تبلیغات رمزارزی در تلگرام: از سیگنال فروشی و پروژه جعلی تا یک صرافی مشکوک

به گزارش پیوست، داده‌های وبسایت تلمتریو که یکی از کامل‌ترین دیتابیس‌های مربوط به تلگرام در بخش‌های مختلف از کانال‌ها است، نشان می‌دهد که رمزارزها بخش مهمی از محتوای این پلتفرم هستند و در سطح جهانی حتی بالاتر از فناوری و اپلیکیشن‌ها، ورزش یا سیاست در جایگاه سیزدهم از لحاظ مجموع مخاطب کانال‌ها قرار دارند (جایگاه نخست نیز در اختیار کانال‌های با محتوای اروتیک است.)

طبق آمار تلمتریو، کانال‌های رمزارزی به طور کلی با وجود ریزش بازدید، به طور میانگین در هر ماه بیش از ۶۷ میلیون بازدید دارند و اگر نگاهی به تفکیک کشور‌ها بیاندازیم می‌بینم که رمزارز در ایران نیز جایگاه پانزدهم را با بیش از ۵.۷ میلیون بازدید در ماه در اختیار دارد.

بدون شک حجم عمده‌ای از این کانال‌ها محتوای مفید و یا بی‌ضرر هستند اما کافی است در چند کانال مرتبط با کریپتو (از جمله کانال‌های فناوری) عضو شوید تا تبلیغاتی پیش روی شما قرار گیرند که بسیاری از آنها ممکن است به اطلاعات نادرست یا حتی زیان مالی منتشر شوند.

گرچه تلگرام در پلتفرم‌ خود تبلیغات رمزارزی را در دو بخش مختلف قانون‌گذاری کرده و برای مثال تصریح می‌کند که محصول، خدمات یا محتوای تبلیغات نباید با فعالیت‌های مالی خطرناک یا فریبنده همراه باشند و یا در بند دیگری پیرامون گمراهی و فریب می‌گوید تبلیغات نباید اشتباه، گمراه‌کننده یا مغایر با محصول مورد نظر باشند، اما بررسی‌های ما نشان داد که حداقل در بخش رمزارزی این محدودیت‌ها بدون نقص به اجرا گذاشته نمی‌‌شوند.

تبلیغاتی از این قبیل به وضوح وعده‌های فریبنده و سود‌های نجومی یا حتی اشاره مستقیم به پامپ کردن ارزش یک رمزارز برای جذب مخاطب تلاش می‌کنند. نکته مهمی که باید به آن توجه داشت در این است که نمایش تبلیغات تلگرامی در کانال‌ها خارج از اختیار مدیران آن کانال‌ها است. یعنی مشتری تبلیغات می‌تواند با خرید یک جایگاه تبلیغاتی در کانالی موجه اقدام به گمراه کردن کاربران کند و تنها راه خلاصی از این تبلیغات این است که مالک تمام جایگاه‌های تبلیغاتی کانال خود را خریداری کند که از لحاظ اقتصادی برای بسیاری قابل توجیه نیست.

از تبلیغات تلگرام تا فریب و وعده سود‌های کلان

با کلیک روی همین تبلیغات تلگرامی به کانالی به نام « تریدر | سیگنال کریپتو» رسیدیم که با آدرس Darabisignals در تلگرام فعالیت دارد و براساس داده‌های تلمتریو تنها در حدود ۳۰ روز گذشته بیش از ۲ میلیون و ۱۶۰ هزار مخاطب را جذب خود کرده است و هر پست آن به طور میانگین بیش از ۱۴۷ هزار بازدید دارد.

محتوای این کانال پرمخاطب اما به وضوح فریبنده است و چیزهایی مثل سود‌های برابری و فروش توکن‌های میم‌کوین در وبسایتی گمنام محتوای اصلی این کانال تلگرامی است.

