مطالعه‌ای در سنگاپور: ارتباط میان مواجهه نوزادان با صفحه نمایش و اضطراب نوجوانی چطور اثرات مخرب این پدیده را کاهش دهیم؟

به گزارش پیوست، این تحقیق توسط تیمی به سرپرستی تان آی پِنگ، استادیار موسسه توسعه انسانی و ظرفیت‌های بالقوه آژانس علم، فناوری و پژوهش سنگاپور (A*STAR IHDP) و دانشکده پزشکی «یونگ لو لین» در دانشگاه ملی سنگاپور (NUS) انجام گرفته است.

این مطالعه که نتایج آن در نشریه علمی eBioMedicine منتشر شده، بیش از یک دهه داده‌های مربوط به پروژه «Growing Up in Singapore Towards Healthy Outcomes» یا به اختصار  GUSTO را مورد بررسی قرار داده و برای نخستین بار، یک ارتباط احتمالی میان مواجهه با صفحه‌نمایش در دوران نوزادی و پیامدهای آن برای سلامت روان در نوجوانی را با استفاده از تصویربرداری مغزی در چند مقطع زمانی مختلف به تصویر کشیده است.

چرا دو سال نخست زندگی اهمیت حیاتی دارد؟

پژوهشگران تاکید دارند که نوزادی مهم‌ترین دوره از  لحاظ رشد مغز است به این دلیل که این رشد با بیشترین سرعت در حال انجام است و میزان حساسیت به عوامل محیطی در این دوره به اوج خود می‌رسد. این در حالی است که نوزاد توان تصمیم‌گیری در این باره را که می‌تواند عواقب ماندگار در زندگی او داشته باشد ندارد و چگونگی و میزان مواجهه کودک با صفحه‌نمایش تقریبا به‌طور کامل توسط والدین و مراقبان تعیین می‌شود. همین مساله باعث می‌شود تا یک «پنجره طلایی» برای مداخله، آموزش و سیاست‌گذاری را در این دوره داشته باشیم.

در این مطالعه، ۱۶۸ کودک از مجموعه GUSTO تحت پیگیری قرار گرفتند و اسکن‌های مغزی آن‌ها در سه مقطع سنی ۴.۵، ۶ و ۷.۵ سالگی انجام شد. پژوهشگران با استفاده از این اطلاعات توانستند روند تحول شبکه‌های مغزی را در طول زمان مورد بررسی قرار داده و تنها به یک تصویر مقطعی بسنده نکنند.

تحریک بیش از حد باعث بلوغ زودهنگام مغز می‌شود

یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد کودکانی که پیش از دو سالگی زمان بیشتری را در معرض صفحه‌نمایش قرار دارند، دچار نوعی «بلوغ شتاب‌زده» در شبکه‌های مغزی مرتبط با پردازش بینایی و کنترل شناختی می‌شوند. پژوهشگران این پدیده را به تحریک حسی شدید و مداوم ناشی از محتوای تصویری نسبت می‌دهند.

نکته قابل‌توجه آن است که مواجهه با صفحه‌نمایش در سنین بالاتر، مانند سه یا چهار سالگی به چنین اثراتی منجر نشده است که نشان از حساسیت و اهمیت بالای سنین نوزادی دارد.

دکتر هوانگ پی، نویسنده ارشد این مقاله، در توضیح این مساله می‌گوید رشد طبیعی، شبکه‌های مغزی به‌تدریج و به‌صورت متوازن تخصصی می‌شوند. اما در کودکانی که خیلی زود و بیش از اندازه در معرض صفحه نمایش قرار می‌گیرند، این شبکه‌ها پیش از آنکه اتصالات لازم برای تفکر پیچیده شکل گیرد، تخصصی می‌شوند. به گفته او، همین مساله می‌تواند به کاهش انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری مغز منجر شود و توانایی سازگاری کودک را در سال‌های بعد محدود کند.

از تصمیم‌گیری کندتر تا اضطراب در نوجوانی

این تغییرات ساختاری اما پیامد‌هایی را در سال‌های بعد برای کودکان دارد. کودکانی که الگوهای مغزی‌شان در نتیجه مواجهه بیش از حد با صفحه نمایش در سنین پایین تغییر می‌کند، در سن هشت و نیم سالگی هنگام انجام یک آزمون شناختی، زمان بیشتری برای تصمیم‌گیری نیاز داشتند که نشان می‌دهد کارایی یا انعطاف شناختی آنها کاهش یافته است. این کاهش سرعت تصمیم‌گیری، در ادامه با افزایش گزارش علائم اضطراب در سن ۱۳ سالگی همراه شده‌اند.

پژوهشگران می‌گویند این مساله نشان می‌دهد که مواجهه با صفحه‌نمایش در نوزادی می‌تواند اثراتی در سال‌ها بعد زندگی کودک داشته باشد و به تغییرات رفتاری و روانی منجر شود.

برای کودکان کتاب بخوانید

علاوه بر این، مطالعه‌ای مرتبط که در سال ۲۰۲۴ در نشریه Psychological Medicine منتشر شده است نیز همین تیم تحقیقاتی نشان داده‌اند که زمان بالای استفاده از صفحه‌نمایش در نوزادی با تغییراتی در بخشی از شبکه‌های مغزی ارتباط دارد که به تنظیم هیجانی می‌پردازند. اما محققان می‌گویند کوتاب‌بخوانی مشترک والدین با کودک می‌توان اثرات این مساله را تعدیل کند.

بر اساس این یافته‌ها، کودکانی که والدینشان در سه‌سالگی به‌طور منظم برای آن‌ها کتاب خوانده‌اند، حتی در صورت مواجهه زودهنگام با صفحه‌نمایش نیز تغییرات مغزی کمتری را نسبت به دیگر کودکان به نمایش می‌گذارند.

پژوهشگران معتقدند کتاب‌خوانی مشترک با کودک، تجربه‌ای غنی و تعاملی را در اختیار نوزادان می‌گذارد که شامل گفت‌وگوی دوطرفه، مواجهه زبانی و پیوند عاطفی است و در نتیجه اثرات یک مواجهه منفعلانه با صفحه‌نمایش و تاثیرات مخرب آن را تعدیل می‌‌کند.

تان آی پنگ، پژوهشگر ارشد این پروژه می‌گوید که نتایج به‌دست آمده از پژوهش می‌تواند توضیح زیستی روشنی برای محدود کردن زمان صفحه‌نمایش در دو سال نخست زندگی باشد و هم‌زمان نشان می‌دهد که مشارکت فعال والدین می‌تواند اثرات منفی این پدیده را کاهش دهد.

این پژوهش با همکاری محققانی از بیمارستان دانشگاه ملی سنگاپور، بیمارستان زنان و کودکان KK و دانشگاه مک‌گیل انجام گرفته و شواهد علمی قابل توجهی است که می‌تواند راهنمای سیاست‌های دوران کودکی و شیوه‌های فرزندپروری برای دولت‌ها باشد.