جنجالی‌های سیاسیون در توییتر ۹۷

توئیتر در ایران فیلتر است؛ اما بسیاری از سیاسیون شناخته شده، اعضای هیات دولت و نمایندگان مجلس ترجیح می‌دهند نظرات خود را در این شبکه اجتماعی به اشتراک بگذارند.
به گزارش پیوست، دامنه این افراد از مخالفان فیلترینگ تا موافقان آن را در بر می‌گیرد و این از عجایب روزگار است که موافقان فیلترینگ در پلتفورمی می‌نویسند که برای کاربران عادی در ایران، مسدود شده است. معمولا هر وقت یکی از سیاسیون سرشناس وارد توئیتر می‌شود، نخستین پرسش کاربران از او، چگونگی ورود است؛ اما اگر آن فرد بتواند مرحله ابتدایی هجوم کاربران را پشت سر بگذارد، می‌تواند درآینده صفحه‌ای داشته باشد برای بیان نظراتی که به سرعت تبدیل به سرخط اخبار می‌شوند.
شاید هیچ پلتفورم دیگری در ایران به این اندازه قابلیت جنجالی شدن نداشته باشد. این شمشیر دولبه گاه باعث شده برخی از سیاسیون توئیت‌هایی بنویسند که برای خودشان نیز دردسر شده و البته برخی دیگر نیز به خوبی می‌دانند از آن چگونه استفاده کنند.

وزیر ارتباطات پرکار

قطعا در صدر فهرست فعالان سیاسی پرخبر در توئیتر، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار می‌گیرد. محمدجواد آذری جهرمی در سال ۹۷ توئیت‌های جنجالی متعددی داشت. روندها را در این شبکه فیلتر شده دنبال کرد و حتی به کامنت‌های برخی از کاربران، پاسخ داد. توئیتر می‌گوید او در تیر ماه ۱۳۹۶ و تنها چند ماه پیش از آغاز دوره وزارتش در وزارت ارتباطات به این شبکه اجتماعی پیوسته یعنی زمانی که هنوز معاون وزیر ارتباطات و رئیس هیات مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت دولت یازدهم بود. جهرمی که زمانی به خبرنگاری گفت توییت‌هایش را برایش پرینت گرفته‌اند تا بخواند، امروز فعال‌ترین عضو دولت در این شبکه است.

جهرمی در اولین توییت خود در سال ۹۷ با هشتگ «حمایت از کالای ایرانی» اعلام کرد «به صورت هفتگی یک کار خوب و با کیفیت در عرصه ارتباطات و فناوری اطلاعات را معرفی» می‌کند. هرچند این معرفی به صورت هفتگی انجام نشد؛ اما برخی از سرویس‌ها، استارت‌آپ‌ها و اپلیکیشن‌های ایرانی را معرفی کرد.

از مجموعه‌ توئیت‌های وزیر ارتباطات که خبر از تقلب در أرای مردم در جشنواره صداو‌سیما برای انتخاب برنامه برتر سال این رسانه را می‌داد:

ششم فروردین ماه و زمانی که اپلیکیشن «روبیکا» در تلویزیون به صورت گسترده تبلیغ می‌شد، جهرمی اولین توییت خود درباره این اپلیکیشن را نوشت و همانجا وعده داد «به زودی» درباره «توسکا» نیز خواهد نوشت. هرچند این به زودی تا ماه اسفند ۹۷ به تاخیر افتاد؛ اما سرانجام او به سراغ این شرکت جنجالی رفت و اتفاقات مهمی را در این حوزه رقم زد. زمانی که موضوع دستکاری در آرای مردمی جشنواره جام جم به میان آمد، جهرمی در شامگاه ۱۱ اسفند با انتشار نموداری این موضوع را تایید و دو روز بعد نیز نمودارهای دیگری در این رابطه منتشر کرد تا نشان دهد موضوع تقلب، جدی بوده است. او وعده داد از «حق الناس» کوتاه نمی‌آید و این مسئله را پیگیری می‌کند. ارسال پرونده این موضوع به پلیس فتا، کار دیگری بود که جهرمی انجام داد و سرانجام یک روز پس از آنکه توسکا در اطلاعیه‌ای اعلام کرد دیگر در حوزه تلبیغات از خدمات ارزش افزوده استفاده نمی‌کند، در ۲۸ اسفند ماه جهرمی در توییتی دیگر خبر داد «با ابلاغ جدید سازمان تنظیم مقررات، از این پس برای سیم‌کارت‌های جدید، سرویس ارزش‌افزوده‌غیرفعال است مگراینکه خود مشترک از ابتدا بخواهد.» بدین ترتیب او یکی از مبارزات مهم با صداوسیما را به نفع خود به پایان رساند. هرچند موضوعات دیگر با این سازمان بزرگ همچنان باز است. موضوعاتی مانند پیام‌رسان‌های بومی و امکانات آنها، آزادسازی فرکانس‌های ۶۰۰ تا ۹۰۰ و غیره موضوعاتی که هرکدام در سال ۹۷ بهانه توییت‌هایی از سوی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم شدند.