این کانال سه‌ میلیونی در حال حاضر مشغول تبلیغ میم‌کوینی به نام SHZ است که تنها از طریق وبسایت shztoken.com می‌توان آن را با استفاده از اتریوم و یا رمزارز پایدار USDT خریداری کرد. با اینکه در پست‌های متعددی بر خرید این توکن تاکید شده اما در وبسایت مورد نظر ور در بخش مستندات (Documentation) هیچ مستندت یا سپیدنامه‌ای از این توکن (حتی برای ظاهرسازی) ارائه نشده و کلیک روی دکمه مستندات شما را باز به صفحه اصلی بازمی‌گرداند. برای بخش سیاست حریم خصوصی نیز شرایط به همین صورت است.

روش خرید از طریق کیف‌پول‌هایی چون متامسک است که از شبکه اتریوم پشتیبانی می‌کنند و طبق پست‌های اخیر این کانال تلگرامی، کاربران حتی اجازه برداشت توکن‌‌هایی که در ابتدا خریداری کرده‌اند را ندارند و این توکن‌ها به مدت شش ماه قفل می‌شوند مگر اینکه دارندگان آن ۰.۱ اتریوم، حدود ۳۰۰ دلار، هزینه کنند تا امکان برداشت برای آنها فراهم شوند.

پروژه‌های میم‌کوینی برای خالی کردن جیب کاربران تنها یکی از این نمونه‌ها است و در یک مثال دیگر کانال تلگرامی «سیگنال ارزدیجیتال دیجیتال ایردراپ دلار» که در تبلیغات مربوط به بخش جستجوی تلگرام شاهدش بودیم، پروژه tampay را به مشترکان خود پیشنهاد می‌کند که طبق بررسی داده‌های آن‌چین، ۹۹.۹ درصد از تمام کوین‌های آن متعلق به سازنده است و تنها یک دارنده طبق داده‌های GoPlus دارد و این در حالی است که در کانال تلگرامی به پتانسیل بالا و افزایش قیمت آن اشاره می‌شود (گفتنی است که این کانال در طول نگارش خبر به دنبال گزارش متعدد کاربران به عنوان Scam تشخیص داده شده است و دیگر در بخش تبلیغات یا جستجو قابل مشاهده نیست.)

اما بررسی بیشتر تبلیغات تلگرامی و کانال‌های پرمخاطب کریپتو فارسی مسیر به سوژه حساس‌تری منجر شد: یک صرافی رمزارزی خارجی که به طور خاص کاربران ایرانی را هدف گرفته است.

تبلیغات یک صرافی مشکوک در کانال‌های تلگرامی و نشریات ایرانی

پس از عضویت در چند کانال رمزارزی که بیشتر آنها را در همان تبلیغات تلگرامی پیدا کرده بودیم، به یک صرافی رمزارزی با تمرکز خاص بر کاربران ایرانی رسیدیم. صرافی به نام Ourbit که از طریق آدرس Ourbit.com قابل دسترسی است و طبق اطلاعاتی که در بخش شرایط استفاده ارائه کرده است از تمام قوانین بین‌المللی مبارزه با پول‌شویی و حتی مشتری خود را بشناس (KYC) پیروی می‌کند اما تبلیغات فعالی در میان کانال‌های تلگرامی دارد و با پیشنهاد پاداش‌های قابل توجه به دنبال جذب کاربر است.

در نگاه اول این صرافی یک پلتفرم حرفه‌ای است که حتی با حجم معاملاتی بیش از ۷۷۹ میلیون دلار می‌توان آن را یکی از صرافی‌های بزرگ رمزارزی در جهان دانست که در رده ۴۴ رده‌بندی وبسایت کوین‌کپ مارکت برای صرافی‌های رمزارزی قرار گرفته است.

اما تمرکز ویژه چنین صرافی بزرگی بر کاربران ایرانی، با توجه به مساله تحریم‌ها و خطراتی که خدمات‌رسانی به ایرانی‌ها برای کسب‌وکارهای بین‌المللی دارد، باعث کنجکاوی شد. از این رو به بررسی بیشتری درمورد این صرافی پرداختیم.

طبق داده‌های کوین‌کپ مارکت، این صرافی بیش از یک میلیون و صد هزار بازدید هفتگی دارد و ۸۸۲ کوین یا توکن را در قالب ۱۳۵۵ بازار (اسپات، فیوچرز و …) در اختیار کاربران می‌گذارد. زبان اصلی وبسایت انگلیسی است اما حداقل دو دامنه ویژه برای کاربران ایرانی به نام Ourbitfarsi.com و Ourbitpersian.com دارد (که البته طبق توضیح ارائه شده در این دو وبسایت، هدف از نسخه فارسی دریافت بازخورد کاربران فارسی‌زبان و آموزش با کیفیت است) و علاوه بر این، زبان وبسایت اصلی برای کسانی که از ایران وارد وبسایت می‌شوند به فارسی تغییر می‌کند.

این صرافی حتی پشتیبانی به زبانی فارسی و گروه و کانال تلگرامی برای اعضای فارسی زبان دارد. وبسایت اصلی در معرفی صرافی می‌گوید «Ourbit یک SuperCEX (مبادله رمزنگاری متمرکز) برای degens، توسط degens است. ساخته شده توسط تیم موسس سابق صرافی‌های سطح بالا و کهنه‌کاران صنعت با ریشه‌های عمیق در اکوسیستم‌های نمادین memecoin مانند SPX6900، HarryPotterObamaSonic10Inu و غیره. ارائه نقدینگی شماره 1 memecoin و فهرست‌های پیشگویانه از ارزهای دیجیتال با عملکرد بالا برای معاملات نقطه‌ای و آتی 2000x  به بالا اهرم، Ourbit به جامعه degen قدرت می دهد تا رویاهای میمیونر را دنبال کنند.»

همین توضیح نشان می‌دهد که تمرکز این صرافی عمدتا بر دسته میم‌کوین‌ها است اما آیا این صرافی میم‌کوین‌ محور که تمرکز ویژه‌ای بر کاربران فارسی زبان از امنیت کافی برخوردار اس؟

ابتدا برای بررسی این موضوع به سراغ بخش شرایط استفاده صرافی رفتیم. در بخش کشورهای ممنوعه این صرافی نام ایران در کنار کشور‌هایی چون روسیه، کوبا، کره‌شمالی، سنگاپور، چین و آمریکا به چشم می‌خورد و طبق توضیح، صرافی به تشخیص خود می‌تواند خدمات رسانی را در هر منطقه‌ای متوقف کند. همچنین صرافی این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که در صورت تشخیص فعالیت کاربران از این مناطق ممنوع، معاملات باز را فورا لیکوئید کرده و حساب فرد خاطی را مسدود کند.

جالب اینکه در بخش خطرات احتمالی استفاده از خدمات این صرافی توضیح داده شده که هرگونه زیان برآمده از تغییر قوانین کشور‌ها یا سیاست‌های کلان ممکن است بر دارایی‌های کاربر تاثیر گذار باشد و مهم‌تر از همه صرافی حتی خطر اشتباه فنی را نیز در این بخش ذکر کرده و می‌گوید «گرچه احتمال اشتباه فنی در معامله دارایی‌های دیجیتال پایین است، اما در صورت چنین اتفاقی، منافع کاربر تحت تاثیر قرار می‌گیرد.»

اما چطور صرافی که به روشنی ایران را در لیست سیاه خود دارد هم به تبلیغات گسترده میان کاربران ایران مشغول است و هم با پشتیبانی از زبان فارسی به روشنی برای میزبانی از تعداد بالای کاربران ایرانی آماده است.

