دریغا عشق که بر باد شد

پیش‌درآمد در تاریخ ایران‌زمین بی‌شک 150 سال اخیر را می‌توان مهم‌ترین دوران تحول اجتماعی دانست. دورانی که از اواخر عصر قاجاریه و شکست در جنگ‌های ایران و روسیه شروع می‌شود و لنگان‌لنگان تا به امروز ادامه یافته است. در همین زمان کوتاه است که ما با مفاهیم جدیدی چون فردیت، جامعه، ملت، دولت، شهر و شهروندی آشنا می‌شویم و تلاش می‌کنیم تا نهادهایی همچون مطبوعات مدرسه دانشگاه شرکت پارلمان، حزب و... را بنا کنیم. این دوره‌ای است که ناگاه توفان مدرنیته از فرنگ بر ما می‌تازد و خواب‌مان را آشفته می‌کند و ما را در تناقض میان اندیشه اسطوره‌ای پیشین و اندیشه مدرن قرار می‌دهد؛ تناقضی که همچنان همراه‌مان است و ناتوانی از گذر این تعارض ذهنی و تناقض فرهنگی باعث شده کوله‌بار اشتباهات‌مان پی در پی سنگین‌تر شود. در این 150 سال ما با دو دوره مشخص روبه‌رو هستیم: ورود اندیشه مدرن به ایران و تسلط عصر اطلاعاتی در جهان. در هر دو دوره با تغییر الگوی اندیشیدن مواجهیم که با ظهور یک انقلاب فناوری (انقلاب صنعتی، انقلاب اطلاعاتی) همراه است. در واقع در هر دو دوره تحولی پارادایمی در غرب روی داده که ریشه‌های فکری مشخصی داشته و در طول زمان با اصلاح خود و انتقاد درونی توانسته ریشه بدواند و بر ساختار فکری و فرهنگی جامعه مسلط شود اما برخلاف اتفاقی که در غرب روی می‌دهد در ایران ما صرفا جنبه ابزاری و ظاهری تغییرات را وارد کرده‌ایم و جنبه فکری و انتقادی آن را درک نکرده‌ایم به همین جهت نتوانسته‌ایم عمیقا بیندیشیم و از مزایایی که تحولات فناوی در این دو دوره به همراه داشته بهره‌مند شویم و کشورمان را در مسیر توسعه و پیشرفت قرار دهیم. در اوخر دوران قاجاریه سفر برخی از ایرانیان به غرب (برای تحصیل یا تجارت) باعث می‌شود ناگهان متوجه شویم با جهانی دیگرگون روبه‌رو هستیم؛ جهانی که «مدرن» خوانده می‌شود....