نوری قزلجه، نماینده مجلس: بخش‌های حساس طرح صیانت در حال اجراست

ابتدا کارنامه مجلس یازدهم را در زمینه قانون‌گذاری چطور ارزیابی می‌کنید؟

اگر عملکرد مجلس در حوزه قانون‌گذاری را بررسی کنیم این مجلس مانند ادوار گذشته تقریباً فعال بوده است. البته اینکه قوانین زیادی تولید و تصویب شده به این معنی نیست که مجلس در این زمینه نمره قبولی می‌گیرد. ما در کشور بیشتر از ازدیاد، تزاحم، تناقض و همپوشانی قوانین رنج می‌بریم. یعنی تعداد قوانین آن‌قدر زیاد شده که کشور به این عوارض مبتلا شده است. من اعتقاد دارم اگر مجلسی به تنقیح قوانین بپردازد کارنامه خوبی دارد. ما جزو کشورهایی هستیم که قوانین‌مان بسیار بسیار زیاد است و همین اجرا، مجریان و مردم را دچار مشکل و سردرگمی می‌کند.

در مورد تنقیح قوانین در این مجلس قدم کوچکی برداشته شده است، بیشتر از وضع قوانین به این مساله نیاز است.

از قوانین خوبی که در این مجلس وضع شد می‌توان به قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکار اشاره کرد که در کمیسیون جهش تولید و نظارت بر اجرای اصل ۴۴ روی آن کار شد. این قانون الزام می‌کند همه دستگاه‌ها مجوزها را به صورت الکترونیکی صادر کنند.

علاوه بر این جلسات نظارتی خوبی هم برای اجرای این قانون گذاشته شده است.

دستگاه‌های اجرایی کشور یک‌به‌یک صدا زده شدند و اجرای قانون در آنها پیگیری شد. یکسری امتیازها در مورد برخی مجوزها تعیین شده بود که باعث خرید و فروش آنها می‌شد، برطرف شد. البته قانون هنوز صد درصد اجرا نشده است. امید است با جا افتادن این قانون در این حوزه مردم در اخذ مجوزها درگیر رفت‌وآمد و دچار تاخیر نباشند و به کمترین مراجعه حضوری نیاز پیدا کنند.

در حوزه نظارت چطور؟ بعضاً قوانینی وجود دارد که نهاد اجرا مانند دولت چندان خود را ملزم به اجرا نمی‌داند.

قاعدتاً آیین‌نامه‌ای که برای قوانین نوشته می‌شود باید در کمیسیون تطبیق مصوبات بررسی شود. هیچ آیین‌نامه‌ای نمی‌تواند وضع شود که با روح قانون مطابق نباشد. اما در مورد اقدامات نظارتی درست است.

اگر نظارت لازم بر قوانین نباشد ممکن است در حوزه اجرا به فراموشی سپرده شود به خاطر همین یکی دیگر از وظایف مهم مجلس نظارت بر اجرای قوانین است. در این مورد طی یکی دو سال اخیر ضعف‌هایی دیده می‌شود که به مکانیسم‌ها مربوط نیست و مرتبط با روابط سیاسی دولت و مجلس است. شاید اولین بار است که در نظام ریاستی این‌گونه دولت و مجلس از نظر سیاسی هماهنگ هستند. طبیعتاً این موضوع بر جنبه نظارتی مجلس اثر می‌گذارد و آن را کندتر می‌کند. این مساله عملاً دیده می‌شود، از نتیجه استیضاح‌ها و سوالات از وزرا مشخص است. این نشان می‌دهد تیغه نظارتی مجلس کند شده است. بنابراین در این زمینه به غیر از پیگیری‌های موردی خیلی اقدام عملی چشمگیری نمی‌توان از مجلس به تصویر کشید که در اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور مجلس اقدام نظارتی قاطعی انجام داده و دستگاه‌های نظارتی کشور را مجاب کرده باشد.

در همین مدت از وزیر ارتباطات در مورد تبدیل وضعیت ایثارگران شرکت مخابرات سوال شد. شاید انتظار می‌رفت در مورد وضعیت اینترنت از زارع‌پور سوال شود.

درست است. در مجلسی که حدود ۲۳۰ نفر از نمایندگانش از شخصیتی می‌خواهند رئیس‌جمهور شود و تمام‌قد از او و کابینه‌اش حمایت می‌شود، خیلی نظارت نمی‌تواند برش داشته باشد و آثار این خالص‌سازی و یکدست کردن را می‌بینیم.

فکر می‌کنید اکثریت مجلس موافق محدودیت‌ها در این زمینه هستند یا ترجیح می‌دهند فعلاً سکوت کنند؟

مجلس در این حوزه افت‌وخیزهایی داشته است. اگر بخواهیم این موضوع را در مجلس ارزیابی کنیم می‌توانیم به تجربه مطرح شدن طرح صیانت و سرنوشت آن و واکنش مجلس رجوع کنیم. حدود یک سال و نیم پیش که برای اولین بار طرح صیانت در سامانه صحن بارگذاری شد معدود مخالفت‌هایی با آن صورت گرفت و بعدش برای بررسی آن کمیسیون مشترک تشکیل شد و این کمیسیون مشترک هم رأی آورد. بعدش عده‌ای امضا جمع کردند تا طرح از کمیسیون مشترک برگردد که باز رأی نیاورد. این یعنی ما می‌توانیم بگوییم اکثریت مجلس با محتوای طرح صیانت موافق بودند.

سپس به کمیسیون مشترک رفت و موضوع کمی باز و ابعاد قضیه تا حدی روشن شد و در ادامه کمیسیون مشترک در جلسه‌ای که نمی‌توانست رسمیت داشته باشد درباره مفادی که مراحل قانونی‌اش طی نشده بود رأی‌گیری کرد که با اعتراض من در صحن مواجه شد. بعد اعتراض من و درخواستم از رئیس مجلس برای بررسی موضوع از سوی معاونت قوانین چند ساعت گذشت و اعلام شد مصوبه وجاهت قانونی ندارد.

با یکی دو روز فاصله مجلس جلسه‌ای گذاشت و رأی استمزاجی گرفته شد، در آنجا اکثریت مجلس رأی دادند که طرح از کمیسیون به صحن بازگردد. از این بُعد اگر بخواهیم نگاه کنیم می‌شود نتیجه گرفت که اکثریت مجلس مخالف طرح صیانت بودند. می‌خواهم بگویم فراز و نشیب‌هایی در این زمینه وجود داشت و نظرات بسته به حساسیت زمانی و محتوایی قدری تغییر می‌کرد.

در مورد طرح صیانت، خبر آمده که طرح در کمیسیون مشترک تصویب شده و منتظر نظر هیات رئیسه است. یعنی این طرح تصویب شده است؟

نه این‌طور نیست. حدود ۱۱ ماه پیش که این اتفاق افتاد و مجلس رأی استمزاجی داد که طرح برگردد تا به امروز جلسه رسمی کمیسیون مشترک برگزار نشده اما تلاش‌ها و فعالیت‌هایی از سوی برخی افراد صورت گرفته که کار کمیسیون ادامه پیدا کند. رئیس مجلس طرح را به شورای عالی فضای مجازی ارجاع داد، موادی از آن در شورای عالی فضای مجازی عملیاتی شد. حتی در بودجه امسال هم آثاری از دو ماده آن وجود دارد. به علاوه مراجع ذی‌صلاح تصمیم گرفتند فیلترینگ گسترده در کشور اعمال شود. بعد از این اتفاقات، یک ماه قبل نه به صورت رسمی و با دستور کار هفتگی بلکه با پیامک دعوت کردند که جلسه‌ای برگزار می‌شود و من هم حضور پیدا کردم. آنجا مطرح کردند که ما اصلاحاتی انجام داده‌ایم و می‌خواهیم طرح را ادامه دهیم. من در آن جلسه گفتم هیات رئیسه باید مشخص کند که نظرش بر ادامه کار کمیسیون است یا خیر. چون هم بیش از یک سال از عمر کمیسیون مشترک گذشته بود و هم رأی‌گیری استمزاجی صحن اتفاق افتاده بود و بالاخره نظر مجلس بود. اگر هیات رئیسه نظرش بر ادامه کار کمیسیون بود باید دعوت رسمی بشود، در دستور هفتگی اعلام شود، مطابق آیین‌نامه داخلی کمیسیون خبرنگاران حضور پیدا کنند و به صورت مستقیم حداقل از سایت خانه ملت پخش شود. به هر حال نتیجه‌ای در آن جلسه گرفته نشد. تا اینکه هفته گذشته هم جلسه‌ای بود که رسانه‌ای نشد. من به عنوان کسی که از ابتدا با طرح مخالفت کردم و در ادامه هم با نحوه بررسی آن مخالف بودم، خیلی معتقد نبودم باید همه این نگرانی‌ها را به جامعه منعکس کنیم به خاطر همین جلسه هشت روز قبل هم رسانه‌ای نشد. در آن جلسه گفتند مواد تصویب شده است و درباره سال آن بحث می‌شود. من باز گفتم امضا به منزله تصویب نیست. باید جلسه رسمی کمیسیون را بگذارید، ذی‌نفعان، بخش خصوصی، بخش دولتی، خبرنگاران، مرکز پژوهش‌های مجلس و… حضور پیدا کنند و طبق آیین‌نامه موضوع بررسی شود و در صورت رأی اکثریت تصمیم گرفته شود. اصرار کردند که رأی‌گیری می‌کنیم. حتی حد نصاب قانونی ۱۶ نفر در جلسه هم برقرار نبود و ۱۴ نفر آنجا بودند. آنجا گفتند شما مصاحبه نکنید. من گفتم اگر تصمیمی از جلسه بیرون نرود من مصاحبه نمی‌کنم ولی اگر از این جلسه‌ای که قانونی هم تشکیل نشده، تصمیمی اعلام شود، حتماً موضع می‌گیرم. چند روز بعد یکی از نمایندگان که عضو کمیسیون هم نبود اعلام کرد کار در مراحل پایانی است من هم بلافاصله مصاحبه کردم کاری نیست که در مرحله پایانی باشد و اگر کسی بیش از این ادعا دارد، می‌توانیم با هم مناظره کنیم و اگر اصرار هم بکنند، من قضیه جلسه را باز می‌کنم. دیروز هم چند نفر از اعضای کمیسیون اعلام کردند تصویب کردیم و به شورای نگهبان اعلام کردیم. من هم مصاحبه کردم و گفتم این جلسه از نظر قانونی موجه نبوده و تصمیمی که گرفته شده پشتوانه قانونی و آیین‌نامه‌ای لازم را ندارد. خوشبختانه امروز هم سخنگوی هیات رئیسه اعلام کرد مصوبه‌ای در این مورد نیست و تصمیمی گرفته نشده. اگر قرار باشد جلسه‌ای برگزار شود حتماً باید مطابق با آیین‌نامه کمیسیون باشد.

هرچند طرح جدید متفاوت با قبلی است و احتمالاً مقبولیت عمومی داشته باشد. من بحثی روی محتوا ندارم اما شکل بررسی باید قانونی باشد. به هر حال هیچ مصوبه‌ای در مورد طرح صیانت به صورت رسمی در کمیسیون مشترک و مجلس محقق نشده است.

با محدودیت‌ ماه‌های اخیر و تصویب بخشی از طرح در شورای عالی فضای مجازی فکر می‌کنید اصلاً این طرح برای تصویب موضوعیت دارد؟

از نظر کاربردی و برای کاربران خیلی موضوعیت ندارد زیرا آن اتفاقاتی که نباید می‌افتاده افتاده است. اصلاحیه آخر طرح چند نکته را جبران کرده است که شاید خیلی ارتباطی به کاربران و کارهای روزمره آنها ندارد، به خاطر همین شاید از نظر کاربران اتفاقاتی که قرار بود بیفتد افتاده اما مهم این است که اینها هنوز قانون مجلس نشده است.

آیا تفاوتی دارد؟

بله به هر حال مرجع رسمی قانون‌گذاری در کشور مجلس است. اگر در کشور قانونی وضع شود، الی‌الابد پابرجاست مگر اینکه نسخ شود.

فکر می‌کنید اگر مجلس یکدست و همگام با دولت نبود، در برابر محدودیت‌ها چه اقدام عملی‌ای می‌توانست بکند؟

حتماً ایستادگی می‌کرد. اصولاً در نظام ریاستی علی‌القاعده مجلس باید در برابر دولت برای احقاق حقوق مردم بایستد. اگر این اتفاق نیفتد نتیجه همین وضعیت فعلی می‌شود. در مورد چندصدایی در مجلس هم نباید شک کنیم. مجلس باید محل تضارب آرا و اندیشه‌ها و انعکاس نظرات قشرهای مختلف جامعه باشد. ریشه برخی مشکلات اجتماعی ما هم این است که عده‌ای احساس می‌کنند در مجلس نماینده و صدایی ندارند.