صرافی اوربیت می‌گوید نسخه فارسی برای پشیتبانی از کاربران فارسی‌زبان (یعنی فارسی‌زبانان غیر ایرانی و یا ایرانی‌های ساکن خارج از کشور) طراحی شده است. پشتیبانی وبسایت در پاسخ به اینکه چطور با وجود ممنوعیت ارائه خدمات به ایران به کاربران کشورمان خدمات‌رسانی می‌کنند گفت: «ایران جزو مناطق ممنوعه است و از KYC پشتیبانی نمی‌کند اما ما از مناطق فارسی‌زبان پشیتبانی می‌کنیم و برای تراکنش یا برداشت نیازی به KYC‌ نیست.»

این در حالی است که در بخش شرایط استفاده (که تنها به زبان انگلیسی منتشر شده است) صرافی ذکر شده که اوربیت از «پیروی از مقررات و قوانین مشتری خود را بشناس و ضد پول‌شویی اطمینان حاصل می‌کند» و دانسته این مقررات را نقض نخواهد کرد.

همچنین یک جستجوی ساده در اینستاگرام و تلگرام نشان می‌دهد که پست‌های تبلیغاتی این صرافی به طور خاص کاربران ایرانی (و نه فارسی زبانان) را هدف گرفته است.

همچنین در بخش تحریم‌های شرایط استفاده از این صرافی ذکر شده که اوربیت حق دارد «معامله‌ای که براساس ارزیابی خودش مشکوک تشخیص داده شده را معلق یا لغو کند» و این مساله تعهدات صرافی نسبت به کاربر را نقض نخواهد کرد. صرافی در همین بخش تصریح می‌کند که برای اطلاعات بیشتر به بخش «کشور‌های ممنوعه» مراجعه کنید و در میان کشور‌های ممنوع نیز همانطور که گفتیم نام ایران به چشم می‌‌خورد.

صرافی اوربیت همچنین یک گروه تلگرامی با بیش از ۴ هزار عضو برای کاربران فارسی زبان و حتی پشتیبانی وبسایت نیز برای اطلاعات بیشتر به این گروه ارجاع داد. محتوای گروه که در توضیحات آن گفته شده صرافی بدون کارمزد برای معامله میم‌کوین است، بیشتر بر رویداد‌ها و پاداش‌ها تمرکز دارد و جالب اینکه حتی اعضای گروه نیز پیشنهاد چالش و پاداش ارائه می‌دهند.

اما مشکلات این صرافی تنها به عدم تعهد به کاربران ایرانی با وجود تبلیغات گسترده ختم نمی‌شود و بررسی بیشتر در منابع انگلیسی زبان از مشکلات بیشتری پرده برداشت.

از دستور توقف و انصراف ایالت آرکانزاس تا گزارش فریز حساب و دارایی کاربران

در جستجو برای محل دفتر مرکزی این صرافی به یک دستور توقف و انصراف در ایالت آرکانزاس آمریکا رسیدیم. در این دستور کارکنان اداره اوراق بهادار ایالت آرکانزاس تصریح می‌کنند صرافی اوربیت که از طریق اپلیکیشن‌های موبایلی در فروشگاه اپلیکیشن گوگل و اپ استور اپل در کنار وبسایت Ourbit.com قابل دسترسی است، هیچگونه اطلاعاتی درمورد محل کسب و کار و حوزه قضایی مربوطه خود ارائه نکرده است.

در این متن همچنین ذکر شده که کارکنان در تاریخ ۱۴ نوامبر سال ۲۰۲۴ تذکری را از طریق آدرس ایمیل تجاری برای این صرافی مبنی بر تمایل اداره اوراق بهادار برای صدور دستور توقف و انصراف ارسال کرده‌اند اما نماینده صرافی پاسخی به آنها ارائه نکرده است. این متن همچنین به تمرکز صرافی اوربیت بر معاملات میم‌کوین‌ها و وجود بیش از ۶۰ توکن میم‌کوین در این پلتفرم معاملاتی اشاره می‌کند.

در این نامه آمده است که بررسی‌های بیشتر نشان داد مقر اصلی این کسب‌وکار در ویرجین آیلند بریتانیا ذکر شده است و اما کارکنان نتوانسته‌اند هیچگونه تاییدیه‌ای مبنی بر حضور کارکنان در این آدرس دریافت کنند. طبق این دستور، چندین نهاد دیگر نیز از همین آدرس به عنوان مقر اصلی خود استفاده می‌کنند و طبق نتیجه گیری کارکنان اداره اوراق بهادار، اوربیت احتمالا حضور در آدرس ذکر شده ندارد.

اطلاعاتی که اداره اوراق بهادار ایالات آرکانزاس در دستور توقف و انصرافی منتشر کرده نشانه‌های مشکوکی از نحوه فعالیت این صرافی و قانون‌مندی آن ارائه می‌کند. علاوه بر این وبسایت Trustpilot که یک پلتفرم اعتبارسنجی برای شرکت‌های مختلف از جمله صرافی‌های رمزارزی است نمره ۲.۵ را به این صرافی اختصاص داده و چندین کاربر در بخش نظرات به فریز حساب بدون دلیل موجه و یا عدم دسترسی به دارایی خود خبر داده‌اند.

علاوه بر این کاربران در شبکه اجتماعی ایکس نیز از فریز حساب، عدم دسترسی به دارایی‌ها و یک قفل شش ماهه برای برداشت (آنهم بدون دلیل مشخص و طبق تشخیص صرافی) خبر دا‌ده‌اند.

در این بین یکی از کاربران ایکس با نام Nova نیز به احتمال دستکاری بازار در برخی از توکن‌ها اشاره می‌کند که طبق گفته او درمورد میم‌کوینی به نام 10KDog، کیف پول داغ صرافی اوربیت به تنهایی ۳۲.۷ درصد از تمام عرضه توکن را در اختیار دارد.

کاربر دیگری با انتشار اسکرین شاتی از مکالمه با پشتیبانی اوربیت می‌گوید حسابش به تصمیم صرافی به مدت یک سال (۳۶۵) روز قفل شده و امکان برداشت دارایی‌های خود را ندارد.

احتیاط درمورد استفاده از صرافی‌های خارجی

در سال‌های اخیر فشار بر صرافی‌های رمزارزی برای اجرای پیش‌نیاز‌های KYC و مبارزه با پولشویی از سوی نهاد‌های تنظیم‌گری ایالات متحده، اروپا و انگلستان افزایش یافته از این روی پلتفرم‌های محبوب بین‌المللی حالا امکان خدمت‌رسانی بدون تایید هویت را ندارند و در نتیجه امکان استفاده برای کاربران کشورمان فراهم نیست.

گرچه فعالان داخلی تا حد زیادی خلا موجود را برطرف کرده‌اند، اما قابلیت‌هایی چون اهرم‌های بالای معاملاتی و یا دسترسی به میم‌کوین‌های و توکن‌های خاص باعث شده تا عده‌ای از معامله‌گران جذب صرافی‌هایی چون اوربیت شوند که تضمین خاصی برای محافظت از دارایی آنها ندارند. پلتفرم‌هایی چون اوربیت حتی براساس شرایط استفاده‌ای که خودشان منتشر کرده‌اند در واقع تضمینی برای محافظت از دارایی کشور‌های غیرمجاز ندارند و همچنین حقوقی را برای خود در نظر گرفته‌اند که در هر لحظه امکان لغو معامله و یا فریز دارایی را برای آنها فراهم می‌کند.

گرچه پاداش‌های این صرافی ممکن است برای بسیاری جذابیت داشته باشد، اما توصیه می‌شود تا حد امکان از انتقال دارایی به چنین پلتفرم‌هایی خودداری کنند و در صورت ضرورت استفاده از پلتفرم‌های خارجی و دسترسی به توکن‌های خاص، بهتر است از صرافی‌های نامتمرکز برای تبدیل دارایی از طریق اتصال به کیف پول‌های غیرحضانتی (آنهم در حجم محدود) استفاده شود.