توئیتی که جهرمی در آخرین روزهای سال ۹۷ منتشر کرد و در آن خبر از غیرفعال شدن سرویس‌ خدمات ارزش افزوده روی سیم‌کارت‌های جدید را داد:

قاچاق گوشی تلفن همراه، موضوع دیگری بود که وزیر ارتباطات در سال ۹۷ بسیار به آن پرداخت. جهرمی اولین بار ۳۱ فروردین ماه در این رابطه نوشت؛ اما در تابستان با توییت‌های متعدد، موضوع شرکت‌های وارد کننده‌ای که ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کرده بودند و یا گوشی تلفن همراه وارد نکرده بودند یا گران می‌فروختند را تا مرحله ارسال پرونده این شرکت‌ها به دادگاه، پیگیری کرد. او به چارسوی اعتصاب کرده رفت، از سخنان فروشندگان توییت کرد و حتی گفت که در بدنه دولت برای مخالفت با او مجوز واردات تلفن همراه نمی‌دهند. جهرمی در سال ۹۷ تکلیف قاچاق را روشن کرد؛ اما در نهایت نتوانست در اختلاف با وزارت صمت پیروز شود و واردات تلفن همراه را به شکل قبل برگرداند و بازار همچنان با کمبود مواجه است.

اما چالش بزرگ همه وزرای ارتباطات از زمانی که اینترنت وارد ایران شده، فیلترینگ است. جهرمی به عنوان وزیری که قرار بود دستش روی دکمه فیلترینگ نرود، در دهه اول اردیبهشت ۹۷ با موضوع مسدود شدن تلگرام روبرو شد. حکم فیلترینگ این پیام‌رسان محبوب ایرانی‌ها را بیژن قاسم‌زاده، بازپرس شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه تهران در دهم اردیبهشت صادر کرد و جهرمی فردای آن روز در رشته توئیتی مخالفت خود با این اقدام را نشان داد؛ اما اتفاق جالب آن بود که ۵ مهر و در جریان بازی استقلال و پرسپولیس، عکسی از او در توئیتر منتشر شد که نشان می‌داد این دو در کنار یکدیگر در استادیوم آزادی نشسته‌اند. پس از انتشار این عکس، جهرمی در توییتر نوشت قاسم‌زاده را نمی‌شناخته؛ اما این موضوع با واکنش کاربران خشمگین از مسدود شدن تلگرام، مواجه شد.

توضیح توئیتری وزیر ارتباطات در مورد دلیل نشستنش کنار بازپرس صادرکننده دستور فیلتر تلگرام:

موضوع خدمات ارزش افزوده و پیامک‌های مزاحم در سال ۹۷ یکی دیگر از علاقه‌مندی‌های جهرمی در توئیتر بود. او بسیار در این موارد توئیت کرد و به مردم گزارش داد. همچنین گزارش‌هایی درباره وضعیت شبکه ارتباطی و اپراتورهای همراه و ثابت، پیگیری وضعیت کسب‌وکارهای نوپا و رفع موانع و فیلتر شدن آنها و نیز وضعیت دولت الکترونیکی و خدماتی که بر این بستر ارائه می‌شوند از موضوعات مورد علاقه  دیگری بود که وزیر در توئیتر به آنها پرداخت.

توئیت پر سروصدای وزیر ارتباطات با عنوان «خبر خوب» که در مورد پرتاب ماهواره پیام به فضا بود:

موضوع جنجالی دیگر، ‌برنامه فضایی ایران بود که از اوایل دی ماه مورد توجه وزیر در توئیتر قرار گرفت تا آنکه در ۱۴ دی ۹۷ نوشت: «خبرهای خوبی براتون دارم. حدس بزنید چی شده؟ 😉 #آینده‌روشن» این توئیت که برخی کاربران با آن شوخی نیز کردند در نهایت قرار بود به خبر پرتاب ماهواره «پیام» ختم شود؛ اما یک روز بعد جهرمی خبر داد این ماهواره در مدار قرار نگرفته است. این اطلاع‌رسانی با استفبال کاربران همراه شد و بسیاری او را به دلیل راستگویی ستایش کردند؛ اما گویا این روش وزیر در میان مسئولان حکومتی چندان طرفدار نداشت زیرا چند هفته بعد و زمانی که رسانه‌های خارجی از شکست ارسال یک ماهواره دیگر خبر می‌دادند، جهرمی درباره آن چیزی نگفت و تنها در جواب یکی از کاربران به دلیل سکوتش در این زمینه نوشت: «پاسخگو بودم، سکوت دوست داشتند.»
با این حال او موضوع فناوری فضایی را راها نکرد و بارها با کاربران عادی و سیاسیون شناخته شده در این رابطه و در توئیتر بحث کرد. در همین زمینه جهرمی دهم بهمن ماه و در توئیتی دیگر خبر از کشف «۷۰ هکتار مزرعه خشخاش در یک شهر» با استفاده از فناوری فضایی خبر داد که البته با واکنش پلیس هم همراه بود. سرانجام او ۲۶ اسفند ماه در یک رشته توئیتی از آرزوهایش برای سال ۹۸ نوشت. اما پرلایک‌ترین توییت جهرمی زمانی بود که او به توییت محسن رضایی درباره عملیات کربلای ۴ واکنش نشان داد. این توییت، نزدیک به ۹۲۰۰ بار لایک خورد.

سرداران خبرساز

محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان یکی از سیاسیون حاضر در توئیتر، معمولا آنچه می‌نویسد با واکنش‌های شدید مردم روبرو می‌شود. توئیت‌های او اغلب در مخالفت با دولت و سیاست‌های آن است. او با آنکه فرد پر توئیتی نیست؛ اما جنجالی‌ترین توئیت سال ۹۷ را ۷ دی ماه در سال روز عملیات کربلای ۴ نوشت. رضایی نوشت: «عملیات #کربلای_چهار برای فریب دشمن انجام شد. اگر تحلیلگر تاریخی در فهم آن فریب بخورد، پس وای به حال نوشته‌های او.»
این توییت با توجه به تعداد شهدای ایران در عملیات کربلای ۴ که بعدها مشخص شد لو رفته است، جنجال بسیاری به دنبال داشت و کار به رسانه‌های عمومی داخلی و خارجی نیز رسید. رضایی در ادامه سال نیز به توئیت‌های خبرساز خود ادامه داد و در آخرین مورد نوشت: «اکثریت اعضای مجمع تشخیص مصلحت در شرایط تحریم‌های اقتصادی، مخالف #FATF هستند. آنچه در مجمع مورد بحث قرار داشته، دو کنوانسیون #پالرمو و #CFT بوده است که دولت درباره تضمین گرفتن برای آنها سکوت کرده است.»

تصویر توئیت جنجالی محسن رضایی در مورد عملیات کربلای چهار که پایش را برای ارائه توضیحات به صداوسیما هم کشاند:

در طعنه توئیتری زدن به دولت، رضایی تنها نیست. عزت‌الله ضرغامی رئیس پیشین صداوسیما که اکنون عضو شورای عالی فضای مجازی است نیز همین راه را می‌رود. جمع مخالفان دولت در این شبکه اجتماعی با حضور بسیاری دیگر از سیاسیون جمع است. آنها در مخالفت با دولت، چیزی کم نمی‌گذارند؛ اما تاکنون توئیت‌هایشان نتوانسته‌اند جنجالی شوند؛ شاید چون در دنیای واقعی، تندتر از توئیتر هستند.

در مقابل مخالفان دولت، بسیاری از وزرا و دولتی‌ها و نمایندگان مجلس موافق دولت نیز در توئیتر حضور دارند و گاهی توییت‌هایی می‌نویسند که محل بحث می‌شود؛ اما آنها هم نتوانسته‌اند چندان خبرساز شوند. سایه ترس و خودسانسوری را در توئیت‌های آنها را می‌توان به خوبی دید. در میان موافقان دولت در توئیتر باید از حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس جمهوری سخن گفت که تقریبا درباره جنجالی‌ترین موضوعات روزی توئیت می‌کند؛ اما اغلب آنچنان مبهم می‌نویسد که نوشته‌هایش دستمایه شوخی کاربران در این شبکه اجتماعی می‌شود.

به پیوست

علی‌رغم فیلتر بودن توئیتر، امروز کمتر رسانه‌ای را می‌توان یافت که اکانت توئیتر نداشته باشد و از این شبکه هم برای اطلاع‌رسانی بهتر اخبار استفاده نکند. ماهنامه پیوست نیز از این قاعده مستثنی نیست و اتفاقا در سال ۹۷ توییت‌های خبرساز بسیاری داشت که در این بین دو توئییت  بسیار مورد توجه قرار گرفتند.

توئیت اکانت ماهنامه پیوست در توئیتر در مورد وجود حکم قضایی برای فیلتر اینستاگرام:

اولین موضوع، انتشار سخنان جواد جوایدنیا، سرپرست معاونت امور فضای مجازی دادستانی کل کشور و دبیر کمیته فیلترینگ درباره احتمال فیلرتینگ اینستاگرام بود. جاویدنیا در گفت‌وگویی که با پیوست انجام داد درباره موضوعات مختلف و مهمی سخن گفت؛ اما منتشر شدن بخش‌هایی از این گفت‌وگو او در توئیتر که به مسدودشدن احتمالی اینستاگرام ربط داشت بیشتر از همه مورد توجه قرار گرفت. او در این گفت‌وگو از وجود یک حکم قدیمی دادستانی برای مسدودسازی اینستاگرام خبر داد؛ اما تایید کرد که فعلا برای جمع‌بندی نظرات کمیته فیلترینگ در این زمینه صبر کرده است. این اظهارات او وقتی در توئیتر پیوست منتشر شد با واکنش‌های بسیاری از طرف کاربران و حتی رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از ایران روبه‌رو شد.

توئیت اکانت پیوست در مورد واکنش وزیر ارتباطات به خبر دستور قضایی برای فیلتر اینستاگرام:

در همین زمینه و روز بعد از این توئیت نیز خبرنگاران در حاشیه جلسه هیات دولت وقتی از وزیر ارتباطات در مورد خبر احتمال فیلتر شدن اینستاگرام پرسیدند اعلام کرد:‌ «برای مردم دوقطبی فیلتر یا مخالفت با فیلتر در کشور ایجاد نکنند. شفاف اعلام کنند که اگر اینستاگرام را با اختیار خود در کشور فیلتر کردند از فردا در زندگی مردم و اقتصاد کشور چه تاثیری خواهد گذاشت.»

رونمایی از نماد ایرانی «@» با نام «در نشان» در حاشیه پنجمین همایش فضای مجازی پاک:

توئیت جنجالی دیگر اکانت پیوست، خبر درباره رونمایی از یک نشان ملی در فضای مجازی بود که به عنوان نمونه بومی برای «@» معرفی شد. رونمایی از «@» ایرانی با نام «در نشان» که در حاشیه پنجمین همایش فضای مجازی پاک انجام شد واکنش‌های انتقادی بسیاری از کاربران در  به دنبال داشت. اگرچه رسول جلیلی، عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی در گفت‌وگو با پیوست در واکنش به انتقاد کاربران به طراح طراحی نشان فارسی «@» در توئیتر پیاده‌سازی این نماد را یک کار داوطلبانه از سوی جوانان یک سازمان مردم نهاد به نام «جمعیت توسعه گران فضای مجازی پاک» اعلام  و ارتباط آن با شورای عالی فضای مجازی را هم رد می‌کند.

خارج از توئیتر

اگرچه توئیتر محل جنجال‌های رسانه‌ای است؛ اما مهم‌ترین اتفاق امسال در اینستاگرام رخ داد. اعلام خبر استفعای محمدجواد ظریف از وزارت امور خارجه که در اعتراض به برخی ناهماهنگی‌ها انجام شد را اولین بار خود او در صفحه اینستاگرامش منتشر کرد. خبری که تمام دنیا را درنوردید و واکنش‌های متعددی به همراه داشت. هرچند مطابق انتظارات، این استعفا مورد پذیرش قرار نگرفت و باز ظریف در اینستاگرام خود، بازگشت به دولت را اعلام کرد.

تصویر استعفای وزیر امور خارجه که او در اینستاگرام خود منتشر کرد: