیم.