محمد سلیمانی؛ دومین وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات

سال ۸۴ و زمانی که دولت محمود احمدی‌نژاد کار خود را آغاز کرد، مردی را برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات انتخاب کرد که در رسانه‌های عمومی شناخته شده نشود. حتی شاید مدیران وزارت تازه تاسیس ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز او را نمی‌شناختند. محمد سلیمانی که در وزارت علوم و دانشگاه علم و صنعت فعالیت کرده بود به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات رفت و تقریبا تغییرات عمده‌ای در تیم مدیریتی این وزارتخانه به وجود آورد.

مدیر میانی

سلیمانی در سال ۶۸ رئیس سازمان پژوهش‌های علمی صنعتی می‌شود؛ اما در سال ۷۰ برای فرصت مطالعاتی یک‌سال به اروپا رفت و پس از بازگشت اواخر سال ۷۱ معاون پژوهشی دانشگاه علم و صنعت شد. سال ۷۲ و در دولت دوم هاشمی رفسنجانی که سیاسیون جناح چپ آن زمان از دولت حذف شدند، سیدمحمدرضا هاشمی گلپایگانی به جای مصطفی معین، وزیر فرهنگ و آموزش عالی شد و تا سال ۷۶ در این سمت باقی ماند؛ اما با روی کار آمدن دولت اصلاحات، این سمت را از دست داد. او در سایت شخصی‌اش درباره آن سال‌ها گفته است: «حکم سرپرستی دانشگاه علم و صنعت مرا لغو کردند و عملاً بدون امضای حتی یک نامه خلع شدم. مدیر مسئول مجله علمی پژوهشی دانشگاه علم و صنعت بودم، طولی نکشید که عزل شدم و برای یک استادیار حکم زدند.»

سلیمانی ۸ سال دولت خاتمی را «دوران تلخ ولی آموزنده» می‌خواند. در این سال‌ها وفا غفاریان، مدیرعامل صا ایران است. سلیمانی با همراه چند نفر از اساتید دانشگاه که از نظر سیاسی نزدیک به هم بودند مرکز تحقیقات عالی الکترونیک (متعال) را در صا ایران ایجاد می‌کند تا روی ساخت ماهواره داخلی تحقیق کنند.

وزیر دولت

سال ۸۴ و زمانی که محمود احمدی‌نژاد به ریاست جمهوری می‌رسد، سلیمانی به دولت باز می‌گردد. او تاکنون اشاره مستقیمی به نحوه آشنایی خود با احمدی‌نژاد و چگونگی ورود به کابینه نکرده است؛ اما از آنجا که احمدی‌نژاد نیز در دانشگاه علم و صنعت تدریس می‌کرده است، می‌توان احتمال داد از این طریق با یکدیگر آشنا شده‌اند.

محمد سلیمانی در سال ۸۴ دومین وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران شد و به همراه خود مدیران ارشد و میانی صاایران و زیرمجموعه‌هایش را به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برد. یکی از این افراد، وفا غفاریان بود که معاون وزیر و رئیس هیات مدیره شرکت مخابرات ایران شد. همچنین وحید صدوقی مدیرعامل همراه اول، حسین ریاضی رئیس سازمان فناوری اطلاعات، رضا تقی‌پور رئیس سازمان فضایی از دیگر مدیرانی بودند که از مجموعه وزارت دفاع به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات رفتند.

در دوران وزارت سلیمانی، قیمت تلفن ثابت به ۵۰ هزار تومان کاهش یافت و واگذاری آن به مشترکان نیز تقریبا به روز شد. همچنین رشد چشمگیری در واگذاری سیم‌کارت دائمی تلفن همراه از سوی اپراتور اول رخ داد و با ورود سیم‌کارت‌های اپراتور دوم به بازار، عملا قیمت سیم‌کارت به زیر ۱۰ هزار تومان رسید.

در همین دوره بود که کار واگذاری شرکت مخابرات ایران به همراه ۳۰ شرکت مخابرات استانی و شرکت ارتباطات سیار ایران به بخش غیر دولتی آغاز شد و عمده کارهای آن به پایان رسید؛ هرچند مرحله نهایی در دوران وزارت رضا تقی‌پور انجام شد. همچنین برند «همراه اول» برای شرکت ارتباطات سیار ایران انتخاب شد.

توسعه شتابان بخش ارتباطات در حالی رخ داد که بخش فناوری اطلاعات با مشکلات متعددی روبرو شد.

در تقابل با اینترنت

سلیمانی که بارها خود را وزیر ارتباطات خوانده و گفته بود کاری با فناوری اطلاعات ندارد، پروانه شرکت‌های PAP را منوط به سرویس‌های سیمی کرد و بدین ترتیب آنها نتوانستند از فناوری بی‌سیم استفاده کنند. در مقابل او در اسفند ۸۷ پروانه Wimax را به صورت استانی واگذار کرد که تنها یک اپراتور (مبین‌نت) برای تمامی استان‌ها پروانه گرفت. استفاده از این فناوری که در سال‌های بعد از رده خارج شد در همان زمان نیز با انتقاد کارشناسان روبرو بود؛ اما وزارت ارتباطات بر تصمیم خود اصرار کرد.

در همان دوران بود که محدودیت پهنای باند 128kb/s برای کاربران خانگی به تصویب رسید، هرچند سلیمانی در مراسم تودیع خود عنوان کرد نقشی در این تصمیم نداشته است.

اما مهم‌ترین تصمیم دوران وزارت او که تاکنون تاثیر آن در کشور وجود دارد، تلاش برای ایجاد شبکه مستقل از اینترنت در کشور بود. این شبکه که در ابتدا از سوی عبدالمجید ریاضی معاون سلیمانی «اینترنت ملی» خوانده می‌شد، در ادامه و پس از واکنش منفی مردم، نام آن به «شبکه ملی اطلاعات» تغییر کرد. تعریف این شبکه و زمان تکمیل آن نیز بارها تغییر کرده و در حالی که سال ۸۵ سلیمانی گفته بود: «طرح اینترنت ملی برای آنکه بتواند به یک شبکه فراگیر تبدیل شود به حدود سه سال زمان نیاز دارد.» او همچنین در اردیبهشت ۸۶ گفته بود: «هیات دولت به شرکت مخابرات ایران اجازه داد، ۵ هزار و ۶۶۰ میلیارد ریال از محل منابع داخلی خود را طی سه سال جهت ایجاد این شبکه سرمایه‌گذاری کند.» اما برخی معتقدند که  این شبکه تکمیل نشده است.

خداحافظی از دولت

سلیمانی با پایان کار دولت نهم دیگر در وزارت ارتباطات نماند و به دانشگاه بازگشت. او در این رابطه گفته است: «دیدم رؤسای جمهور عمدتاً در دوره دوم ریاست جمهوری خراب کرده‌اند و دولت را با مشکل روبرو کرده‌اند، حدس زدم دوره دولت دهم به برجستگی و ویژگی‌های دولت نهم نباشد، خصوصا که علائم آن ظاهر شده بود.»

او در دور نهم مجلس از تهران به پارلمان راه یافت و عضو فراکسیون جبهه پایداری شد؛ اما در دور دهم رای لازم را به دست نیاورد و پس از آن نیز تاکنون حضوری در سیاست نداشته است. هرچند همچنان در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها، منتقد دولت روحانی است.