20 دستور خط فرمان (Command) برای ویندوز که باید بدانید

خط فرمان ویندوز که با نام Command Prompt یا CMD نیز شناخته می شود، یک رابط متنی در سیستم عامل های ویندوز است که به شما امکان می دهد از طریق دستورات با سیستم تعامل داشته باشید. شما می توانید وظایف مختلفی را اجرا کنید، فایل‌ها و پوشه‌ها را مدیریت کنید، برنامه‌ها را اجرا کنید و تنظیمات سیستم را با استفاده از خط فرمان انجام دهید.

خط فرمان به آرامی در حال محوشدن از رابط کاربری ویندوز است. این امر دلیل خوبی پشت خود دارد. دستورات خط فرمان ابزاری تاریخ‌گذشته و اغلب غیرضروری از عصر ورودی‌های متن‌محور هستند. با این‌حال، بسیاری از دستورات هنوز مفید مانده‌اند؛ و حتی ویژگی‌های جدیدی در ویندوز ۸ و ۱۰ به آن‌ها اضافه شد.

ما در این مقاله به معرفی فرمان‌های ضروری پرداختیم که هر کاربری باید بداند.

دستورهای خط فرمان ویندوز

اگر تا به‌حال با خط فرمان ویندوز سر و کله نزده‌اید، خیلی چیزها از کف‌تان رفته‌است. ابزار دم‌دستی زیادی در این محیط پیدا می‌شود به‌شرطی که بدانید چه چیزی را تایپ کنید.

1 Assoc

در ویندوز بیشتر فایل‌ها تنظیم شده‌اند که به‌طور پیشفرض با برنامه خاصی باز شوند. گاهی اوقات، به‌خاطر سپردن این تنظیمات گیج‌کننده است. با واردکردن دستور assoc می‌توانید فهرست کاملی از پسوندهای مختلف فایل‌ها به همراه برنامه پیشفرضشان برای بازکردن آن‌ها را ببینید.

از این دستور برای تغییر برنامه پیشفرض فایل‌های مختلف نیز می‌توان بهره برد. مثلا با نوشتن assoc .txt= می‌توانید برنامه پیشفرض بازکننده فایل‌های متنی را به هر چیزی که می‌خواهید تغییر دهید. نام برنامه مدنظر را باید بعد از علامت مساوی بنویسید. دستور assoc خود می‌تواند نام پسوندها و برنامه‌ها را به شما نشان دهد تا تصمیم‌گیری‌تان برای تنظیم برنامه روی فایل‌های مختلف راحت‌تر شود.

در ویندوز 10، رابط کاربری بسیار کاربرپسندتری برای تغییر برنامه‌های پیشفرض بازکننده فایل‌های مختلف در اختیار دارید. از طریق آدرس زیر به این تنظیمات دسترسی پیدا می‌کنید.

Settings (Windows + I) > Apps > Default apps > Choose default app by file type

2 Cipher

فایل‌هایی که دستی از روی هارد درایو پاک می‌کنید، هرگز کاملا حذف نمی‌شوند. در عوض، سیستم فایل‌ها را دسترسی‌ناپذیر و فضای اشغال‌شده‌ را آزاد نشانه‌گذاری می‌کند. فایل‌ها، تا زمان بازنویسی‌شدن با داده‌های جدید، بازیابی‌شونده باقی می‌مانند. این فرآیند ممکن است مدتی طول بکشد.

فرمان cipher، دایرکتوری‌های با قالب NFTS را از طریق نوشتن داده‌های تصادفی تمیز می‌کند. درایو C را مثال در نظر بگیرید. دستور chpher/w:d تمام فضاهای خالی این درایو را تمیز می‌کند. فایل‌های دیلیت‌نشده از روی درایو، در این فرآیند حذف نمی‌شوند پس لازم به نگرانی برای حذف احتمالی فایل‌های موردنیازتان نیست.

دستور cipher را وقتی به تنهایی اجرا کنید، وضعیت رمزگذاری دایرکتوری‌ها و فایل‌های داخل آن را به شما برمی‌گرداند. از دستور cipher /e:<filename> برای رمزگذاری فایل، دستور cipher /c:<filename> برای بازیابی اطلاعات فایل‌های رمزشده و دستور cipher /d:<filename> برای رمزگشایی فایل‌های انتخابی استفاده کنید.

cipher /e:<filename> 
cipher /c:<filename>
cipher /d:<filename>

3 File Compare

شما می‌توانید از این فرمان برای شناسایی تفاوت‌های بین دو فایل استفاده کنید. فرمان File Compare خصوصا مناسب نویسندگان و برنامه‌نویسان است که می‌خواهند تفاوت‌های جزئی دو فایل را متوجه شوند. fc را به همراه مسیر پوشه و نام دو فایل مدنظر بنویسید تا دستور انجام شود.

همچنین، به چند روش می‌تواند این فرمان گسترش داد. گسترش دستور /b فقط خروجی‌های اعداد را مقایسه می‌کند، /c بزرگی و کوچکی حروف متن را در مقایسه نادیده می‌گیرد و /l تنها متن‌های ASCII را مقایسه می‌کند.

برای مثال، می‌توانید دستور زیر را در نظر بگیرید:

fc /l "C:\Program Files (x86)\example1.doc" "C:\Program Files (x86)\example2.doc"

این دستور، دو فایل متنی ASCII را در قالب نرم‌افزار ورد مقایسه می‌کند.

4 Ipconfig

دستور Ipconfig، آدرس آی‌پی کامپیوترتان را فاش می‌کند. البته، اگر کامپیوتر شما از روتر استفاده می‌کند (مانند اغلب رایانه‌های امروزی)، در عوض آی‌پی، آدرس شبکه محلی روتر را دریافت خواهید کرد.

با این‌حال، دستور Ipconfig هنوز به‌خاطر افزونه‌هایش کاربردی است. کامپیوتر با دستور Ipconfig / release و در ادامه Ipconfig / renew مجبور می‌شود تا آدرس آی‌پی جدیدی را درخواست کند. وقتی آی‌پی قبلی دردسترس نباشد، این فرمان به کمک شما می‌آید. همچنین، از دستور Ipconfig / flushdns برای تازه‌سازی آدرس DNS می‌توان استفاده کرد. دستورهای ذکرشده مخصوصا زمانی به‌کار می‌آیند که عیب‌یابی شبکه ویندوز مسدود شده‌باشد.

فرمان‌های مرتبط با Ipconfig

/all
/release
/release6 
/renew 
/renew6 
/flushdns 
/registerdns 
/displaydns 
/showclassid 
/setclassid 
/showclassid6 
/setclassid6 

5 Netstat

با واردکردن دستور netstat –an به فهرستی از پورت‌ها و آدرس‌های آی‌پی مربوط به آن‌ها می‌رسید. این دستور از وضعت پورت نیز به شما خبر می‌دهد؛ منتظر اتصال (Listening)، اتصال برقرارشده (Established) یا بسته‌شده (Closed).

دستور Netstat، ابزار فوق‌العاده‌ای برای عیب‌یابی دستگاه‌های متصل به کامپیوتر یا مکان‌یابی اتصال بدافزاری است که احتمال می‌دهید کامپیوتر شما را آلوده کرده باشد.

6 Ping

گاهی نیاز است از رسیدن بسته‌های داده به دستگاه شبکه‌شده خاصی مطمئن شوید. دستور پینگ در این مواقع به‌کار می‌آید.

با تایپ‌کردن دستور ping و آدرس آی‌پی یا نام دامنه وب، داده‌های تستی به آن آدرس خاص فرستاده می‌شود. در صورتی‌که داده‌ها فرستاده شوند و برگردند، دستگاه امکان برقراری ارتباط با کامپیوتر شما را دارد. اگر این فرآیند با شکست مواجه شود، چیزی بین کامپیوتر شما و دستگاه مدنظر وجود دارد که ارتباط را مسدود می‌کند. بدین ترتیب، متوجه می‌شوید که ریشه مشکل از پیکربندی نادرست است یا سخت‌افزار شبکه.

7 PathPing

نسخه پیشرفته‌تر دستور Ping است. دستور PathPing به درد زمانی می‌خورد که چندین روتر بین کامپیوتر شما و دستگاه تحت آزمایش وجود دارد. با تایپ‌کردن دستور PathPing و آدرس آی‌پی مانند مورد قبل، این دستور نیز اجرا می‌شود. تنها تفاوت در اطلاعاتی است که داده‌های آزمایشی از روت برای شما می‌آورند.

8 Tracert

دستور tracert مشابه دستور pathping است. بار دیگر دستور tracert را به همراه آدرس آی‌پی یا نام دامنه‌ای را بنویسید که می‌خواهید ردیابی شود. با این کار، اطلاعاتی درباره هر مرحله از روت بین کامپیوتر خودتان و دستگاه هدف دریافت خواهید کرد. با این‌حال، دستور tracert برخلاف pathping فواصل زمانی بین هر پرش را بین سرورها یا دستگاه‌ها به میلی ثانیه ردگیری می‌کند.

9 Powercfg

دستور powercfg برای مدیریت و ردگیری چگونگی استفاده کامپیوتر از انرژی الکتریسیته بسیار کاربردی است. فرمان‌های powercfg hibernate on و powercfg hibernate off برای مدیریت هایبرنیشن ویندوز به‌کار می‌روند. همچنین، دستور powercfg /a وضعیت کنونی ذخیره باتری کامپیوتر را به شما نمایش می‌دهد.

دستور مفید بعدی powercfg /devicequery s1_supported است که فهرست کاملی از دستگاه‌های مربوط به حالت استندبای را نمایش می‌دهد. با فعالسازی این قابلیت، می‌توانید از این دستگاه‌های خاص برای بیرون‌آوردن کامپیوتر از حالت استندبای، حتی به‌صورت ریموت، استفاده کنید.

با رفتن به Device Manager، بازکردن Power Management و تیک‌زدن گزینه Allow this device to wake the computer می‌توان این قابلیت را فعال کرد.

دستور powercfg /lastwake به شما می‌گوید چه دستگاهی آخرین بار کامپیوتر شما را از حالت sleep درآورده‌است. اگر گاهی کامپیوتر شما به‌طور تصادفی از حالت sleep بیرون می‌آید، این دستور برای عیب‌یابی آن نیز کاربرد دارد.

فرمان powercfg /energy گزارشی کامل و جزئی از مصرف باتری کامپیوتر شما می‌دهد. پس از پایان این دستور، گزارش در دایرکتوری تخصیص‌داده‌شده ذخیره می‌شود.

در این گزارش می‌توانید همه اشتباهات سیستم را ببینید که مصرف باتری کامپیوتر را افزایش می‌دهد. مثلا دستگاه‌هایی که مانع از حالت sleep سیستم می‌شوند یا پیکربندی ضعیفشان به تنظیمات مدیریت انرژی شما پاسخ درستی نمی‌دهد.

در ویندوز 8، دستور powercfg /batteryreport اضافه شد که تحلیل کاملی از باتری می‌دهد. این گزارش معمولا در دایرکتوری یوزر ویندوز خروجی می‌دهد و جزئیاتی درباره زمان و طول مدت چرخه شارژ و دشارژشدن، میانگین طول شارژ نگه‌داشتن باتری و تخمین ظرفیت باقیمانده باتری ذکر می‌کند.

10 Shutdown

در ویندوز 8 دستور شات داون معرفی شد که طبیعتا کامپیوتر شما را خاموش می‌کند.

دستور Shutdown دیگر به‌خاطر وجود دکمه خاموش‌کردن کامپیوتر بلااستفاده است. چیزی که هنوز کاربردی مانده، دستور shutdown /r /o است که کامپیوتر را ریستارت کرده و منوی تنظیمات پیشرفته استارت را نمایش می‌دهد. در این منو به حالت امن (Safe Mode) و بازیابی ویندوز (Window Recovery) دسترسی خواهید داشت. زمانی که بخواهید کامپیوتر را برای عیب‌یابی ریستارت کنید، این فرمان به‌درد می‌خورد.

11 System File Checker

این دستور ابزاری خودکار برای اسکن و تعمیر فایل‌های سیستمی ویندوز است.

شما برای اجرای این دستور به امتیازات سطح مدیر و نوشتن فرمان sfc /scannow نیاز دارید. در صورتی‌که دستور sfc فایل خراب یا از دست‌رفته‌ای پیدا کند به‌طور خودکار آن ر با نسخه ذخیره‌شده در حافظه کش جایگزین می‌کند. اجرای این فرمان روی نوت‌بوک‌های قدیمی نزدیک به نیم ساعت طول می‌کشد.

12 Tasklist

فهرست کامل همه کارهای در حال اجرا روی سیستم شما با این دستور نمایش داده می‌شود. این دستور گرچه با وجود تسک منیجر بی استفاده به‌نظر می‌رسد، اما باز هم می‌تواند تسک‌های در حال اجرایی را پیدا کند که از دست تسک منیجر پنهان شده‌اند.

دستور tasklist چند امکان مختلف نیز دارد. Tasklist –svc خدمات مربوط به هر تسک را نمایش می‌دهد، tasklist –v جزئیات بیشتری درباره هر تسک به اطلاع شما می‌رساند و tasklist –m فایل‌های DLL مربوط به تسک‌های فعال را مکان‌یابی می‌کند. چنین دستورهایی برای عیب‌یابی پیشرفته مفید هستند.

13 Taskkil

هر تسکی که با دستور tasklist نمایان می‌شود، دارای آی‌دی فرآیند (شماره‌ای ۴ تا ۵ رقمی) و برنامه اجرایی مربوط به خود است. شما می‌توانید با دستور taskkil –im از طریق نام برنامه اجرایی و دستور taskkil –pid از طریق آی‌دی فرآیند آن تسک را ببندید. با این‌حال، وجود تسک منیجر این دستور را بیهوده می‌کند؛ اما ممکن است برای تسک‌های پنهان یا بدون پاسخ مفید باشد.

14 Chkdsk

درایو کامپیوتر شما وقتی دچار خطاهای فیزیکی و منطقی مانند از دست‌رفتن خوشه‌ها یا بخش‌بندی نادرست شود، نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهد که ویندوز آن را برای اسکن تشخیص chkdsk نشانه‌گذاری می‌کند.

حال شما اگر بو برده‌اید که شاید هارد درایو مشکلی این‌چنینی دارد، می‌توانید اسکن را خودتان آغاز کنید. پایه‌ترین نسخه این فرمان، chkdsk :c است که درایو C را به‌طور خودکار و بدون نیاز به ریستارت اسکن می‌کند. اگر پارامترهای /f، /r، /x و /b را نیز مانند دستور chkdsk /f /r /x /b :c اضافه کنید، به ترتیب خطاها را رفع، داده‌ها را بازیابی، درایو را پیاده و بخش‌بندی‌های بد را حذف می‌کند. این اقدامات نیاز به ریبوت دارند، زیرا تنها در صورت خاموش‌بودن ویندوز اجرا می‌شوند.

15 Schtasks

برنامه‌ریز تسک‌ها (Task Scheduler) یکی از نادیده گرفته‌شده‌ترین ابزار مدیریتی ویندوز است که با دستور schtasks به آن دسترسی خواهید داشت. شما از طریق رابط گرافیکی به تسک‌های برنامه‌ریزی‌شده دسترسی دارید؛ اما با این فرمان سریع می‌توانید همه دستورهای پیچیده را برای تنظیم تسک‌های مشابه کپی پیست کنید بدون آن‌که نیاز به کلیک‌کردن‌های متوالی روی گزینه‌های مختلف باشد. در کل اگر پارامترهای کلیدی را به‌خاطر بسپارید کارتان بسیار ساده‌تر می‌شود.

برای مثال، می‌توانید کامپیوتر را برای ریبوت‌شدن در ساعت 11 شب هر جمعه برنامه‌ریزی کنید:

schtasks /create /sc weekly /d FRI /tn “auto reboot computer weekly” /st 23:00 /tr “shutdown -r -f -t 10”

همچنین، می‌توانید برای کامل‌شدن ریبوت، برنامه‌هایی را تنظیم کنید که به محض بالا آمدن سیستم راه‌اندازی شوند:

schtasks /create /sc onstart /tn "launch Chrome on startup" /tr "C:\Program Files (x86)\Google\Chrome\Application\Chrome.exe"

اگر می‌خواهید دستور بالا را برای برنامه‌های مختلف تکرار کنید، فقط کپی پیست را بزنید و اصلاحات لازم را انجام دهید.

16 Format

فرمت‌کردن درایو هم از طریق رابط گرافیکی ویندوز فایل اکسپلورر و هم از طریق خط فرمان امکان‌پذیر است. شما به سطح مدیریتی برای استفاده از این دستور نیاز دارید. حواستان باشد از طریق پارامترهای مخصوص این دستور، حجم مدنظر خود را برای فرمت تعیین کنید.

فرمان زیر، درایو D را با فایل سیستم exFAT، اندازه واحد تخصیصی 2048 بایتی و تغییر نام حجم به label فرمت می‌کند.

format D: /Q /FS:exFAT /A:2048 /V:label

از این دستور برای پیاده‌کردن حجم (/X) یا، اگر با NTFS فرمت شده باشد، تعیین فشرده‌سازی فایل به عنوان تنظیمات پیشفرض (/R) نیز استفاده می‌شود.

17 Prompt

تا به‌حال دوست داشتید تا خط فرمان خود را شخصی‌سازی کنید و دستورالعمل‌ها و اطلاعات خاص خود را در ان قرار دهید؟ با دستور prompt این امر محقق می‌شود!

دستور زیر را امتحان کنید:

prompt Your wish is my command:

شما می‌توانید زمان، تاریخ، درایو و مسیر آن، شماره نسخه ویندوز و خیلی چیزهای دیگر را اضافه کنید.

prompt $t on $d at $p using $v:

متاسفانه، تغییرات این دستور همیشگی نیست. با تایپ‌کردن prompt یا ریستارت‌کردن خط فرمان، تنظیمات آن به حالت پیشفرض برمی‌گردند.

18 cls

پنجره خط فرمانتان به‌خاطر امتحان‌کردن دستورهای بالا به‌هم ریخته شده؟ پس این همان دستوری است که برای تمیزکردن همه درهم‌ریختگی‌های پنجره خط فرمان باید بدانید.

Cls

همه‌اش همین است. شرط می‌بندم کاپیتان لیوای هم این رمز را نمی‌داند.

19 Systeminfo

دستور systeminfo یک نگاه کلی به جزئیات پیکربندی کامپیوتر شما می‌دهد. فهرستی از اطلاعات که شامل سیستم عامل و سخت‌افزار شما می‌شود. برای مثال می‌توانید تاریخ نصب ویندوز اصلی، آخرین زمان بوت سیستم، نسخه بایوس کامپیوتر، حافظه کلی و دردسترس، هات‌فیکس‌های نصب‌شده، پیکربندی‌های کارت شبکه و غیره را با این دستور ببینید.

با فرمان systeminfo /s به علاوه هاست‌نیم روی کامپیوتری در شبکه محلی شما، می‌توانید از راه دور اطلاعات آن سیستم را جمع‌آوری کنید. برای نام دامنه، نام کاربری و رمز عبور نیز به المان‌های نحوری اضافه‌ای دارید:

systeminfo /s [host_name] /u [domain]\ /p [user_password]

20 Driverquery

درایورها از مهم‌ترین نرم‌افزارهای نصب‌شده روی کامپیوتر هستند. دسترسی به فهرستی از درایورهای نصب‌شده روی کامپیوتر ضرری ندارد؛ زیرا درایورهای قدیمی، خراب یا دارای پیکربندی نادرست پتانسیل ایجاد هر نوع مشکلی را دارند.

کاربرد driverquery دقیقا همین است. تایپ‌کردن دستور driverquery /v حتی به شما اطلاعات بیشتری درباره درایورها مانند محل نصب‌شان می‌دهد. متاسفانه، این دستور بعد از ویندوز 8 و ویندوز سرور ۲۰۱۲ کار نمی‌کند.

فقط ویندوز 8: Recovery Image

تقریبا همه کامپیوترهای مجهز به ویندوز 8 و 8.1 از همان دم کارخانه دارای ریکاوری ایمج هستند. شما ممکن است به دلایلی این نرم‌افزار را حذف کرده باشید. اگر آن را حذف کردید، بدون نگرانی می‌توان با دستور recimg دوباره نرم‌افزار ریکاوری را نصب کرد. با واردکردن این دستور، شرح کاملی از نحوه استفاده‌اش نیز دریافت می‌کنید.

برای استفاده از این دستور باید امتیازات مدیر سیستم را داشته باشید و تنها می‌توانید از ریکاوری ایمجی استفاده کنید که با قابلیت refresh ویندوز 8 ساخته‌اید.

سیستم بازیابی در ویندوز ۱۰ تغییر کرده است. پارتیشن ریکاوری در سیستم‌های مجهز به ویندوز ۱۰ وجود ندارد، که همین امر توجه به پشتیبان‌گرفتن از فایل‌ها را مهم‌تر می‌کند.

جمع‌بندی

غیر از مواردی که در فهرست بالا ذکر کردیم، فرمان‌های بسیار بیشتری در خط فرمان ویندوز وجود دارد که هرکدام بخشی از کار شما را راحت‌تر می‌کند. اگر دستوری هست که شما زیاد استفاده می‌کند و کار راه انداز است، می‌توانید در بخش کامنت‌ها با بقیه به اشتراک بگذارید.